Je Mexicaanse fruit zou weleens afkomstig van een drugskartel kunnen zijn

Afgelopen voorjaar was er paniek in de Verenigde Staten. Het nieuws over het 'grote limoenentekort' verspreidde zich razendsnel, voornamelijk vanwege de angst voor citroensap in plaats van limoensap in cocktails. Het probleem was serieus en grotendeels te wijten aan bepaalde omgevingsfactoren, zoals zware regenbuien en een bacteriële ziekte genaamd huanglongbing. Maar als een worm onderin een fles tequila, schuilt er in de Mexicaanse fruitteelt ook iets glibberigs.

Almachtige drugskartels zijn erin geslaagd om op ieder gebied van het Mexicaanse leven te infiltreren; van overheid tot rechtshandhaving en bankieren. En dus hebben ze ook hun weg gevonden naar de fruitteelt. De Caballeros Templarios (a.k.a. de Tempeliers) lijken de landbouw in de West-Mexicaanse staat Michoacán, een belangrijk productiegebied van limoenen, avocado's, mango's en tomaten, te domineren.

In Michoacán is de avocado koning. Tussen de 86 en 92 procent van de Mexicaanse avocado's wordt hier verbouwd, en het overgrote deel wordt naar de VS geëxporteerd. Onder het toeziend oog van de kartels, overigens. Uit rapporten, gebaseerd op verklaringen van boeren die dieper ingaan op expliciete details zoals afpersing in de avocado-industrie, blijkt dat de Caballeros Templarios overheidsarchieven in handen hebben. Ze gebruiken deze informatie om de boeren belasting te laten betalen over elke kilo avocado die wordt geproduceerd, evenals over elke hectare grond die de boeren bezitten. Ze hebben daarnaast plantages leeggeroofd en familieleden vermoord van degenen die niet makkelijk meewerkten. Spaanstalige media hebben deze rapporten bevestigd. En hoewel vertegenwoordigers van deze industrie ontkennen dat criminaliteit de prijs van de avocado opjaagt, is deze wel verdubbeld de afgelopen maanden.

Voordat de avocado Michoacáns paradepaardje was, was de staat grotendeels afhankelijk van mango's. En hoewel er wel geruchten zijn over intimidatie van de kartels in de nog altijd florerende mango-industrie, zijn hier geen officiële rapporten van. Verschillende importeurs, exporteurs, groothandelaren en de uitvoerend directeur van het National Mango Board weigerden commentaar te geven, of verklaarden niets te weten over enige invloed op de mango-industrie vanuit drugskartels. Veel van hen klonken ongemakkelijk.

Toen kwam ik in contact met Will Cavan. Will was tientallen jaren importeur van tropisch fruit uit Zuid-Amerika, en runt nu een vereniging voor telers en een blog over mango's. Hij is niet bang om een boekje open te doen, en zegt dat andere prominente figuren in de industrie dat wel zijn. "Iedereen die daar zaken doet, speelt met vuur," vertelt hij. "Je hebt altijd in meer of mindere mate te maken met de drugskartels. Niemand wil problemen, dus ontkent iedereen maar dat ze bestaan."

Hij komt niet meer in Mexico sinds hij gestopt is met de fruitimport. Maar voor bijna iedereen in de fruitindustrie, is onderhandelen met Mexico onvermijdelijk. En dat kan gevaarlijk zijn, want ook de wegen waarover de producten worden vervoerd worden door de drugsbaronnen belast met tol. Volgens Will gelden alle geruchten van afpersing en ontvoeringen rondom de avocado-industrie ook voor de mangoproductie.

De kartels doen echter meer dan alleen beroven en intimideren, beweert Will. Ze zijn nauw betrokken bij de mangoproductie. Ze runnen een paar van de grootste plantages en beperken de toestroom van mango's om de prijs op te drijven. "Ik ken wat mensen uit de mangodistributie," zegt Will. "En die vertelden me dat kartel-leden de loodsen binnenkomen en dan precies aangeven hoeveel mango's er verpakt mogen worden. Dat controleren ze. En als je probeert te ontsnappen, wordt je doodgeschoten."

Het is wel ironisch, vindt hij, dat de kartels erin geslaagd zijn orde te scheppen in een voorheen behoorlijk chaotische industrie. Ze drijven de prijs op, wat legitieme producenten nooit lukte. "Het is nu pas voor het eerst sinds jaren dat de Mexicaanse mango goed geld in het laatje brengt," zei Will. "Ze worden voor een goede prijs per stuk verkocht. Dat is nu precies waar drugskartels goed in zijn; geld verdienen." Maar de producenten zien daar uiteraard geen cent winst van terug.

Het is in het belang van de Caballeros Templarios om de prijs hoog te houden, want ze gebruiken de teelt om geld afkomstig uit andere activiteiten wit te wassen. Toch spelen ze vaak maar net quite. "Als zij één legitieme dollar uit twee dollar weten terug te krijgen, zijn ze tevreden," vertelt Will, "Maar de kleinere importeurs kunnen dat niet bijhouden, daarom moest ik bijvoorbeeld ook stoppen."

Cavan heeft door de jaren heen een paar van de grootste spelers in de industrie voor het hoofd gestoten. Ze noemden hem een onruststoker en dramaqueen. Is zijn getuigenis overdreven, of zelfs verzonnen? Zijn het paranoïde woorden van iemand die zijn blogtitels in hoofdletters typt? Misschien. Maar het is geen geheim dat de macht van drugskartels uitzonderlijk ver reikt in Mexico, en velen die zich erover uitspraken overleefden het niet. Ook voor Amerikaanse leidinggevenden in de mango-industrie is het van groot belang om de reputatie schoon te houden. In de tussentijd vechten gewapende boeren tegen Caballeros Templarios in Michoacán.

Met deze feiten in het achterhoofd, lijkt er wel een waarheid te schuilen in Wills verklaringen en beheersen de drugskartels wel degelijk de import van het Mexicaanse fruit dat in onze supermarkten ligt. En aangezien het de Amerikaanse regering nooit gelukt is om het drugsgeweld rondom de zuidelijke grens te bestrijden, kunnen we alleen maar hopen dat de DEA zich niet met de mango's gaat bemoeien.