Het leven wordt een stuk leuker als we wereldwijd alle klokken gelijk zetten

Je zou er nooit over klagen dat een kilometer te lang is of een decibel te hard, dus is het moeilijk om voor te stellen dat mensen zijn die vinden dat er iets mis is met de manier waarop we tijd meten. Tijd is gewoon iets dat we hebben en ondanks alle culturele verschillen in de wereld, gebruikt elk land dezelfde 24-uurs klok. Wie zou daar nou aan willen klooien?

Nou, aardig wat mensen dus: Spanje zit bijvoorbeeld in dezelfde tijdzone als Oost-Europese landen zoals Polen en Hongarije, ondanks dat ze geografisch gezien op een lijn liggen met Marokko, Engeland en Portugal. Het gevolg is dat Spanjaarden gemiddeld zo'n 53 minuten minder slapen dan hun Europese buren, hun werkdag tot later in de avond duurt, en ze daardoor maar weinig daglicht zien. Econoom Nuria Chinchilla, die werk- en gezinsleven onderzoekt aan de IESE Business School in Spanje, vertelde aan de Amerikaanse radiozender NPR dat deze afwijkende tijdzone het leven van de gewone mens verziekt: ''We hebben geen tijd voor ons privéleven of gezinsleven… daarom plegen in Spanje zoveel mensen zelfmoord. We hebben gemiddeld maar 1,3 kinderen per vrouw. En dat komt doordat we geen tijd hebben."

De tijdzone van Spanje is voor sommigen extra zwaarbeladen door de motivatie die achter de invoering zat. In 1942 heeft Generaal Franco de tijdzone van het land aangepast aan die van Nazi-Duitsland, om loyaliteit te tonen aan Hitler. Politieke loyaliteit is een verrassend veelvoorkomende reden voor het veranderen van tijdzones. Na de annexatie van de Krim door Rusland in 2014, is de klok op het schiereiland een uur vooruit gezet, en de zomertijd afgeschaft. Een verandering van tijdszone komt soms ook voort uit economische overwegingen, zoals in 2011 toen Amerikaans-Samoa over de internationale datumgrens sprong om makkelijker zaken te kunnen doen met Australië en Nieuw-Zeeland.

Om de zoveel tijd worden er mogelijke oplossingen voor nationale tijdsproblemen, zoals die van Spanje of van de Indiase theeplukkers die liever overdag willen werken, geopperd. Maar lang niet alle pogingen om de tijdzones te veranderen zijn succesvol. In 2010 steunde David Cameron een wetvoorstel van een parlementslid om de tijd in Engeland een uur vooruit te zetten, maar dat voorstel werd geblokkeerd door de conservatieve politicus Jacob Rees-Mogg, die spottend voorstelde dat het ouderwetse dorpje Somerset – waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan – een eigen tijdzone zou moeten hebben die een kwartier achterloopt op Londen.

Maar is er een grotere universele oplossing voor de tijdkwesties van de wereld mogelijk? Steve Hanke en Richard Cohn Henry, beide hoogleraar aan de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore, denken van wel. Zij bedachten de Hanke-Henry Permanent Calendar (HHPC), die 364 dagen per jaar heeft, met elke vijf of zes jaar een extra "schrikkelweek". Het idee is om een perenniale kalender te hebben, zodat elke datum steeds op dezelfde dag van het jaar valt en data makkelijker te onthouden zijn. Tegelijkertijd zou de wereld ook overschakelen naar een Coordinated Universal Time (gecoördineerde wereldtijd) of UTC, waardoor alle klokken over de hele wereld op precies dezelfde tijd komen te staan.

Dit klinkt allemaal als een utopische oefening in fictieve wiskunde, maar de hoogleraren hopen echt dat elke regering wereldwijd zal instemmen om de manier waarop we tijd meten te veranderen, en hebben plannen om hun kalender en UTC wereldwijd te verspreiden met campagnes op sociale media. Ik sprak met professor Hanke om meer over zijn plan te weten te komen.

VICE: Hoi, Steve. Hoe willekeurig zijn onze tijdzones momenteel?
Steve Hanke: In 1870 had de stad Saint Louis in Missouri zes tijdzones. In Amerikaanse steden en dorpen werden toen 75 verschillende treintijden aangehouden. En de tijd-ruimtecompressie was een chaos, omdat je natuurlijk dingen moet plannen. In 1883 nam Amerika, voornamelijk op aandringen van de verschillende spoorbedrijven, standaard treintijden aan en kregen we daardoor de vier tijdzones die we nu nog steeds hebben in de VS. Hetzelfde geldt voor Duitsland: daar hadden ze vijf verschillende tijdzones, totdat in 1891 de negentig jarige generaal Helmuth von Moltke in zijn laatste grote toespraak in het parlement beweerde dat de enige reden dat hij twee oorlogen had gewonnen was dat hij werkte met een geconsolideerd en verenigd tijdsysteem voor de spoorwegen en logistiek om de troepen te bevoorraden en verplaatsen. Begin jaren zeventig stapten alle piloten en vliegvelden voor de veiligheid over naar de universele tijd. Maar we zitten nu in een ander tijdperk waarin we een enorme tijd-ruimtecompressie zien met het internet. Dus hebben we een heleboel universele tijd die wordt gebruikt zonder dat we ons dat realiseren.

Maar een nieuwe tijdzone voor het internet heeft niks met veiligheid te maken, toch?
Het is geen veiligheidsprobleem, maar een coördinatieprobleem. En universele tijd wordt nu al door allerlei mensen gebruikt om praktische redenen. En toen de spoorwegen en piloten nieuwe tijdzones nodig hadden, vroegen ze daar geen toestemming voor, maar deden ze het gewoon, omdat het nodig was.

Wat is er mis met onze huidige tijdzones?
Een heel simpel voorbeeld is wanneer je een internationale vergadering of conference call in wil plannen. De fouten en misverstanden die daarbij zo vaak gemaakt worden kosten erg veel tijd en geld.

Is dat niet een beetje een luxeprobleem?
Ik denk dat UTC over het algemeen handel en commerciële activiteiten makkelijker maakt, en dat is altijd goed, omdat een stabiele economie tot vrede en welvaart leidt. Maar historisch gezien is er wel altijd onenigheid geweest over wie de tijd bepaalt. Parijs vond het maar niks dat Greenwich de Mean Time opeiste, en veel voormalige kolonies verzetten zich tegen veranderingen in hun tijdzones.

Je zou wel kunnen zeggen dat vooral de technische industrie profiteert van UTC, en dat het lastig is voor mensen in de landbouw en productie.
Er zitten twee lagen aan. Een daarvan is dat er over tijd gepraat moet worden, omdat dat ertoe zal leiden dat mensen al spontaan het voor de hand liggende systeem [universele tijd] gaan gebruiken. Maar punt twee is dat we twee systemen nodig zullen hebben: je moet een universele tijd hebben voor iedereen, dat zal dan de algemene tijd zijn en het anker zijn, maar je moet daarbovenop ook een werktijdzone hebben. Dus als de zon op z'n hoogst staat, dan ga je lunchen, maar dit zal op verschillende tijden zijn afhankelijk van in welk werelddeel je woont.

Hoe makkelijk is het om UTC in te voeren?
Als mensen er eenmaal over na gaan denken, dan is het makkelijk te begrijpen. Als we naar universele tijd gaan, dan zal de werktijdzone een beetje worden opgeschoond – misschien hebben we dan wel 24 werktijdzones verspreid over de wereld. Een winkel in Londen gaat open om negen uur 's ochtends en sluit om vijf uur 's avonds in zonnetijd, maar in universele tijd open je in New York om twee uur 's middags. De overgang is makkelijk te doen, er zijn landen die overgestapt zijn van het Brits-Amerikaanse maatsysteem naar het metrische systeem, en dat is een veel grotere overgang dan naar universele tijd.

Maar we lijken nu veel meer geobsedeerd te zijn door tijd dan we toen waren door meetsystemen.
Laten we even aannemen dat dit waar is – dan zou ik zeggen dat het juist makkelijk is om over te stappen; doordat mensen meer geïnteresseerd en geobsedeerd zijn door tijd, is het waarschijnlijk makkelijker om het te veranderen. Henry belde een keertje zijn bejaarde moeder in Toronto op een zomerdag en vroeg aan haar: ''Hoe is het weer?'' Zij antwoordde: ''Het is erg heet, het is bijna dertig graden vandaag'' – en hij kon het niet geloven, omdat ze zo oud was en toch zonder het zich te realiseren de overstap had gemaakt van Fahrenheit naar Celsius.

Denk je dat er verder nog obstakels zijn op de weg naar UTC?
Ik denk niet dat de obstakels al te groot zijn. Ik geloof in de marktwerking, en ik zie graag dat dingen spontaan en vrijwillig worden opgepakt, en ik denk dat als het logisch is, dat er veel voordelen aan zitten. Al vrij snel zullen jij en ik hierover praten en dan vraag je aan mij: "Hoe heb je dat geflikt, moest je naar de Verenigde Naties of naar de politici in Washington?" En dan kan ik zeggen: "Nee, mensen zijn hier zelf mee begonnen."

Er zijn wel eerder pogingen geweest om een andere manier van tijd meten in te voeren. In 1999 introduceerde Swatch de Internet Time, waar een dag werd gemeten in duizend ''beats''. Horloges die dat jaar werden verkocht zouden twee tijden aangeven; eentje die de zonnetijd aangaf, en eentje in de zogenaamde internettijd. Maar Swatch is daar in 2001 gestopt. Waarom zal UTC wel blijvend zijn?
Ik denk niet dat Swatch het aantrekkelijk heeft gebracht. Maar het heeft er wel voor gezorgd dat meer mensen nadenken en praten over de manier waarop we tijd meten. Ik denk dat bedrijven achter de trend aan zullen hobbelen, omdat mensen eerst spontaan UTC gaan gebruiken. Maar horlogebedrijven zullen een fortuin verdienen aan 24-uurshorloges.

Denk je dat bedrijven als Apple of Google zich realiseren dat ze geld kunnen verdienen aan UTC?
Ik kan geen antwoord geven op deze vraag, omdat ik niet met hen daarover gesproken heb. Maar dit zijn slimme mensen, ik ga ervan uit dat ze mij binnenkort wel zullen bellen.

Ze zijn slim en ze zijn rijk. Misschien moet je UTC een keertje aan ze pitchen. Want dit lijkt me niet iets dat één staatshoofd kan invoeren.
Er zijn natuurlijk wel staatshoofden die graag grote en gewaagde dingen doen, en als een staatshoofd genoeg invloed heeft, zou het best kunnen werken. China, India, of Rusland zouden het kunnen doen.

En hoe denk je over de culturele significantie van tijd? Zoals Kanye West die tweette dat hij niet wil werken met iemand die hij niet mag bellen om drie uur 's nachts – dat zou niks meer betekenen in UTC.
Mensen worden door universele tijd afgeschrikt, die zeggen dingen als: "Ik wil dat niet, want ik wil niet werken als het donker is of slapen als het licht is," –maar wie zou dat wel willen? Dat heeft niks te maken met universele tijd! Als universele tijd ingevoerd wordt, moeten mensen er alsnog over nadenken of degene die ze proberen te bereiken wakker zal zijn of niet.

Dus in een ideale wereld zouden UTC en zonnetijd naast elkaar bestaan?
Ja, en het is een natuurlijk verschijnsel. Vanuit een astronomisch oogpunt is de tijd in de wereld nu overal hetzelfde.

Bedankt, Steve!