Waarom doen we zo moeilijk over poep?

Het is half tien ’s avonds, en je staat ergens aan de toog espresso martini’s achterover te slaan terwijl je vol overgave aan je vape zuigt: de perfecte aanmoediging voor de nummer twee waar je al de hele dag op zit te broeden. Het begint zachtjes te rommelen in je darmen en hoppa – met een rotvaart ga je richting de plee. 

En dan zie je het: ze hebben hier van die schrale wc-hokjes en er piepen een paar grote Salomon-sneakers onder het wc-deurtje naast de jouwe vandaan. Wat nou als die van het lekkertje zijn waar je net nog verleidelijke blikken mee aan het uitwisselen was? Je kan hier toch geen luide drollen gaan zitten dumpen of erger nog, aroma’s de ruimte in pompen? Je accepteert je lot en blijft roerloos op het toilet zitten tot de kust veilig is, biddend dat je vrienden ondertussen niet naar huis zijn gegaan. 

Even serieus, waarom is schijten nog steeds zo gênant? Net als geboorte, sterven en de 24 uur in een dag is het een van de paar zekerheden in het leven. Op het moment van schrijven zijn er zo’n 79 miljoen mensen bezig, volgens Seed Health, een bedrijf gespecialiseerd in microbiële wetenschappen. Dat is heel wat stront. 

Maar als het op erkenning aankomt, praten mensen niet graag over hun eigen poep. Het is de ultieme samenzwering, alsof de hele mensheid een NDA heeft ondertekend waarin staat dat we zo geheimzinnig mogelijk zullen poepen.

Langzaam, onder een dekmantel van anonimiteit, vertellen mensen me dat ze poepen inderdaad behoorlijk vernederend vinden. Ik vraag ze waarom. “Poepen vernietigt het ego – het maakt dat je je naakt voelt,” zegt Jasper (27) die net als de anderen in dit stuk anoniem wil blijven. “Het is walgelijk, het meurt en is onhygiënisch. Je kunt nog zo charmant zijn als je wilt, maar als mensen je horen poepen, is dat allemaal weg.”

Lottie (26) is het daarmee eens. “Het is plakkerig, papperig en de geur kan verschrikkelijk zijn. Je kunt aan de geluiden horen of iemand grote of kleine bommetjes dropt als-ie z’n groenten niet heeft gegeten. Het is gewoon een beetje eng,” zegt ze.

Het idee dat anderen erachter komen dat we poepen, is kennelijk onverdraaglijk. Sommigen gebruiken een methode die de New York Times “The Poop Dupe” noemt: naar de spiegel draaien om je haar te controleren – in plaats van te gaan poepen – als je iemand die je kent tegenkomt op de wc. Een andere beproefde methode is “The Flush Hush”: voortdurend het toilet doortrekken om elk geluid te overstemmen. 

Voor momenten dat de toiletten schrikbarend dichtbij elkaar liggen, heeft Danni (26) een methode ontwikkeld die we het poepkussen noemen. Ze vertelt me dat je een hoop toiletpapier om je hand wikkelt en die onder je kont houdt. “Ik vang de poep op en vertraag het raken van het water, zodat er geen geluid is,” zegt ze. Als Danni bij haar vriend moet poepen, spreekt ze met een babystemmetje om het schattig te laten klinken. “Ik zeg dan: ‘let maar niet op mij, ik ga even een poepje doen,’” lispelt ze door de telefoon.

De romance tussen ware liefde en poepen is nooit echt van de grond gekomen. Uit onderzoek van Healthline blijkt dat ruim 28 procent van de mannen en 22 procent van de vrouwen tussen de één en drie maanden wacht met poepen bij hun partner. “Een van de ergste dingen is moeten poepen tijdens een onenightstand. Je kan moeilijk verbloemen dat je even gaat schijten, dus moet je het inhouden,” zegt Jasper. “Maar daardoor moet je weer scheten laten, het is zo ongemakkelijk – je kunt niet slapen, je kunt geen seks hebben, je moet gewoon blijven liggen.” 

Sommige poepers maken het wel erg bont. Denk maar aan dat virale verhaal waarover de BBC in 2017 berichtte, over het meisje dat tijdens een afspraakje een enorme, niet door te spoelen drol draaide en die daarom maar uit het raam gooide. Uiteraard kwam haar poep vast te zitten tussen twee ruiten en kwam ze ook zelf vast te zitten toen ze haar poep probeerde terug te halen – haar date moest zelfs de brandweer bellen. 

Wat is er in vredesnaam mis met ons? Ik leg de vraag voor aan Nick Haslam, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Melbourne en auteur van Psychology in the Bathroom. Hij legt uit dat sinds mensenheugenis fecaal overgedragen infecties een significante doodsoorzaak zijn. “Besmetting is een groot probleem, dus er zijn heel goede redenen om poep uit het zicht en uit het hoofd te zetten,” zegt hij. 

Onze afkeer van poep, legt hij uit, ontstaat niet bij de geboorte; die krijgen we pas mee als we opgroeien. “Een deel van de zindelijkheidstraining is om kinderen die hun goedje niet op de juiste plaats leggen in verlegenheid te brengen en te beschamen... om besmetting en ziekte tegen te gaan,” zegt hij. “Er is schaamte verbonden aan poepresten of de geur van poep die op of om je heen hangt. Het gaat samen met die andere emotie van walging, die volgens velen deels is geëvolueerd om ons te beschermen tegen rot, besmetting en uitwerpselen. We zijn geneigd ons te schamen voor wat ons doet walgen en poep is een van die prototypische walgprikkels.”

Daarnaast is poep ook grappig. Denk aan mannen die je met een uitgestreken gezicht in de rij ziet staan om gebruik te maken van een wc-hokje in plaats van de urinoirs, waardoor het overduidelijk is dat ze moeten poepen. Er is geen reden waarom dit grappig zou moeten zijn, maar dat is het wel. “Het is hetzelfde als wanneer iemand terugkomt aan tafel in het café nadat-ie een hele tijd weg is geweest,” zegt Liz, 26. “Iedereen denkt dan: ‘hij was aan het schijten’.”

Liz herinnert zich dat ze in de rij stond om een gigantische drol te zien die een van de jongenstoiletten blokkeerde toen ze op school zat. “Iedereen wilde die enorme hoop stront zien, ook sommige leraren,” zegt ze. “Het was enorm en vulde de hele toiletpot. Het is nog steeds de grootste drol die ik heb gezien.” Niemand is er ooit voor uitgekomen verantwoordelijk te zijn voor de monsterdrol, en het mysterie blijft bestaan: “Een jongen in mijn jaar beweerde dat hij het was, omdat hij de eer wilde, maar we zijn er nooit achter gekomen wie het echt gedaan heeft.”

Dat brengt ons bij de genderpolitiek van poep. Waarom zou een man trots verklaren dat hij een toilet heeft verstopt, terwijl Liz, een loutere waarneemster van de gigantische poep, aarzelt om haar identiteit prijs te geven? Over het algemeen schijnen vrouwen zich meer te schamen voor poepen. In een nationaal onderzoek onder meer dan 1000 Canadese vrouwen zei 71 procent dat ze veel moeite doen om niet te poepen, vooral in een openbaar toilet. Daarentegen heb ik verhalen gehoord van jongens die hun vrienden foto’s sturen van hun mooiste brouwsels.

“Het idee dat vrouwelijkheid onverenigbaar is met uitwerpselen is zeer populair en er is geen eenduidig antwoord,” zegt Haslam. “Je kunt het zien als een dubbele standaard voor hygiëne, maar er is waarschijnlijk ook een verschil in gevoeligheid.” Je zou ook kunnen stellen, voegt hij eraan toe, dat bepaalde vormen van mannelijkheid te maken hebben met “het opzettelijk aan de laars lappen van wat netjes is” – wat zou kunnen verklaren waarom tienerjongens zich beter voelen bij zaken als toilethumor en scheten laten.

Voor sommige mensen wordt de schijtschaamte zo intens dat het zich ontwikkelt tot parcopresis of ‘het verlegen darmsyndroom’. Dit is een bekend verhaal voor Hannah (27) die fysiek niet kan poepen in openbare toiletten. “Mijn lichaam kan zich niet ontspannen als ik niet thuis ben. Het is 100 procent een mentaal ding, de gêne dat iemand het hoort vind ik doodeng,” zegt ze. Tot haar langste poepvrije periodes behoren zes dagen op Glastonbury en vier dagen op vakantie. “Ik nam veel laxeermiddelen en dat werkte nog steeds niet. Toen was ik superopgeblazen, wat niet goed was voor mijn zelfvertrouwen op het strand. Ik moest mijn vriend dwingen buiten het appartement te gaan wandelen zodat ik kon poepen,” voegt ze eraan toe.

Waar zijn trotse drollendraaiers? Is daar iemand? Kunnen we ervan uitgaan dat Gen Z vrijuit spreekt over poep? In naam van onderzoeksjournalistiek scroll ik door #pootok, dat 10,4 miljoen views heeft, tot ik de pagina @postwhenwepoop vind. Het account toont filmpjes van mensen die hun poep op tien punten beoordelen, met variabelen als, “stankgehalte”, “vloeibaarheid”, “branderigheidsniveau”, “opluchting” en “tijdsduur”. Eén video luidt: “Ik heb net mijn eerste poepje gedaan na een avondje drinken en we weten allemaal dat dat betekent dat ik me meteen een stuk jonger voelde. De poep zelf was niet eens zo goed, maar ik voel me ongelooflijk. 7/10.”

Dat goddelijke gevoel na het poepen staat bekend als ‘poep-forie’. In het boek What's Your Poo Telling You? beschrijven Josh Richman en Dr. Anish Sheth het als: “het gevoel van euforie en extase dat je door je hele lichaam voelt wanneer dit soort ontlasting je systeem verlaat... voor sommigen voelt het als een religieuze ervaring, voor anderen als een orgasme.” Voor Barney, 30, is poeppositiviteit een meer primaire benadering. “Ik ben altijd aangetrokken geweest tot geuren en er is iets primitiefs en instinctiefs aan de geur van je eigen stront. Dit kwam uit jou, je hebt dit gebaard, je hebt je eigen elixer gemaakt,” zegt hij. 

Er zijn een aantal initiatieven die proberen om het grote poeptaboe te doorbreken. In 2019 lanceerde Seed Health hun campagne #GiveAShit For Science, waarbij mensen werden aangemoedigd om een foto van hun poep te uploaden naar hun website, om mensen bewuster te maken van het verband tussen poep en darmgezondheid. 

“De respons was overweldigend. Alleen al door een foto van je poep te maken destigmatiseer je het tot op zekere hoogte, want het is een ongemakkelijk iets om te doen – de meeste mensen kijken er niet eens naar,” zegt Ara Katz, medeoprichter van Seed Health. “Hoe meer we het destigmatiseren, des te meer het een discussie en voorlichting opent over waarom het zo'n belangrijke biomarker van onze gezondheid is.”

Op lange termijn hoopt Katz dat de database kunstmatige intelligentie kan trainen om het verschil tussen gezonde en ongezonde ontlasting te analyseren – want het (af en toe) controleren van je poep kan je leven redden. Bloed in je poep kan bijvoorbeeld een symptoom zijn van darmkanker, volgens de liefdadigheidsinstelling Bowel Cancer UK. Door je poep te controleren kun je tekenen opmerken van IBS, constipatie, colitis ulcerosa en meer. 

In hun zoektocht naar poeppositiviteit creëerde Seed Health zelfs The Most Sh*ttiest NFT, de eerste NFT gemaakt van menselijke fecaliën. Geïnspireerd door de opkomst van NFT's tijdens de pandemie zag Katz de kans om “over poep te praten als iets wat even waardevol is als kunst”.

Oké luister, we zeggen niet dat je een ingelijste foto van je poep aan de muur moet hangen. Maar misschien kunnen we allemaal troost vinden in de universele aard van poep. Het leven is een absolute shitshow, dus schaam je niet om achterover te leunen, te ontspannen en alles lekker te laten lopen.

Dit stuk werd oorspronkelijk gepubliceerd op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.