Zihni Özdil van GroenLinks wil dat DUO soepeler met studenten omgaat

Headerfoto via Flickr-gebruiker Franklin Heijnen.

Het was de afgelopen jaren gewoon te makkelijk om de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) op te lichten. Duizenden studenten deden dat, voor miljoenen euro’s per jaar. Ze kregen uitwonende beurzen terwijl ze bij hun ouders woonden en afgestudeerde studenten hielden hun ov-kaart, zodat ze nog maanden gratis konden reizen.

Daarom ging de DUO de afgelopen jaren een stuk strenger controleren. Ze keken of studenten wel echt een paar keer per week van het ouderlijk huis naar de universiteit reisden en vroegen maandenlang de reisgegevens van studenten op bij Translink, in totaal 377 keer.

Een frauderende student ging naar de rechter en die zei dat DUO en Translink hiermee privacyregels overtraden. De rechter gaf hem gelijk. De controleurs van DUO hadden die gegevens nooit mogen opvragen, en daarom hoefde de student niets terug te betalen. Ook al had hij zelf de boel lopen flessen. (DUO ging trouwens in hoger beroep, dus het kan zijn dat de student alsnog moet terugbetalen.)

“Hoe kan het dat je een jaar na je afstuderen wel ineens op een zwarte lijst komt, en niet meteen na je afstuderen?” vraagt Kamerlid van GroenLinks Zihni Özdil zich af. De man die vindt dat “het in deze schrale tijd een slecht idee is om te gaan studeren” zat net in de Tweede Kamer toen al het slechte nieuws over DUO naar buiten kwam. Hij verzamelde de berichten, zette de klachten tegen DUO allemaal in een filmpje op zijn Facebookpagina en vroeg studenten die ook last hadden van “de slechte dienstverlening van DUO” om klachten naar hem te mailen.

Vorige week vertelde Özdil in een overleg met de minister van Onderwijs over een jongen, Dian, die een controleur op bezoek kreeg. Hij had te weinig spullen in zijn kamer, waardoor de controleur dacht dat hij niet uitwonend was. “Nu ken ik Dian toevallig persoonlijk, hij woont echt wel op zijn kamer, maar Dian is een zuinige jongen. Hij houdt niet van teveel spullen […] en leest zijn literatuur vooral op een laptop.” Dian moet nu zijn aanvullende beurs terugbetalen, plus een boete.

“DUO is niet opgericht om studenten te wantrouwen en ze het leven moeilijker te maken,” zegt Özdil. Het Kamerlid heeft dinsdag drie moties ingediend om DUO aan banden te leggen. De dienst mag volgens Özdil nooit meer reisgegevens opvragen bij Translink zonder dat een officier van justitie daar toestemming voor geeft. En er moet een onafhankelijke toezichthouder komen die meekijkt hoe DUO na een huisbezoek besluit of een student fraudeert of niet.

De vraag is wat je opschiet met een toezichthouder. Het deel van het protocol, waarmee DUO besluit of iemand fraudeert of niet, en dat een toezichthouder zou moeten gaan controleren, is namelijk niet openbaar. De toezichthouder kan dan wel zien of de regels worden nageleefd, maar Kamerleden en studenten kunnen niet zien of die regels wel eerlijk zijn. Toen Özdil aan minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven vroeg of het protocol niet openbaar kon worden gemaakt, zei zij dat studenten dan precies kunnen zien hoe ze de boel kunnen flessen. “Zo’n motie is dus minder kansrijk,” zegt Özdil, en hij heeft die dus ook niet ingediend.

Met zijn acties daagde hij andere partijen uit om te zeggen wat zij van DUO vinden. De SP diende trouwens een motie in waarmee de partij het aantal deurwaarders dat voor DUO achter studenten aangaat wil terugdringen. Maar Özdil hoopt natuurlijk vooral dat regeringspartijen het met hem eens zijn. Dan moet de minister namelijk werk maken van zijn plannen. En juist de regeringspartijen lijken daar niet op te wachten. Tijdens het overleg in de Tweede Kamer reageerde CDA-Kamerlid Harry van der Molen op Özdil. Als DUO studenten die frauderen met een OV-jaarkaart opspoort is dat toch gewoon “terecht”, en “niet het leven onnodig moeilijk maken?” zei Van der Molen. De minister van Onderwijs zei dinsdag in de Tweede Kamer dat ze de motie over het OV afraadt en roept Kamerleden op om tegen te stemmen. “De samenwerking met Translink is al gestaakt, en Translink wisselt alleen gegevens uit als het wel overeenkomt met de regelgeving.”

Ook de motie voor een onafhankelijk toezichthouder raadt ze af. “Het is alsof je de politie alleen zijn werk laat doen als de Nationale Ombudsman meegaat.”

Volgende week dinsdag stemt de Tweede Kamer over de moties. Kijk hieronder het hele debat van dinsdag terug.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: