Eugenetica in Amerika: de schaduwzijde van de American Dream

Eugenetica is één van de smetten op de moderne geschiedenis. Het idee dat het menselijk ras verbeterd kan worden door voortplanting te bemoedigen bij mensen met “wenselijke” erfelijke eigenschappen, en bij mensen met “onwenselijke” eigenschappen te ontmoedigen of zelfs verhinderen wordt vooral toegeschreven aan de Nazi's met hun obsessie voor raszuiverheid, maar recente gebeurtenissen in California wijzen erop dat ook de Verenigde Staten een lange geschiedenis met eugenetische programma's hebben.

Nadat Darwin in de 19e eeuw met zijn theorie van natuurlijke selectie kwam, duurde het niet lang voordat het idee verkracht werd door er normatieve implicaties aan te verbinden en het op de maatschappij te betrekken. Het resulterende 'sociaal Darwinisme' en de toegepaste tak ervan, eugenetica, waren prominente ideëen in het late 19e en vroege 20e eeuwse gedachtengoed, die hun bloederige hoogtepunt zagen in de Tweede Wereldoorlog. Maar voordat de Duitsers met eugenetica begonnen te experimenteren, liep de VS al enkele decennia voorop.

Van 1907 tot 1979 steriliseerde Amerika rond de 60,000 mensen in een poging om te voorkomen dat armen, mensen met een donkere huidskleur of met een lage sociale status zich konden voortplanten. Hoewel gedwongen sterilisatie nu in geen van de 50 staten nog officieel bestaat (de laatste was in Oregon in 1981), zijn er aanwijzingen uit gevangenissen in California dat nog steeds gebeurt.

Vanaf het eind van de 19e eeuw ontving het eugeneticaprogramma van de VS financiële ondersteuning van veel van de grootste bedrijven van het land, zoals de Rockefeller Foundation, J.H. Kellogg en Proctor & Gamble. Voorstanders van eugenetica (waaronder Alexander Graham Bell en Luther Burbank) stelden dat iemand met een hogere sociale status inherent genetisch superieur moest zijn. Dus werd er gelobbyd voor gedwongen sterilisatie van armen, gehandicapten en “immorelen”, maar ook voor beperking van immigratie en voor wetten tegen rassenvermenging. Zelfs alcoholisme werd gezien als een eigenschap die met eugenetica moest worden verholpen.

Van 1909 tot 1964 was California Amerika's grootste steriliseerder, met meer dan 20,000 mannen en vrouwen die onder een eugeneticaprogramma vielen dat zo succesvol was dat zelfs de Nazi's California in de jaren 30 om advies vroegen.

De gedwongen sterilisatie van gevangen, armen en geesteszieken werd in California officiëel verboden in 1979. Maar uit een deze maand uitgebracht rapport blijkt dat het in de westelijke staat in de praktijk tot 2010 bij vrouwelijke gevangenen nog sporadisch voorkwam.

California was geenszins de enige staat waar sterilisatie onder dwang werd toegepast. Vooral North Carolina was bedrijvig: tussen 1929 en 1974 werden 1.110 mannen en 6.418 vrouwen gesteriliseerd, waarvan de jongsten 9 jaar oud waren. In één bekend geval werd een meisje van 14 gesteriliseerd nadat ze verkracht was. Want het verkrachtingsaantrekgen wil je natuurlijk niet doorgegeven zien in je maatschappij. Of zo.

Amerika's geschiedenis van eugenetica is een tijdlang weinig besproken, maar is in de laatste jaren weer boven komen drijven. In 2003 bracht governor Gray Davis een formeel excuus uit namens de staat California. North Carolina kwam dit weekend over de brug met 10 miljoen dollar aan herstelbetalingen aan slachtoffers van het programma.

@jasonlouv