Twee jaar nadat Elisa Lam verdronk in een watertank is haar dood nog steeds een mysterie

Santiago Lopez had waarschijnlijk niet verwacht een lijk te vinden toen hij op 19 februari 2013 het dak op ging van het Cecil Hotel. Hij had een klacht gekregen over de waterdruk. Met een ladder beklom hij de drie meter hoge watertank op het dak en zag meteen dat het luik open stond. In de tank dreef het levensloze lichaam van Elisa Lam.

Advocaten van het historische Cecil Hotel in Los Angeles leverden vorige maand verklaringen van Lopez en twee andere werknemers vorige maand in bij de rechtbank. Lopez werkt in het hotel als concierge en vertelt in rechtsdocumenten in detail over zijn ontdekking op het dak. Het hotel wil met de verklaringen de rechtszaak stoppen die de ouders van Elisa, David en Yinna Lam begonnen zijn. Het koppel klaagde het hotel in september 2013 aan omdat ze vinden dat de dood van hun 21-jarige dochter veroorzaakt was door de nalatigheid van het hotel. Het proces moet in februari van start gaan. Advocaten van zowel het hotel als de familie Lam weigerden commentaar te geven voor dit verhaal.

Bijna drie jaar nadat Lam's lichaam naakt – een detail dat Lopez achterwege liet, maar in de autopsie wel vermeld staat – en drijvend werd gevonden, zijn de omstandigheden rond haar dood nog altijd onbekend. De lijkschouwer gaf als officiële verklaring voor haar dood een 'onopzettelijke verdrinking'.

Het verhaal is sindsdien een bron van fascinatie voor amateurspeurders op het internet. Dat komt grotendeels door de beelden van een bewakingscamera in de lift, waarop te zien is dat Lam zich heel vreemd gedraagt. Het verhaal vormt daardoor inmiddels de inspiratie voor verschillende film- en televisieprojecten, waaronder het nieuwe seizoen van American Horror Story .

Kim Cooper, een misdaadhistoricus uit Los Angeles, zegt dat Lam een tragisch icoon geworden is en ze trekt de vergelijking met Elizabeth Short. Short staat ook wel bekend als de Black Dahlia, mogelijk de beroemdste vermoorde persoon uit de geschiedenis van de stad. Haar gruwelijke dood in 1947 is nog steeds niet verklaard. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, verbleef Short volgens Cooper nooit in het Cecil hotel. Terwijl de Black Dahlia na haar dood beroemd werd via boeken en films met dezelfde naam, werd Lam's verhaal een sensatie via een ander medium: het internet.

"Het stelt mensen in staat het gevoel te hebben dat ze zelf bijdragen aan het onderzoek," zegt Cooper. Cooper leidt zelf een aantal misdaadtours, waaronder één over het Cecil Hotel en haar bekendste gast: Richard Ramirez, die beter bekend staat als The Night Stalker. Ramirez stond in ongeveer elke krantenkop en op televisie tijdens zijn gruwelijke killing spree in de jaren '80. Cooper wijst er op dat mensen toen "niet de mogelijkheid hadden om de hele avond door te brengen met het keer op keer bekijken van de feiten, hun eigen theorieën samen te stellen en stukjes van de video te knippen en te plakken," zoals geobsedeerde mensen wel hebben gedaan in het geval van Lam.

Lam's tumblrpagina, vol met zowel gestileerde foto's van kunst en mode als onsamenhangende berichten over depressie, pijn en angst droegen ongetwijfeld bij aan het mysterie. "Ze gaf zo veel informatie over zichzelf via de social media. Ze is lief, grappig, creatief en zorgzaam. Maar ze is ook zo in de war, snap je?" zegt Cooper. De tumblrpagina schetst het beeld van een slimme jonge vrouw die geïnteresseerd is in feminisme, klassieke boeken, film noir, impressionistische schilders en moderne architectuur. De tagline op haar profiel is een quote van Chuck Palahniuk: "Je wordt altijd achtervolgd door het idee dat je je leven verspeelt."

Deze omschrijving staat in schril contrast met de vraag hoe Lam krankzinnig eindigde in de lift van een berucht hotel in Los Angeles. Veel mensen vroegen zich af wat Lam überhaupt deed in het Cecil Hotel. Lam was student aan de universiteit van British Columbia en werd daar voor het laatst gezien op 31 januari 2013. Volgens een verklaring van de politie was ze vijf dagen later ineens in Los Angeles.

Voor veel mensen blijft het meest verbijsterende feit rond Lam's verdwijning de video van vier minuten die detectives vrijgaven op 13 februari 2013, in de hoop dat iemand haar herkende. In het filmpje, dat miljoenen keren bekeken is op verschillende youtubekanalen, stapt Lam een lift in, bestudeert de knoppen, en verschuilt zich dan in een hoek. Daarna springt ze naar de deur en kijkt angstig om zich heen, alsof iemand haar achtervolgt. Halverwege de video loopt ze de gang op en gebaart ze met haar handen, alsof ze een grote onzichtbare hond aait of door water peddelt.

Online worden er talloze theorieën geopperd die haar gedrag zouden kunnen verklaren: van drugs, hallucinaties of geestelijke problemen tot bovennatuurlijke verklaringen. Volgens sommigen zou er sprake zijn van demonen, paranormale activiteit of was ze misschien bezeten.

Anderen denken dat Lam misschien tuberculose had, aangezien daar een uitbraak van was rond de tijd van haar overlijden. Duizenden mensen in de omgeving waren besmet in de omgeving van het hotel. Maar uit Lam's autopsie – de test om tbc aan te tonen heet vreemd genoeg LAM-ELISA– kwam geen bewijs voor tbc in haar longen naar voren. Cooper en anderen speculeren dat Lam mogelijk onder invloed was van een soort slaapmiddel. Dat zou haar vage, dromerige gedrag verklaren. Maar het toxicologische rapport van Lam gaf aan dat er geen drugs of alcohol in haar lichaam gevonden zijn.

Lam had wel een bipolaire stoornis. Daarvan zeggen medische onderzoekers dat het wel bijdroeg aan, maar geen directe oorzaak was van haar dood. Lam's zus vertelde rechercheur Wallace Tennelle dat Elisa vier soorten medicatie slikte tegen haar stoornis: Wellbutrin (antidepressiva), Lamotrigdine (tegen stuiptrekkingen), Quetiapine (tegen epilepsie en stemmingsstabilisator) en een ander middel waarvan Lam's zus de naam niet meer wist. Er werd wel gezocht naar sporen van de medicijnen, maar onderzoekers zeiden dat hun analyse beperkt was omdat ze haar bloed niet onderzochten.

De beelden uit de lift waren voor sommigen niet alleen angstaanjagend, maar ook een bron van inspiratie. "Het is zo mysterieus en zo'n grotesk, mooi en ongelofelijk treurig verhaal," zegt Destin Pfaff, een scenarioschrijver en horrorregisseur. "We leven in een wereld vol viral video's," voegt hij toe, "en iedereen zoekt naar dat volgende verhaal voor bij een kampvuur, waardoor ze even afgeleid zijn."

Maar voor Pfaff is de video meer dan een afleiding. Het werd de inspiratie voor zijn volgende film, die het idee van bezetenheid verkent. Nu hij eindelijk de financiering voor elkaar heeft, is het plan om deze winter te beginnen met de productie. Hij is niet de enige die de enge gebeurtenissen in de lift vertaalt naar een fictieve film.

Tijdens een perstour deze zomer, vertelde de maker van American Horror Story dat het nieuwe seizoen geïnspireerd was door "een beveiligingsvideo die twee jaar terug rond ging, waarin te zien is dat een meisje een lift betreedt van een hotel waar het zou spoken". Dan is er nog het script dat Sony vorig jaar kocht: het gaat over Lam's korte verblijf in het Cecil Hotel. Ook al zegt co-auteur Brandon Murphy dat het script sindsdien grotendeels herschreven is "en absoluut niets te maken heeft met Elisa Lam," bevestigt hij dat het nog wel gebaseerd is op het hotel waar zij voor het laatst verbleef.

Het Cecil Hotel ligt vlakbij één van de armste gebieden van Los Angeles, Skid Row. Het gebied staat bekend om de grote hoeveelheid daklozen en junks. Becky Dennison, co-directeur van het Los Angeles CommunityAction Network, zegt dat Hollywood's morbide afschildering van het gebouw uit 1927 schadelijk kan zijn voor de vele langdurige huurders met een extreem laag inkomen.

"Ik bedoel, het is best beledigend dat American Horror Story gebaseerd is op het Cecil Hotel," zegt Dennison, wiens organisatie opkomt voor Skid Row's meest kwetsbare bewoners. Ze zei dat het hotel altijd al diende als "huis voor ouderen, invaliden en arme mensen. Een incident verandert dat niet. Helemaal de mythologie die American Horror Story er nu van maakt, verandert dat niet. Het is belachelijk."

Het Cecil heeft meerdere malen geprobeerd haar reputatie als sjofel en eng van zich af te schudden. In 2007 kondigde de toenmalige eigenaar, Fred Cordova, plannen aan om het bakstenen gebouw te veranderen in een trendy hotel, hernoemd als The Stay on Main. Een verordening dwarsboomde Cordova's plan: het gebouw – bestempeld als residentieel hotel – moest de helft van de kamers beschikbaar houden voor huurders met een laag inkomen. Ondertussen wordt voor de andere helft van het gebouw reclame gemaakt als "het hipste hotel en hostel in het centrum van Los Angeles", volgens de website. Met Xbox-spellen, een Netflix lounge, en gratis WiFi richt het hotel zich op jonge reizigers zoals Lam. Dit deel van het hotel heeft zelfs een eigen ingang, los van die voor de langdurige huurders. De lift is alleen nog altijd een gedeeld terrein.

Na drie dagen – op de laatste dag dat ze levend werd gezien – werd Lam uit een hostelachtige kamer verplaatst naar een privékamer op dezelfde verdieping. Haar kamergenoten hadden geklaagd over "vreemd gedrag", volgens een verklaring van hotelmanager Amy Price. In de verklaring stelt Price dat het dak van het hotel verboden terrein is voor hotelgasten en dat er maar vier manieren zijn om er op te komen. Drie daarvan zijn via brandtrappen aan de zijkant van het gebouw en de vierde is door een afgesloten deur met een alarm. Lopez gebruikte zijn personeelssleutel om het alarm er af te halen, vlak voor hij Lam's lichaam vond. Tot op de dag van vandaag weet niemand hoe Lam er terecht kwam.

Terwijl Lam's ouders vooruitkijken naar de rechtszaak volgend jaar, lijken de omstandigheden rond Lam's dood met elke vertelling, elke reactie en elke vervorming van het verhaal mysterieuzer te worden.

"Het is tragisch, er is een mens gestorven en dat is niet iets om licht op te vatten. Maar de mythe rond haar dood en de vragen die het oproept – dat leeft nog lang voort," zei Pfaff. "Dat gaat niet zomaar weg."

Lees ook:

We keken de enige film die in Nederland verboden is

Ontvoerde meisjes en vrouwen vertellen hoe ze misbruikt zijn door IS Mijn huisgenoot had last van demonen en liet toen een exorcist naar ons huis komen om ze uit te drijven

Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen: