We zochten op 'Made In Asia' uit of de Belgische geekscene seksistisch is

Van de grootste techbazen in Silicon Valley tot random nerds die hun handen niet thuis kunnen houden bij een cosplayende vrouw staan: heeft de geekcultuur een seksismeprobleem? Zeven jaar geleden veroorzaakte de feministische activist, gamer en developper Mar_lard ophef met een blogpost over de wat zij toen de ondragelijke vijandigheid noemt van "de geekcultuur die structureel iedereen uitsluit die geen half cynische, jonge, blanke en heteroseksuele cis-man is." Met toch nog een klein sprankje hoop trokken wij naar Made In Asia, een groot anime-, manga-, cosplay- en game-event in Brussel met dit jaar meer dan 70.000 bezoekers. Daar spraken we Kellyn, verantwoordelijke van de vrijwilligers, om te weten te komen of De Belgische geekscene - ook al - vrouw(on)vriendelijk is.

Het is tien uur 's ochtends wanneer in hal 6 van Brussels Expo de zaterdag op gang wordt getrapt. De vloer trilt wanneer fans massaal richting de standjes van populaire YouTubers zoals FuriousJumper, Joueur du Grenier, of Math se Fait des Films rennen.

Misschien zeggen deze namen je niets, maar voor veel mensen zijn het onmisbare sterren van YouTube. Aan het YouPlay standje op Made In Asia, gewijd aan digitale cultuur, ontmoeten we Kellyn. Sinds drie jaar is zij verantwoordelijke voor de vrijwilligers en de taken die zij uitvoeren.

Kellyn, hoofdverantwoordelijke van de vrijwilligers op Made in Asia.

“Excuseer, daar bij die wedstrijd, is er al gedoe in de rij voor Bob Lennon. Er staat een steeds grotere groep mensen die de weg blokkeert.” Terwijl Kellyn naar de probleemhaard rent, somt ze de verschillende ongemakken op die ze dag in dag uit meemaakt als vrouwelijke verantwoordelijke van dit event. “Ik werk samen met een andere verantwoordelijke voor de vrijwilligers, March, maar de helft van de mensen hier denkt dat ik zijn assistente ben. Ik heb nochtans precies dezelfde verantwoordelijkheden als hij.”

We hebben geen tijd om er verder op in te gaan. Kellyn krijgt een telefoontje, en dan gaat onze hectische race naar het andere hallen weer voort. Ze wijst naar twee meisjes in rode t-shirts en hoofddoeken die aan de mangastandje staan. “Je beseft het misschien niet, maar dat is nieuw. De oude organisatie weigerde vroeger vrijwilligers met hoofddoeken. Er waren allerlei onuitgesproken regels. Het ging zelfs zo ver dat ze de socialmediaprofielen van potentiële vrijwilligers checkten. Op die manier konden ze schattige meisjes aannemen en hebben ze me ook al een een lesbisch koppel doen weigeren. Dat is belachelijk, zeker als je weet dat we elk jaar 120 vrijwilligers moeten vinden die bereid zijn een heel weekend gratis te komen werken.

Aan de boogschietstand vraagt de standhouder Kellyn om een kwartier te letten op zijn attractie, zonder enige uitleg. “Kijk, dit gebeurt echt altijd. Als March naast me staat, krijg ik nooit zo'n vragen. Dan zou ik nu al kunnen beginnen aan mijn werk in de VIP-ruimte.”

Een paar uur later zijn we in de ruimte voor vrijwilligers, en kan Kellyn eindelijk even gaan zitten om tot rust te komen. Dat geeft ons de kans om dieper in te gaan op haar werk bij Made In Asia. “Ik werk al meer dan acht jaar op events. Ik ben begonnen met Japan Expo en later nam Made In Asia contact met me op. Drie jaar geleden vertrok de voormalige verantwoordelijke om persoonlijke redenen en ze vroegen mij om de rol over te nemen.”

Daar begon het al te wringen. De functie in kwestie werd eerder door één persoon uitgeoefend, maar Kellyn moet een team vormen met March. “Omdat ik een vrouw ben, hebben ze er een man bijgezet. Ze hebben me ook duidelijk gezegd dat ik het niet alleen zou kunnen, dat ze een mannelijke kant nodig hadden." Het is een duidelijk illustratie van het seksisme van de toenmalige organisatie, en zij zijn niet de enigen: "Als je het mij vraagt, beweert de geekwereld dat ze iedereen gewoon aanvaardt hoe hij of zij is, en mensen gelijkwaardig behandelt. Maar in realiteit is dat niet meer als schone schijn. De enige vooruitgang die ik in acht jaar heb gezien, zijn de affiches met ‘Cosplay is not consent’ die ze nu overal hebben opgehangen. Het gaat dus traag.”

Navraag leert dat deze bordjes inderdaad de enige maatregel blijken te zijn van Heroes, sinds een jaar de organisator van dit event en onder andere ook FACTS. Per e-mail laat woordvoerder Alexis Desplats me weten dat er meer dan 300 plakkaten zijn ophangen om mensen eraan te doen denken dat ze vrouwen in cosplay, inderdaad, niet zomaar mogen aanraken. In het Nederlands staat er "Ook al bloedt je neus nog zo hard, vraag eerst toestemming voor een foto en hou je handen thuis!" Enkel in het Frans daarna nog tussen haakjes: "Serieus, dat is wettelijk strafbaar".

Een stap voorwaarts die voor Kellyn niet groot genoeg is. Je hoeft niet in cosplay rond te lopen om hier lastig gevallen te worden. Elk jaar krijgt ze van haar vrijwilligers te horen dat ze te maken krijgen met hardnekkige versierpogingen, ze ziet minderjarigen die hun maagdelijkheid aanbieden in ruil voor een handtekening, en ongewenste aanrakingen door zowel bezoekers, sterren en standhouders. "Ik kan enkel praten over mijn eigen ervaringen. Ik ben betast geweest en heb dingen naar m'n hoofd gegooid gekregen die heel kwetsend voor me waren, zowel als vrijwilliger als als vrouw. Mensen zeggen zo'n dingen vaak 'als grapje', maar voor mij is dat alles behalve grappig. In al de gekte van dit event zijn wij nog steeds mensen die respect verdienen. Dat beseffen sommigen blijkbaar niet.”

Made in Asia is in essentie een positief, familiaal en feestelijk evenement voor een groep enthousiastelingen die allemaal van dezelfde dingen houden. Maar ook de minder aangename aspecten van de geekcommunity komen hier tot hun uiting, aspecten die je nog het duidelijkst op online terugvindt. “Kijk maar naar de comments onder de foto’s van cosplayende meisjes: die zijn gewoon vernederend. En zodra je het waagt om hen op hun fouten te wijzen, krijg je te horen dat je een feminazi of pretverderver bent."

Een van die cosplayers is Clara. Ze gaat al acht jaar naar events zoals Made in Asia. En ook zij heeft al verschillende keren onbeschofte opmerkingen gekregen. “Ik beschouw mezelf als een van de gelukkigen, omdat ik nog nooit ongewenst ben aangeraakt. Wat me het meest verbaast, is dat een simpele decolleté genoeg is om zulke opmerkingen over je heen te krijgen. Maar gelukkig ben ik niet op m'n mond gevallen, en kan ik zulke figuren met gemak van antwoord dienen.” Volgens haar is er ook een verschil tussen Frankrijk en België. “Ik heb de indruk dat mensen in België opener, minder verlegen en vooral veel toleranter zijn. In Frankrijk word ik veel meer met seksisme geconfronteerd, terwijl ik daar maar een of twee events per jaar doe, en dubbel zoveel in België. Al is het zeker niets structureels.”

De geekgemeenschap heeft blijkbaar toch een probleem met seskisme, zoals activist Mar_lard al aankaarte in 2012. Je zou verwachten dat bewegingen zoals #MeToo en #BalanceTonYoutubeur daar ondertussen verandering in hebben gebracht, maar zeven jaar later blijkt dat nog steeds niet helemaal het geval te zijn.

Wat Kellyn mist, zijn echte sensibilitatie en zelfbevraging. "Mensen zijn vandaag de dag opener van geest, maar wij zitten in een vrij gesloten wereldje. Dat zorgt ervoor dat er veel dingen die niet oké zijn doodgezwegen worden. We moeten begrijpen dat het feit dat veel mensen zwijgen, nog niet betekent dat er niets is. Als ik zelf iets zie dat niet door de beugel kan, probeer ik te praten met die personen. Zo kan ik op een dag toch een tiental mensen doen inzien dat hun gedrag problematisch is. Dat is misschien niet veel, maar toch een hoopgevend begin. We kunnen mensen wel degelijk leren wat kan en wat niet, maar dan moeten we stoppen het probleem te ontkennen en een dialoog starten."

De dag na internationale vrouwendag bewijzen de twee standen met rondborstige figuurtjes in wulpse poses en de polemiek over het recent gelanceerde spel Rape Game - waarin je vrouwen kunt verkrachten en vermoorden - dat de nood aan een dialoog hoog is.

Ondanks alles lijkt er post-#MeToo een nieuwe wind door de communitiy te waaien. Met de opkomst van heldinnen zoals Captain Marvel, die nu al een gigantisch succes blijkt, en uiteraard door al de vrouwen die zich inzetten om het al te masculiene imago van de geekcultuur te veranderen. Laten we hopen dat er meer verbetering op komst is.

Correctie: in een eerdere versie van dit artikel werd door een vertaalfout de suggestie gewekt dat

Rape Game

gespeeld kon worden op Made in Asia. Dat was niet het geval.

Wil je meer verhalen zoals dit? Schrijf je in voor onze wekelijkse newsletter en volg ons op Instagram.