Mannen vertellen over de abortus van hun (ex)partner

Als het over abortus gaat, dan praten we meestal over vrouwen. Dat mannen, en vooral mannen die wetten maken, zich niet moeten bemoeien met de keuze en het zelfbeschikkingsrecht van iedereen met een baarmoeder, is een onmiskenbaar gegeven. Maar zonder mannen hadden vrouwen in de eerste plaats natuurlijk geen ongewenste zwangerschap. 

We kunnen ervan uitgaan dat bij de ongeveer 30.000 abortussen die elk jaar in Nederland worden uitgevoerd, een (groot) aantal mannen de abortus heeft meegemaakt, en al helemaal als het om een partner ging. Die verhalen horen we nauwelijks. Welke invloed heeft de gebeurtenis op ze gehad en hoe kijken ze erop terug? We spraken drie mannen over de abortus(sen) van hun partner, en hoe ze dat hebben ervaren. 

Rik, 25

In het voorjaar van 2018 kwamen we erachter dat mijn vriendin zwanger was, ondanks de voorbehoedsmiddelen die we gebruikten. Een maand voordat ze zwanger raakte hadden we toevallig al een gesprek gehad over wat we zouden doen. Ik wist toen zeker dat ik het niet wilde, maar mijn vriendin wist niet of ze een abortus wilde doen. 

Na de positieve test waren de rollen omgedraaid. Zij wist meteen: nee, dit wil ik niet. Ik studeerde nog, het was niet het beste voor het kind, we zouden er niet voor kunnen zorgen zoals we dat zouden willen. Maar bij mij sloegen de twijfels toe.

Ik heb altijd geweten dat ik vroeg vader wilde worden. Ik ben opgegroeid met een terminaal zieke vader. In mijn jeugd heb ik een actieve vaderfiguur gemist. Daarom bleef er een discussie in mijn hoofd razen: aan de ene kant voelde dit als hét moment, maar rationeel gezien wist ik dat het niet kon. Mijn vriendin bleef zeker van haar zaak. Na een goed gesprek, waarin we vooral rationeel waren, hebben we de abortuskliniek gebeld. 

Voordat we naar de kliniek konden, moesten we langs de huisarts. Dat was een beroerde ervaring. De huisarts liet doorschemeren dat ze het niet eens was met de abortus. Mijn vriendin moest haar keuze verdedigen, en ik werd weggezet als boeman: ik heb haar zwanger gemaakt, dus het was mijn fout. We verlieten de praktijk boos en teleurgesteld. Dat maakte de situatie alleen maar moeilijker. 

Tijdens de vijf dagen bedenktijd had ik nog altijd een dubbel gevoel over de situatie. Ik wilde toch altijd vader worden, dit is mijn kans, bleef ik maar denken. 

We hadden een afspraak om acht uur ‘s ochtends bij de abortuskliniek in Roermond. Dat kon niet anders, want alle klinieken in de Randstad zaten vol. Je mag niet eten voor zo’n behandeling, en ik vond dat ik solidair moest zijn, dus we reden met een lege maag het halve land door. Ik had me ingesteld dat er anti-abortusdemonstranten zouden zijn, en ik merkte dat ik me fysiek en mentaal voorbereidde om mijn vriendin te beschermen. Gelukkig stonden ze er niet. 

Eenmaal binnen in de kliniek was het heel fijn en goed – de mensen waren, anders dan onze huisarts, heel behulpzaam en neutraal. Het viel me op dat ik de enige was die in de wachtkamer aan het wachten was, terwijl er meerdere vrouwen werden behandeld. Andere partners of vriendinnen gingen de stad in, maar ik bleef. Ik vond ik dat ik er moest zijn als er iets zou gebeuren, en niet dat ze me dan zouden moeten bellen.

De periode na de abortus was het moeilijkst. De hormoonhuishouding van mijn vriendin was naar de klote dus zij voelde zich slecht, en ik had het gevoel dat alle pijn die zij ervoer mijn schuld was. Zonder mij was dit namelijk allemaal nooit gebeurd. Het heeft ook een bittere nasmaak gegeven aan ons seksleven: het is niet meer alleen maar ‘leuk’ en zo zorgeloos als daarvoor. Ook al heb je seks met anticonceptie, er is altijd dat risico dat je zwanger kan worden. 

Abortus is een taboe. Het is niet dat je zomaar tegen iedereen kan zeggen: ik voel me kut want mijn vriendin had een abortus. Ik heb een bewuste keuze gemaakt over wie ik het zou vertellen en wie niet. Ik was bang voor onbegrip, voor een oordeel – maar ook dat ik mezelf niet onder controle zou kunnen houden als iemand er negatief op zou reageren, dat ik diegene dan iets aan zou willen doen. Maar als je stil bent, houd je het taboe in stand.

Het is voor onze relatie op een wrange manier uiteindelijk goed geweest, het heeft ons samengebracht, sterker gemaakt. We kijken enorm uit naar het moment dat we er wél klaar voor zijn, want we willen allebei heel graag kinderen. 

Alec, 26

Ik woonde in New York toen het gebeurde, inmiddels woon ik in Amsterdam. Ik was zestien, zij zeventien. We hadden onbeschermde seks. Zij was ervan overtuigd dat ze onvruchtbaar was, omdat ze in haar jeugd problemen had met haar eierstokken. Een paar weken na die seks sms'te ze dat ze zwanger was. Ik schrok enorm. Zij wilde een abortus. Ik dacht: prima. 

Ze gaf aan dat ze naar de kliniek wilde met een vriendin. Ik denk omdat we toen nog niet echt een sterke band hadden, het gebeurde best vroeg in onze relatie. Ze vroeg me of ik mee wilde betalen – in de Verenigde Staten wordt het niet vergoed, en we wilden het graag geheim houden voor onze ouders. We wilden het niet groter maken dan het was. Ik vond dat goed, zij moest nou eenmaal de ingreep ondergaan, en dat eist wat van je lichaam en geest. 

Maar ik was zestien en had geen geld, dus ik was vreselijk gestrest. Ik moest binnen een paar weken vierhonderd dollar bij elkaar sprokkelen. Dat is me gelukt door heel veel wiet te verkopen.

Nadat het was gebeurd vroeg ik hoe het ging – goed, zei ze. En dat ze het geld waardeerde. Na een paar weken was ik heel opgelucht. Ik was bang voor de gevolgen die het zou kunnen hebben voor onze relatie, dat ze het mij heel erg kwalijk zou nemen. Maar dat gebeurde niet. We kwamen weer bij elkaar. We spraken er weleens oppervlakkig over, maar het gaf toch wel wat spanning. Ik wist namelijk niet goed hoe dichtbij ik mocht komen emotioneel gezien, en of zij dat wel wilde, ik was er heel onzeker over. 

Ik heb veel schaamte gevoeld en voelde me heel schuldig dat het zo ver was gekomen, dat ik de zwangerschap heb laten gebeuren. De medische ingreep die zij heeft moeten ondergaan was mijn schuld, zo voelde ik dat. 

De abortus was voor ons heel cruciaal, en zij was er heel erg dankbaar voor. Het heeft ook op een andere manier indruk op me gemaakt. Voor de eerste keer in mijn leven besefte ik hoe belangrijk het is om financieel bewust te zijn, en dat je niet alleen een seksueel wezen bent, maar je je dus ook kan voortplanten. Ik werd geconfronteerd met wat het betekent om autonomie over je lichaam te hebben. Ik moest een boel geld bijeenrapen om te kunnen waarborgen dat ik en mijn partner, en haar lichaam, veilig bleven. Nu ik erover nadenk moet het voor haar ook best gek zijn geweest, om iemand te vragen om voor haar zelfbeschikkingsrecht te betalen. 

Het is triest dat er zoveel schaamte omheen hangt. Wij komen allebei absoluut niet uit een conservatief milieu dat ons misschien al had geconditioneerd om het maar geheim te houden. Integendeel, onze familie is heel progressief en pro-choice. Dus de schaamte en negativiteit die we voelden is echt geïnternaliseerd door de maatschappij. Die schaamte oversteeg eigenlijk de mogelijkheid om het bespreekbaar te maken en met onze ouders te praten, die ons best hadden begrepen en gesteund. 

Ik begreep toen maar weinig van wat het allemaal betekende. Ik ben een man en ik kan niet zwanger worden, dus ik kan me niet voorstellen wat voor invloed zo’n gebeurtenis heeft op een vrouw. De ervaring heeft me veel geleerd. Aan de ene kant was het mijn eerste ‘volwassen’ noodsituatie die ik helemaal zelf moest oplossen. Maar die autonomie om er zelf over te beslissen is natuurlijk nog veel belangrijker voor vrouwen. Dat vrouwen de ruimte krijgen om hun verhaal centraal te stellen, om zeggenschap over hun lichaam te hebben. De vrouw beslist, haar lichaam loopt een risico, niet het mijne. En hoewel het verhaal van de persoon die de abortus laat uitvoeren altijd het belangrijkst is, zou iedereen betrokken moeten zijn bij het beschermen van dat zelfbeschikkingsrecht. 

Tim, 37

Ik heb veel details eigenlijk niet meer voorradig, en daar schrok ik wel van, dat het al zo snel weer weggeëbd is, want het is best wel iets heftigs geweest. Mijn vrouw heeft twee abortussen gehad. Ongeveer een jaar nadat ons eerste kind werd geboren raakte ze alweer zwanger, omdat we allebei, heel stom, wat laks zijn met anticonceptie, en dat kwam praktisch gezien verschrikkelijk slecht uit – zij had net een horecazaak geopend en ik ging weer beginnen met een opleiding. We hadden wel besloten dat we nog een kind zouden willen, of meerdere, maar allebei die keren was het heel helder dat het niet het moment was. 

Ik had bij beide abortussen het gevoel dat ik er vooral was om te steunen. Ik ben niet zwanger en ik kan het niet voelen, dat vind ik eigenlijk heel stom. Bij zowel de gesprekken als de abortus mag je er als partner niet bij zijn – dat is goed, omdat veel vrouwen misschien in een situatie zitten waarbij ze liever niet een man naast zich hebben zitten, maar daardoor word je, als je wel een liefdevolle relatie hebt, er een beetje buiten gelaten. Je moet maar proberen goed aan te voelen hoe heftig het is geweest, je moet het doen met de signalen en woorden die je van je partner krijgt. Mijn vrouw had het eigenlijk heel prettig gevonden als ik er de hele tijd bij was geweest. 

Toen zij uit de kliniek kwam gelopen, was dat best wel vervreemdend, omdat ik niet wist wat er binnen nou precies gebeurd was. Dan was het zo van: Hoe ging het? Wel oké? Koffietje dan maar?

Ik vond het heel jammer dat ik niet bij die gesprekken mocht zijn, want het is ook wel heel verdrietig om het weg te moeten laten halen. Maar dat verdriet gaf ook een soort troost. We konden samen verdrietig zijn over het feit dat het niet ging gebeuren. Zo van: we willen dit wel, het is niet zo dat we kinderen of elkaar niet leuk vinden. Dat vond ik zelf wel prettig, en dat gaf rust, maar dat duurt ook wel even, dat verdriet, dat maak je niet in een dagje door. Het hele gebeuren is een beetje onwerkelijk; alsof je het uitmaakt met iemand die je niet kent maar waarop je wel heel erg verliefd bent geweest. 

In de weken erna merkte ik wel dat het bij mij wat sneller was weggeëbd dan bij haar. Het verdriet kwam bij haar veel vaker terug. Dan was ik het alweer een beetje vergeten, maar dan bleek dat het bij haar nog helemaal niet voorbij was, dat er bij haar meer verdriet zat dan waar ik me bewust van was. Logisch, want zij voelde ook de fysieke nasleep ervan. Dat is wel rot, want dan heb je het gevoel dat je iemand in de steek laat, eigenlijk. 

Ik ben blij dat abortus in Nederland gewoon kan. Maar abortus is natuurlijk niet echt een onderwerp dat je even lekker over de barbecue gooit. Ik kon het er gelukkig wel met vrienden over hebben. Ik voelde wel schaamte, omdat ik meer kinderen zou willen, en ik ken mensen die geen kinderen kunnen krijgen, en dat gun ik ze.

Ik vond het ook lastig om over te praten omdat ik het gevoel had dat het niet van mij was, de emotie. Ik had het gevoel dat ik haar emoties door moest vertellen, omdat die emoties belangrijker waren. Dat bevestigde dat ik in dat opzicht ondergeschikt was, wat logisch is, en wat je maar moet accepteren. Ik kan het wel stom vinden, maar het gaat niet om mij, het zit niet in mij. Ik denk dat het daarom moeilijk is om het breder bespreekbaar te maken, juist omdat het iets is waar vrouwen beter over kunnen praten dan mannen.