Astronomen hebben een zusje van de zon gevonden

Afbeelding via ESO/S. Guisard.

Als broers en zussen worden gescheiden na de geboorte komt er vaak een hoop detective werk en creatief denken bij kijken om ze later in het leven weer bij elkaar te brengen. En nu blijkt dat dat ook geldt voor het zoeken van de broertjes en zusjes van de zon. 4,5 miljard jaar geleden werd de zon geboren met vele duizenden broertjes en zusjes, maar ze gingen allemaal een eigen kant op door de sterrenstelsels heen. De zoektocht staat dus gelijk aan het zoeken van een naald in een galactische hooiberg.

Maar het is voor het eerst gelukt, wetenschappers van de Universiteit van Texas hebben zo’n naald gevonden. HD 162826 is 15 procent groter dan onze zon, en staat ongeveer 110 lichtjaar af van het sterrenbeeld Hercules. Met het blote oog is deze zon niet te zien, maar met een verrekijker wel.

Astronomen observeerden de ster al bijna twee decennia zonder dat ze zich realiseerden dat het een verloren zusje van de zon is. We hebben zonder twijfel meer zonne-broers en zusjes al gezien zonder dat we wisten dat ze familie zijn. Het UT team, geleid door Ivan Ramirez, is ervan overtuigd dat de identificatie van HD 162826 slechts het begin is.

“We willen weten waar we vandaan komen,” zei Ramirez in een verklaring. “Als we kunnen achterhalen in welk deel van de Melkweg de zon gevormd is, kunnen we de omstandigheden van het vroege zonnestelstel bepalen. Dat kan ons helpen begrijpen waarom we hier zijn.”

Het idee is om de tijd terug te spoelen op de baan van een ster, om te zien of zijn pad ooit verbonden is geweest met die van de zon. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, dus werden twee vooraanstaande experts in de dynamiek – de studie van de beweging van de sterren door de Melkweg – uitgenodigd om de nummers te kraken. A. T. Bajkova van het Pulkovo Astronomical Oberservatory en V. Bobylev van de St. Petersburg State University hebben het aantal sterren dat mogelijk familie kan zijn van de zon teruggebracht tot dertig.

Afbeelding via Zereshk.

En op dat punt kwamen er andere kwalificatiepunten voor het sterrenverwantschap om de hoek kijken. Net als biologische broers en zussen DNA delen, delen de zonne-broers en zussen belangrijke chemische elementen. In het geval van de zon zijn de belangrijkste elementen barium en yttrium. Toen Ramirez zijn team zowel het verleden als de chemische samenstelling van de sterren onderzocht bleek dat alleen HD 162826 in hun profiel pastte. De methoden van het team zullen 1 juni worden gepubliceerd in The Astrophysical Journal.

Eén van de leukste en spannendste gevolgen van het zoeken naar de zonne-broers en zussen is de kans dat deze sterren misschien planeten ondersteunen, en misschien wel leven op die planeten. Toen de zonne-broers en zussen ooit nog samen waren, waren ze waarschijnlijk samen een robuust systeem voor het uitwisselen van planetair materiaal en chemische afvoer. Verrijkte stukken van de vroege aarde zouden kunnen zijn gelanceerd naar andere jonge zonnestelsels, om zo te zorgen voor potentieel leven op andere planeten.

Of misschien is het tegendeel wel waar, dat alle ingrediënten voor leven op de aarde terecht kwamen vanuit andere werelden, die nu ook bloeien op honderden lichtjaren afstand. Hoe dan ook, volgens Ramirez “zouden we kunnen stellen dat de zonne-broers en zussen de belangrijkste kandidaten zijn in de zoektocht naar buitenaards leven.” Het idee dat we misschien biologische familieleden zouden kunnen hebben op andere planeten bij verre zonne-broers en zussen is zeker interessant.

De zoektocht van het UT team is nog lang niet voorbij, en ze zijn al gegevens aan het verzamlen over sterren in alle hoeken van de melkweg. “Het aantal sterren dat we kunnen bestuderen neemt toe met een factor van 10.000,” aldus Ramirez, verwijzend naar de nieuwe gegevens die worden verzameld door het ruimte observatorium van de ESA, Gaia.

Het lijkt erop dat de familie van de zon een stuk groter wordt.