Dankzij Laura Kraak kunnen kinderen in de toekomst meer dan één achternaam hebben

Kinderen die in Nederland geboren worden, hebben een paar opties voor de achternaam die ze krijgen: die van de vader, de moeder, de meemoeder of een adoptieouder. Maar je krijgt er sowieso maar één. Laura Kraak (28) is docent Frans op een middelbare school in Amsterdam, en vindt het zonde dat ze haar toekomstige kinderen niet zowel haar eigen naam als die van haar man kan geven – iets wat in omringende landen zoals Denemarken, Noorwegen, Zweden, Frankrijk, Engeland, Spanje en België wel gewoon kan.

In 2016 startte ze een petitie waarin ze vraagt om verruiming van het naamrecht, en inmiddels is die getekend door bijna 10.000 mensen. Dat is niet onopgemerkt gebleven, en gister werd er in de Tweede Kamer gestemd over een motie van D66 waarin voorgesteld wordt om het naamrecht te herzien – ouders zouden de optie moeten krijgen om hun kind twee achternamen te geven. Deze motie is aangenomen.

In Nederland krijgt nu minder dan 10 procent van de pasgeborenen de achternaam van de moeder, en pas sinds 1998 is dat überhaupt mogelijk (tot die tijd was het zo dat, zodra een vader zijn kind erkende, automatisch zijn achternaam werd toegewezen). Wel moeten daarvoor beide ouders aanwezig zijn bij de aangifte van de achternaam in het gemeentehuis. We belden Kraak op om te vragen waarom ze dit zo een belangrijke kwestie vindt.

Broadly: Dag Laura, waarom vind je het belangrijk dat baby's in Nederland een dubbele achternaam kunnen krijgen?
Laura Kraak: Een kind komt van twee mensen, maar krijgt in bijna 90 procent van de Nederlandse gevallen alleen de achternaam van de vader. Dat vind ik gek: de vader is niet belangrijker dan de moeder, net zoals de moeder niet belangrijker is dan de vader. Nu ik zelf zwanger ben, zou ik ons kind straks het liefst allebei onze namen geven – het kindje is immers evenveel van mij als van mijn vriend. Bovendien blijft het een keuze: ik wil dat ouders de mogelijkheid krijgen hun kind twee achternamen te geven, maar het hoeft niet.

Je bent in 2016 een petitie gestart om deze mogelijkheid wettelijk vast te laten leggen. Wat was de aanleiding om te beginnen met die petitie?
Een aantal jaar geleden, toen ik in het buitenland studeerde, was ik met mijn internationale vriendinnen wat aan het drinken toen we op dit onderwerp kwamen. Een meisje uit Canada had een dubbele achternaam, die van haar vader en haar moeder, en een Frans meisje vertelde dat het in Frankrijk ook mogelijk was. Ik dacht er niet eens bij na dat het in Nederland misschien niet zou kunnen – het was in mijn ogen een heel normale regel. Dus ik zei dat dit in Nederland ook gewoon kan. Toen ik terugkwam, kwam ik erachter dat je in Nederland maar één achternaam krijgt.

Het is nu een paar jaar later. Waarom wordt deze motie nu pas behandeld in de Tweede Kamer?
Ongeveer een jaar nadat ik was begonnen, bood ik de petitie met bijna vijfduizend handtekeningen aan bij de toenmalige minister van Justitie en Veiligheid, Ard van der Steur. Maar hij wees mijn voorstel af, omdat hij het niet ervaarde als een ‘urgent probleem’. Maar wat is urgent? Was het homohuwelijk urgent? Er gaat niemand dood als het er niet van komt, maar het gaat om gelijkheid tussen mensen.

Ik krijg wel vaker onbegrip van de kant van mannen, ze lijken het probleem van één achternaam niet te zien. Maar ze lijken hun naam ook niet graag af te staan, ervaar ik in mijn omgeving. Vrouwen ervaren het wel als probleem, zeker wanneer ze graag willen dat hun kind de achternaam van de moeder krijgt.

Toen het nieuwe kabinet geïnstalleerd was, probeerde ik het opnieuw: nieuwe minister, nieuwe kansen. Tweede-Kamerlid Vera Bergkamp van D66 vond het wel een belangrijke kwestie, zij vond de tijd rijp dat er echt naar gekeken zou worden.

En de motie is erdoorheen, hoorden we net. Gefeliciteerd! Ben je trots?
Ik ben vooral heel blij – de aanhouder wint. Ik ben er ook al langer mee bezig dan ik dacht, drie jaar inmiddels. Ik had ook kunnen stoppen na Van der Steurs afwijzing, maar ik ben hier zo van overtuigd dat ik doorzet. Ik ben blij dat ik nooit de energie heb verloren om hiervoor te strijden.

Wat zijn de redenen van de petitie-ondertekenaars om hun kind twee achternamen te willen geven?
Het leeft onder een hele diverse groep, ik krijg veel mails van mensen die allemaal een andere reden opgeven. Laatst kreeg ik een berichtje van iemand uit Venezuela die zei dat het daar heel normaal is om een dubbele achternaam te hebben, en hier moesten ze ineens kiezen. Ook is het soms moeilijk om te reizen met kinderen met een andere achternaam dan de ouder waarmee zij of hij op reis is.

Als twee mensen met een dubbele achternaam samen een kind krijgen, welke achternamen krijgt dat kindje dan?
Ouders mogen dan kiezen welke twee namen het worden, en in welke volgorde ze komen te staan. Als je twee namen wilt geven aan je kind, maar je kiest geen volgorde, komen ze op alfabetische volgorde te staan. In Spanje en Portugal geldt deze wet al 300 jaar, en in België sinds 2014. Ik wil de richtlijnen van België aanhouden. Belangrijk is dat het altijd maximaal twee achternamen blijven.

Je stelt voor dat de verruiming van de naamwet met terugwerkende kracht zou kunnen zijn, zodat ook ouders met kinderen die al geboren zijn van deze gelegenheid gebruik kunnen maken. Zou je zelf ook nog je achternaam willen veranderen?
Nee, het is echt bedoeld voor ouders die willen dat hun kind, ook al is die al vijf jaar, een dubbele achternaam krijgt.

Is het door deze aangenomen motie nu zo dat jij jouw kind inderdaad straks twee namen kan geven?
Nee, zo snel zal het niet gaan. In de politiek duurt zoiets meestal wel even. Hoe en wanneer het kabinet hiermee aan de slag gaat, weet ik niet.

We houden het in de gaten. Dankjewel Laura!