FYI.

This story is over 5 years old.

Eten

Een lijstje misleidende termen waar de NVWA zich beter mee bezig kan houden

'Kutleven kip', 'fipronil-ei' en 'verdrietige koe met stukjes paard' zouden betere namen zijn voor veel vleesproducten.
Beeld: De Vegetarische Slager en Pixabay

Het kan je gisteren bijna niet ontgaan zijn: de ophef rondom het nieuws dat de Vegetarische Slager een aantal van zijn producten binnen nu en een half jaar een andere naam moet geven, anders zwaait er wat, aldus de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De reden hiervoor? Productnamen als 'Visvrije Tonyn', 'Vegetarische Kipstuckjes' en 'Gehacktbal' zouden misleidend zijn en de consument maar in verwarring brengen, meent het overheidsinstituut. Gisteren liet een woordvoerder van de NVWA via BNR Nieuwsradio weten dat het besluit op basis van één klacht is genomen. "Dat doen we altijd, alle klachten die binnenkomen nemen wij serieus, dus ook deze," aldus de woordvoerder.

Advertentie

Op Twitter en andere sociale media zorgde de aankondiging van de NVWA voor een hoop hilariteit en ook ik zat een beetje in mezelf te grinniken toen ik gisterochtend het nieuws las. Want hoe vindt een instituut als de NVWA het verantwoord om zoveel tijd en aandacht te spenderen aan een paar vegetarische bratwursten, terwijl er dit jaar al minstens 225.000 dieren omgekomen zijn in stalbranden? Of als er "ernstig vervuilde" voedselproducten in de Nederlandse winkelschappen liggen, en er sinds het fipronilschandaal al minstens anderhalf miljoen kippen zijn 'geruimd'?

En zelfs als we de twijfelachtige prioritering van de NVWA even laten voor wat het is, moet zelfs de meest fervente vleeseter (shout-out naar mijn vader!) schoorvoetend toegeven dat de organisatie met twee maten lijkt te meten. Eigenlijk is dat ook niet zo verrassend, want de NVWA maakt onderdeel uit van het Ministerie van Economische Zaken. Georgina Verbaan stuurde gisteren een tweetje de wereld in die de spijker op de kop sloeg: "Dan willen we ook eerlijk 'verontreinigde kip', 'kutleven kip', 'fipronil ei' en 'verdrietige koe met stukjes oud paard' op etiketten lezen."

Ja, laten we het eens hebben over de misleidende marketingstrategieën die door bedrijven in de vleesindustrie gebruikt worden, want dat zijn er nogal wat. Voedselbenamingen als 'worst', 'nugget' of 'gehakt' zeggen namelijk heel weinig over wat er nou precies in het product zit. Eigenlijk zeggen ze vooral iets over de bereidingswijze.

Advertentie

Of zoals mijn wijze vriend Jochem het eens verwoordde: "Als ik een ouwe schoen door de gehaktmolen draai en er een bal van rol, is het een gehaktbal. Geen smakelijke, maar wel degelijk een bal van gehakt." Ik kan hem daar geen ongelijk in geven. Termen als 'kip met kutleven in de vorm van nuggets' zouden in dat opzicht inderdaad een stuk minder bedrieglijk zijn.

En dan hebben we het nog niet gehad over het bedrijf dat uiteindelijk de aanstichter van het fipronilschandaal bleek te zijn. Daar was de afgelopen maanden ook een hoop om te doen, omdat het bedrijf in kwestie Chickfriend bleek te heten. Een naam die impliceert dat deze firma ook maar iets om zijn gevederde vriendjes geeft, terwijl ze ondertussen verantwoordelijk zijn voor de dood van anderhalf miljoen kippen. Dit is mijns inziens toch een stuk misleidender dan een pakje vegetarische 'Speckjes' waar met koeienletters 'Vegetarische Slager' op te lezen is.

Nog een voorbeeld: kiloknallerkip die uiteindelijk in de schappen van de supermarkt belandt, en waar water in is gespoten om het vlees op die manier malser en groter te doen laten lijken. Op die manier oogt het product aantrekkelijker voor de consument. Zolang op het etiket wordt aangegeven dat het kippenvlees is 'bewerkt', is dit volgens het Voedingscentrum toegestaan.

Ik heb dit even gecheckt in mijn lokale buurtsuper, en het wordt inderdaad op het etiket aangegeven wanneer er water aan de kip is toegevoegd – maar in minuscule lettertjes, waar de meeste klanten zo overheen lezen. En zeg nou eerlijk, hoeveel mensen checken de ingrediëntenlijst voor ze een paar kippenbouten in hun winkelmandje flikkeren?

Advertentie

Gisteren zag ik deze tweet voorbij komen, met als bijlage een foto van een zogeheten kraamstal:

Nog zo'n dubieuze, misleidende term waar binnen de intensieve veehouderij vaak mee wordt gesmeten. Ongeveer een week voordat een zeug op het punt staat om te bevallen, wordt ze naar deze kraamkamer verplaatst. Soms hebben we het dan over een hok met stro waarin het varken zich vrij kan bewegen en waar de biggen zich van de moeder af kunnen zonderen, maar veel vaker gaat het om een constructie van ijzeren stangen waarin moeder varken haar kont niet keren kan.

Als de biggen zes weken oud zijn, worden ze bij hun moeder weggehaald, waarna ze vetgemest worden en na een paar maanden naar het slachthuis afgescheept worden. Hoe listig is het, om bij dieren die worden geboren om opgegeten te worden, van een 'kraamkamer' te spreken? Als we de redenatie van de NVWA zouden volgen, zou het veel logischer zijn om het hier over, ik zeg maar iets, een 'biggetjesfabriek' te hebben.

En hoe vaak loop je niet langs een slagerij die een lachend varken als logo heeft (hier een leuk voorbeeld)? De veehouderij en slagerslobby geven maar al te graag de indruk dat dieren die op enorme schaal gefokt worden, gehouden en uiteindelijk opgevreten worden hier vreselijk veel plezier aan beleven. Kippen, varkens en koeien zouden een zorgeloos leventje leiden en zich na een paar maanden, uit dankbaarheid voor de barmhartigheid van de mens, met alle liefde in de armen van een slachthuismedewerker werpen.

De realiteit blijkt vaak iets minder rooskleurig te zijn. Ook de NVWA speelt op dit narratief in, door op hun facebookpagina een coverfoto van een aantal tevreden, grazende koeien te gebruiken – terwijl boeren nog lang niet verplicht zijn hun koeien buiten te laten grazen, en dertig procent van de dieren zelfs nooit buiten komt.

Kortom, werk aan de winkel voor de NVWA als het op misleidende terminologie aankomt. Of – misschien nog wel een veel beter idee – wordt het tijd dat de organisatie eerst eens actie onderneemt tegen al die compleet voorkombare stalbranden, door sprinklerinstallaties en brandalarmen verplicht te maken. Ik twijfel er namelijk sterk aan hoeveel vegetarische kipnuggets er dit jaar al omgekomen zijn door zo'n allesverwoestende stalbrand.