Kippen hebben best een rotleven

Als groepen kippen bij elkaar worden gezet, hebben ze de neiging op elkaar te gaan pikken. Dat is hun manier om de sociale hiërarchie in de groep te bepalen. Soms gaat het te ver en heel af en toe wordt een kip zelfs dood gepikt. Dit gedrag leren ze van andere kippen en wordt erger als ze te dicht op elkaar zitten, slecht worden gevoed en als ze verveeld zijn.

Deze omstandigheden lokken het uitrukken van veren, het eten van veren en kannibalisme uit, wat nog eens wordt verergerd door het feit dat kippen gek worden bij het zien van bloed. Als ze aan hun lot worden overgelaten, kan een groep kippen in de kont van een andere kip blijven pikken totdat diens interne organen naar buiten komen uit een afschuwelijke gapende wond. Als duizenden en duizenden kippen bij elkaar worden gegooid, vooral in grootschalige commerciële operaties om eieren te leggen, wordt deze neiging om op elkaar te pikken extreem.

Kippenkannibalisme wordt door de experts gezien als de ultieme kippenzonde en verantwoordelijk voor 25 procent van alle sterfte in kippenrennen. Aangezien kippenhoeders hier al sinds mensenheugenis last van hebben, zoeken ze continu naar methodes om het onderling geweld tegen te gaan.

De meest modieuze manier was – en zal het waarschijnlijk altijd zijn – zonnebrillen voor kippen. Het eerste patent voor kippenbrillen werd in 1903 aangevraagd door ene meneer Andrew Jackson Jr uit Munich, Tennessee. Onder de naam 'oogbeschermer voor kippen', zoals hij in 1910 door de Spokane Daily Chronicle werd genoemd, waren deze brillen "ontworpen om ervoor te zorgen dat kippen elkaars ogen niet uit zouden pikken".

Het doel was groots, het design daarentegen was simpel, met een rond frame en een haakje om de bril aan de achterkant vast te maken. Hoewel de paar kippen die 'm droegen waarschijnlijk heel hip en onbegrepen waren en het grootste deel van hun tijd doorbrachten met het bespreken van Foucault, sneuvelde de poging van de uitvinder om ze verplicht te maken voor all boeren in Kansas en duurde het een paar decennia voordat het bebrillen van kippen weer een issue werd.

Eind jaren '30, toen het houden van kippen in de nasleep van de Grote Depressie steeds populairder werd, kwamen ook de kippenbrillen weer in beeld. Dit keer met een gewaagd dieprood tintje. In 1939 kwam de oprichter van de National Band & Tag Company met een alternatief voor de metalen schermen die tot dan toe werden gebruikt om de ogen van de kippen al te schermen, genaamd "Anti-Pix."

Deze rode plastic lenzen zaten aan een inklapbaar frame en beloofden "een watje van zelfs de stoerste kip te maken" dankzij een "roze bril waarmee je alleen naar voren kunt kijken", die omhoog klapt als de kip zijn hoofd buigt om "zijn voedsel en water normaal te kunnen zien." Gegeven het feit dat kippen helemaal lijp worden bij de aanblik van bloed, zorgden deze rode lenzen ervoor dat "het zien van de kleur rood niet meer mogelijk was en hierbij kannibalisme werd bestreden" en de kippen er tegelijkertijd fantastisch uitzagen. Volgens een vertegenwoordiger van de National Farm Equipment Company in Brooklyn verkocht het bedrijf tot aan 1955 zo'n twee tot drie miljoen van deze brillen per jaar aan de Amerikaanse ei-leggers.

Maar het is best lastig om brillen intact te houden, helemaal als ze worden gedragen door kippen die ze eigenlijk liever niet op hebben. Het volgende stadium van de kippenbril was dan ook het achterwege laten van een frame en alleen het plakken van een stukje plastic op het oog van de kip.

Een veelgebruikte casestudy voor de 1 procent die aan business schools studeert, is een verhaal van een medische vertegenwoordiger in de jaren '60 die besloot zichtbeperkende lenzen voor kippen te ontwikkelen, toen hij ontdekte dat kippen met staar zich veel beter gedroegen dan hun scherpziende soortgenoten. Hoewel zijn bedrijf, Vision Control Inc., een klein aandeel had in het beperken van de kippenmoorden die het land teisterden, was de technologie nog niet geavanceerd genoeg en belandde het bedrijf in de financiële kippenstront, net als de meeste van hun slechtzittende lenzen.

Maar sommige ideeën doorstaan een faillissement en de droom om alle kippen van Amerika van lenzen te voorzien, werd voortgezet door de zoon van een van de oprichters van Vision Control Inc., de jonge meneer Randall Wise. Als oud-student aan Harvard en voormalig scheepvaartconsultant, besloot Wise de miljoenen die hij had verdiend aan de verkoop van zijn softwarebedrijf in 1989 te gebruiken voor de start van Animalens. Net als zijn vaders bedrijf zat Animalens in de business van kippencontactlezen, een concept dat volgens Wise "een verviervoudiging van de winst op kippenboerderijen op zou leveren".

Volgens een door het bedrijf gefinancierde studie zorgden de lenzen – die nu rood waren gemaakt vanwege het bloed – voor een dramatische verandering in het gedrag van de kippen. "De kippen zijn kalmer en minder geneigd tot pikken en kannibalisme; het sterftegetal ligt een stuk lager. Om bepaalde redenen, die we niet allemaal begrijpen, eten ze ook minder terwijl ze gemiddeld hetzelfde aantal eieren leggen en van dezelfde grootte als andere kippen (soms zelfs een beetje meer)."

De argumenten voor de lenzen klonken weliswaar veelbelovend, maar het dragen ervan maakte het "al vrij ongelukkige leven van kippen nog depressiever." In plaats van op elkaar te pikken (dat leverde nog iets op!) waren de kippen nu in het luchtledige aan het pikken, waarbij ze hun ogen veelvuldig over hun vleugels wreven en last hadden van gezwellen en geïrriteerde ogen. Terwijl bijna geen enkele boer de kleine plastic rondjes aanschafte, werd het bedrijf van 24 miljoen dollar van Wise de aartsvijand van goede doelen die zich inzetten voor kippenrechten en dus uiteindelijk opgedoekt.

Bij gebrek aan een werkbare manier om kippen een roodgekleurde wereld voor te schotelen (kippenhennen met enkel rood licht maken het werk voor mensen onmogelijk), hebben de meeste commerciële veehouders hun heil gezocht in een hedendaagse populaire vorm van kannibalisme-controle: ontbekken. Met een heet mes wordt de punt van de bek van de kip afgesneden. De resultaten voor de kip – intense pijn, moeilijkheden met eten, gewichtsverlies – maken het leven van een kip, met of zonder bril of lenzen, behoorlijk klote.

En al gaat voor Nederlandse pluimveehouders vanaf in 2018 een verbod op het ontsnavelen van kippen gelden, het is nog maar de vraag of het kippenleven hierdoor iets verbetert.