Neutrino's jagen op Antarctica

Carlos Pobes is een natuurkundige uit Aragon die een paar medische en psychologische testen moest doorstaan om te bewijzen dat hij maandenlang in complete duisternis, isolatie, extreme kou, droogte en hoogte kon leven. Niet omdat het in de natuurkunde fysiek zwaar werken is en er veel van je gevraagd wordt,  maar omdat hij moest bewijzen dat hij bijna een jaar kon leven in Antarctica. Hij ging daarheen om mee te werken aan een neutrino-onderzoek: het IceCube-project bij de Admundsen-Scott-basis.

In november kwam hij aan op de Zuidpool en tot september van dit jaar zal hij daar blijven. Tijdens de zomer is het er gemiddeld -20ºC en leven er zo’n tweehonderdvijftig mensen op de basis. Maar in de winter blijven daarvan slechts vijftig mensen over om te genieten van de gemiddelde temperatuur van -70ºC. Het laatste vliegtuig vertrekt op 15 maart. Daarna wordt de basis geïsoleerd voor een gure winternacht die zes maanden duurt, tot midden september. Carlos is de eerste Spanjaard die een hele winter in Antarctica gaat doorbrengen.

VICE: Kun je ons op een simpele manier uitleggen wat je een jaar op Antarctica gaat doen?

Carlos Pobes:Nou, blijkbaar is het universum zo aardig geweest om natuurkundigen een baan te geven door een hele hoop onzichtbare, nutteloos lijkende deeltjes te laten rondzweven. Een van die deeltjes is de neutrino. Neutrino’s bevatten fundamentele informatie die ons kunnen uitleggen hoe het universum op kleine schaal werkt. Ze bevatten essentiële informatie die ons mysteries uitleggen zoals de oorsprong van hoog energetische kosmische straling of de aard van donkere materie. Het is misschien moeilijk te geloven, maar mensen produceren ook neutrino’s. Het probleem is dat deze deeltjes behoorlijk sluw zijn; ze kunnen recht door de aarde heenreizen zonder ergens tegenaan te botsen. De enige manier om ze te pakken is door een val te bouwen die groot genoeg is.

Neutrinotelescopen zoals de IceCube moeten een detector hebben van op zijn minst een kubieke kilometer. Dat moet je je voorstellen als een kilometer elke kant op: in de lengte, breedte en hoogte. Omdat zoiets onmogelijk is om te bouwen, profiteren we van het feit dat er op de Zuidpool een laag ijs ligt van ongeveer drie kilometer diepte. Er zijn zo’n vijfduizend sensoren aangebracht in het ijs, waarvoor ze zo’n honderd gaten van 2,5 kilometer diep moesten boren. Op deze manier is het ijs zelf een detector geworden. De laatste sensoren zijn in 2010 geïnstalleerd en nemen nu alle data op. Het probleem is dat er veel dingen mis kunnen gaan. Sommige kunnen via internet worden gefixt, maar lang niet alles. Terwijl het essentieel is dat er op elk moment data wordt opgeslagen, omdat een interessant astrofysisch fenomeen slechts minuten of seconden kan duren. Daarom hebben we een permanente bezetting op deze basis nodig. Dus ik moet ervoor zorgen dat alles blijft werken.

Hoe was de selectieprocedure voor deze baan?
Raar. Er is geen moment geweest dat ik dacht dat dit onderzoek een verloren zaak zou zijn, dus ik schreef een motivatiebrief zonder er nog een keer over na te denken. Ik denk dat dat ze wel aanstond. Ook weet je niet echt wat je te wachten staat, dus je hoopt dat degene die je selecteert je goed leert kennen. Dan weet je zeker dat je gekozen wordt omdat je het aankan. Dat was het beste deel. Normaal gesproken probeer je je zwakheden te maskeren. Maar ik was de eerste die echt geïnteresseerd was in het project. Je wilt niet naar Antarctica reizen om er vervolgens achter te komen dat het niet echt je ding is.

Moesten jullie een training volgen? Bijvoorbeeld de nacht doorbrengen in een grote diepvries?
Ha, mensen vroegen voordat ik aan de training in de Verenigde Staten begon of ze mij in een diepvries gingen stoppen. Maar raar genoeg gaven ze ons geen training om onszelf te beschermen tegen de kou. De enige specifieke training (buiten wat nodig was om het experiment te volbrengen) had te maken met brandveiligheid en eerste hulp. Zelf heb ik niet getraind ofzo, hoewel ik graag door de bergen ren.

Ik blijf toch denken dat je een soort van Superman moet zijn om mentaal en fysiek op de Zuidpool te kunnen leven.
Zeker niet. Waarschijnlijk wel als je ernaartoe moet lopen. Maar voor ons is het alleen een kwestie van durven vliegen. De meeste mensen hier rennen geen marathons, ze zijn normaal. De enige voorwaarde is dat je redelijk gezond bent. Daarnaast moet je ook gek genoeg zijn om te gaan, maar niet gek genoeg om de boel in het Overlook Hotel uit The Shining te veranderen. Hoe meer humor je hebt, hoe makkelijker het zal zijn.

Hoe ziet een normale dag op de basis eruit?
Ik denk dat ik nog geen normale dag heb gehad, maar beetje bij beetje begint iedereen een beetje routine te vinden. De maaltijden moeten we zelf bereiden volgens een bepaald schema en iedereen past zich aan, aan wat voor henzelf werkt. Tot nu toe zijn we de meeste dagen de ingewikkelde kanten van het onderzoek aan het leren begrijpen en hebben we andere types van training. Ik zit in het brandveiligheidsteam bijvoorbeeld, iedere week hebben we een trainingssessie. Na het eten kijken mensen films, spelen ze voetbal, basketbal of volleybal, nemen ze danslessen of oefenen ze in de muziekruimte. Als ik zelf wat vrije tijd heb ren ik op een loopband of buiten. Voor de hygiëne mogen we iedere week twee douches van twee minuten nemen. Maar omdat ik drie dagen per week ren, heb ik kunnen regelen dat ik deze vier minuten in drie douches kan opsplitsen. Maar tijdens normale activiteiten zweet je heel weinig, omdat het percentage vocht binnen het station minder is dan tien procent. Dit betekent dat we allemaal droge handen hebben. We moeten de hele dag een radio bij ons dragen. Dit is niet alleen om het algemene nieuws te volgen. Maar wanneer er zich een serieus probleem voordoet, wordt er een signaal naar je radio gestuurd. Het maakt niet uit wat voor tijd het is, je moet reageren. Het experiment is eigenlijk een grote Tamagotchi.

Ik zag op je Facebook-pagina en op je blog dat er bingoavonden en verkleedfeestjes zijn, en dat er korte zombiefilms worden gespeeld… Ik was erg verbaasd dat er mensen naar Antarctica reizen die een zombiemasker in hun koffer stoppen.
Er is hier een geweldige sfeer! Mensen sturen dozen met spullen, waarvan de meeste echt niet nodig zijn om hier te overleven. Er is een ruimte voor kunst, handenarbeid en een studio. Wat we niet hebben, maken we. We organiseren bijvoorbeeld een filmfestival. Mensen maken geweldige dingen. En op ‘Around the World’ tijdens kerst dragen mensen ook kostuums. Het is fantastisch.

Hoe zit het met de seks? Ik kan me voorstellen dat als je op de koudste plek op aarde geïsoleerd zit met anderen, het er behoorlijk heet wordt. Ik las laatst zoiets in het nieuws over een soortgelijke basis als die van jou. Daar werden duizenden condooms naartoe gestuurd.

Eerlijk gezegd, mijn liefdesleven is nog hetzelfde als dat het was in Spanje. Niet bestaand. Maar als mensen bij elkaar komen, dan komen ze bij elkaar. In iedere badkamer staat een mand met gratis condooms. Die moet regelmatig worden bijgevuld. Men zegt ook wel: “Wat er op de Zuidpool gebeurt, blijft op de Zuidpool.”