Hoe gevaarlijk is het om lang een tampon in te houden?

Hoewel sommige van haar zustervrouwen zweren bij de natuurlijke vrijheid van free bleeden, gaat jouw vriendin liever vlekkeloos naar het werk. Omdat het scheelt met wassen, en ze zich toch al onwijs onzeker voelt door haar emotionele maandstonde. Zo'n zachte tampon is misschien niet zo goed voor moeder aarde, maar glijdt toch wat makkelijker naar binnen dan een siliconencup. Bovendien hoeft je vriendin haar tampon niet om te spoelen voor hergebruik. Maar daarin zit meteen het probleem: vaak zit die tampon zo goed dat ze hem helemaal vergeet te vervangen. Soms denkt ze er pas aan als ze 's avonds bij het douchen het inmiddels roze gekleurde touwtje tegen de binnenkant van haar dij voelt kriebelen. Ondanks waarschuwingen op de verpakking loopt ze er dus geregeld acht tot twaalf uur mee rond.

Wie tijdens het toiletteren door al zijn leesvoer heen is, zal wel eens in een tamponbijsluiter gelezen hebben over het Toxic Shock Syndrome (TSS). Wie te lang een tampon draagt, loopt het risico deze levensbedreigende infectieziekte op te lopen. TSS wordt in de helft van de gevallen door tampons veroorzaakt en staat daarom ook wel bekend als de tamponziekte. Het bijgeleverde boekwerkje beslaat niet veel meer dan een waarschuwing in tien talen, dat deze aandoening bestaat. Om meer van deze ziekte te weten te komen, bel ik met Gabriela Dias Pereira, die sinds tien jaar in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk werkt als gynaecologe. TSS kent een snel ziekteverloop, vertelt Dias Pereira. “Als een persoon onbehandeld blijft, kan deze al binnen een paar dagen overlijden.” Snel ingrijpen is dus noodzakelijk. Symptomen van TSS zijn onder andere koude rillingen, klappertanden, buikpijn en rode stipjes op de huid. “Het zijn vaak gezonde jonge vrouwen die het krijgen en tussen de koortsaanvallen kunnen zij zich heel goed voelen. Dat is ook het gevaarlijke eraan.” Als je er niets aan doet zul je in een later stadium te kampen krijgen met het uitvallen van organen als nieren en lever, met uiteindelijk de dood als gevolg. Wie het overleeft, heeft dertig procent kans om later weer TSS te krijgen. De samengeperste pluizige vezels zijn dus niet zo onschuldig zoals ze lijken. Datzelfde geldt voor de bacteriën die de eigenlijke bron van ziekte vormen: Staphylococcus aureus en streptococcus pyogenes. Commensalen worden ze genoemd, ofwel organismen die hun gastvrouw in principe geen schade aandoen. Ze leven vooral op je huid en in je neus. Hoe onschuldig hun intenties ook mogen zijn, ze veroorzaken in bepaalde gevallen huidziekten als cellulitis en krentenbaard door de giftige afvalstoffen die zij produceren. Als deze zogenaamde toxines in de bloedbaan komen, worden ze over het lichaam verspreid, tasten ze organen aan en mag je hopen dat de diagnose TSS snel gesteld wordt. In het geval van de tampon komen de gifstoffen via de baarmoederholte in de bloedbaan. Wanneer je een tampon niet op tijd verwisselt, worden microscopische giffabriekjes als paddestoelen uit de tampon gestampt. “Omdat de tampon doordrenkt is met bloed en vanwege de temperatuur, ontstaat de ideale voedingsbodem om de bacterie snel te laten groeien,” legt Dias Pereira uit.

Gelukkig komt TSS niet zo vaak voor. Hoe vaak precies, is niet bekend. Ieder jaar worden zo’n tweehonderd infecties gemeld waarbij de streptococcus-bacterie zich over het lichaam heeft verspreid. De bacterie is verantwoordelijk voor meerdere ziektes; TSS vormt dus slechts een deel van dit kleine aantal. Dias Pereira maakt het gemiddeld een keer per jaar mee. In de meeste gevallen was TSS onderdeel van kraamvrouwenkoorts, wat hetzelfde ziektebeeld oplevert. Twee keer heeft ze gezien dat een tampon de oorzaak was. “Ik heb een keer een prostituee behandeld die een sponstampon gebruikte. Daarmee kan bloed en sperma geabsorbeerd worden. Die is klem komen te zitten en heeft er vermoedelijk weken ingezeten.” Mocht je onverhoopt toch met TSS-achtige klachten naar de dokter moeten, dan kan de diagnose meestal snel worden gesteld. Dias Pereira: “Dokters zijn erop beducht, de ziekte is niet te missen.” Met een antibioticakuur kan TSS gemakkelijk behandelt worden, waarna de patiënt meestal volledig herstelt. In enkele gevallen komt hulp te laat, waardoor toch nog vijf procent van de getroffenen aan de ziekte overlijdt.

Je loopt niet spontaan TSS op als je op je werk een keer vergeet je tampon te wisselen. Maar voorkomen is beter dan genezen. Daarom adviseert Dias Pereira om een tampon niet langer dan vier uur te gebruiken. Hoe langer je hem inhoudt, des te groter het risico op TSS. “Daarom kun je ze ’s nachts beter niet gebruiken. Maandverband is sowieso veel veiliger, want dat draag je buiten het lichaam, waar de bacteriën niet veel kwaad kunnen.” Mocht je toch een tampon willen gebruiken tijdens je slaap: doe een schone in net voordat je naar bed gaat en verwissel deze ’s ochtends weer zo snel mogelijk. De bacteriën die TSS veroorzaken zijn overal te vinden: ze zweven in de lucht, liggen op tafel, hangen aan je trui en leven op je huid. Het is onmogelijk om niet met ze in aanraking te komen. Het is daarom belangrijk om goed je handen te wassen voordat je een nieuwe tampon inbrengt. Om het risico zo laag mogelijk te houden is het verder verstandig om geen grotere tampons te gebruiken dan nodig. Voor bacteriën is dat een gespreid bedje.

Ach, vrienden. Ze zijn net familie, maar dan beter. Je kunt ze zelf uitkiezen, en ze zullen nooit dingen tegen je zeggen als "het is hier geen hotel". Maar hoe leuk je vrienden ook zijn, ze doen soms ook heel erg domme dingen. Dingen waar ze wakker van liggen, en die ze liever niet met de wereld delen. Dingen die vragen bij ze oproepen die ze maar wat graag beantwoord zouden zien. Gelukkig hebben ze jou om die vragen namens hen te stellen. En gelukkig is er deze column, waarin wij hun beschamende vragen beantwoorden.