Anouska is een van de weinige vrouwelijke dragqueens in Nederland

Volgende week zaterdag vindt in Paradiso Superball plaats, het grootste jaarlijkse dragevenement van Nederland. Verschillende 'huizen' – een verzameling dragqueens en kings – strijden om de titel 'Superball House of the Year'. Drag, simpel gezegd het parodiëren of uitdagen van vastgeroeste genderrollen door bepaalde kleding en make-up te dragen, is de afgelopen jaren een stuk populairder geworden – denk bijvoorbeeld aan RuPaul's Drag Race.

Meestal wordt drag gedaan door homoseksuele mannen, maar er zijn de laatste jaren steeds meer vrouwen, vooral in de VS en Groot-Brittannië, die zich identificeren als dragqueen. En dat wordt in de dragcultuur niet altijd geaccepteerd. Enerzijds omdat het oneerlijke competitie zou zijn tijdens wedstrijden – het is voor een vrouw een stuk makkelijker een stel tieten in een jurk te stoppen dan voor een man – en anderzijds omdat drag door sommige mannen wordt gezien als een politiek statement over de fluïditeit van seksualiteit en gender, en die betekenis zou door de toe-eigening van drag door heteroseksuele cis-vrouwen vertroebelen. Want heteroseksuele cis-vrouwen zouden de dominante genderrollen dan juist weer bevestigen: een vrouw die haar opgelegde genderrol uitdraagt, verandert in principe niets.

Iemand die zich daar niks van aantrekt is Anouska, de enige vrouwelijke dragqueen die meedoet aan de Superball dit jaar. Haar dragnaam is Shoshauna, en in het dagelijks leven tatoeëert ze en ontwerpt ze producten. Samen met haar groep 'The House of Ratchet' staat ze een keer in de maand in club Nyx om haar werk te laten zien. Ik wilde graag met Anouska praten over wat het betekent om een cis-vrouw en dragqueen te zijn.

VICE: Hoi Anouska, hoe ben je begonnen met drag?
Anouska: Ik ben er acht jaar geleden ingerold via een vriend van me, Jeroen. Ik kom uit Brabant, vier elk jaar carnaval en ik hou vreselijk veel van verkleden. Jeroen vroeg me een keer of ik mee wilde doen met een performance, en dat vond ik te gek. We hebben gewoon allemaal een baan en dragen doordeweeks spijkerbroeken en truien, dus het is niet zo dat we dit doortrekken naar het dagelijks leven.

Wat maak je allemaal mee als je moet optreden?
Het meest bizarre wat ik ooit heb meegemaakt was op Wasteland, het grootste fetisjfeest van Europa. We moesten een show doen, en op een gegeven moment lagen er mannen in slings [sm-schommels], was er een buttplugsessie aan de gang en verdwenen er allerlei grote objecten in lichaamsdelen. Nou, daar sta je dan als jong meisje in je latexpakje.

Heb je ook nagedacht over je rol als dragqueen? Ik kan me voorstellen dat je nadenkt over hoe je wil overkomen, en wat je wil laten zien.
Ik probeer er elke keer anders uit te zien, soms als een My Little Pony, soms als een bokser. Thema's houden we breed, maar we zouden niet House of Ratchet heten als we niet een beetje ordinair zouden zijn. Eigenlijk streef ik er altijd naar om het publiek op te zwepen. Dat is ook wel de hoofdtaak van een drag queen, denk ik. Het karakter dat je die avond aanneemt moet je natuurlijk wegzetten, als een soort theaterstuk.

Drag wordt meestal geassocieerd met genderperformance, of het parodiëren van genderpatronen. Heb je er ooit over nagedacht om dragking te zijn, bijvoorbeeld?
Ik zie drag meer als een kunstvorm. Het gaat er niet om dat ik er zo vrouwelijk of mannelijk mogelijk uitzie, het gaat erom dat ik mezelf op nieuwe manieren kan uitvinden. Drag betekent voor mij experimenteren met de grenzeloosheid van identiteit, ongeacht sekse of gender.

Maar het is nog steeds een wereld waarin homoseksuele mannen de norm zijn.
Er zijn weleens mannen die vragen waarom ik drag doe, of mannen die in club Nyx naar me toe komen en me vragen of ik "een echt meisje" ben. Soms maken ze een opmerking over dat ik goed gelukt ben, als vrouw. Dan merk ik wel dat mensen nog steeds denken dat het alleen weggelegd is voor mannen. Maar over het algemeen pleit iedereen voor acceptatie, dus het zou nogal hypocriet zijn als ik niet welkom zou zijn.

Vrouwelijke queens worden op het internet ook wel 'faux drag' genoemd, wat impliceert dat je voor spek en bonen meedoet.
Ja, ik vraag me echt af waar die geluiden vandaan komen. Ik kan me voorstellen dat dit soort termen ervoor zorgen dat het wereldje voor vrouwen minder toegankelijk is. Er zijn danseressen die op festivals en shows dansen, en zichzelf extravagant verkleden en een performance geven. Dat is ook drag. Ik denk dat hier de grootste misvatting ligt: veel mensen zijn in de veronderstelling dat drag crossdressing of travestie inhoudt. Dat is echt niet zo.

Zou dat de reden zijn waarom er zo weinig vrouwen zijn die doen wat jij doet?
Ik vraag me inderdaad af hoe makkelijk je als vrouw binnenkomt bij een draghouse. Er zijn wel een hoop vrouwen die de afgelopen jaren een lans hebben gebroken voor drag. Denk aan Lady Gaga en Nicki Minaj, die de definitie van het concept vrouwelijkheid oprekken. Het mag soms best lelijk, of over de top, of expressief. Er wordt namelijk nog steeds van vrouwen verwacht om er altijd mooi en netjes uit te zien, maar dat is zo'n vreselijk saaie gedachte. Drag hoeft ook niet esthetisch te zijn in de zin van: 'Goh, wat is dat een mooie vrouw'. Een dragqueen kan ook gewoon een baard hebben.

Wat zijn de trends binnen drag?
Drag wordt steeds expressiever en kunstzinniger, het grensgebied tussen man en vrouw wordt kleiner en er wordt wat meer gespeeld met het spectrum van gender. Het principe van 'bio-queens' is ook in opkomst. Dat zijn vrouwen die ervoor kiezen om drag echt als dagelijkse levensstijl en kunstvorm uit te dragen, in plaats van het alleen in het weekend te doen. Drag is, zoals ik al zei, echt niet alleen het stereotype van mannen in jurken. Het is kunst. Ik las laatst een artikel over een meisje dat zichzelf elke dag heel abstract en kunstzinnig opmaakt. En dat vind ik ook wel weer lastig aan de definitie van drag, want waar ligt de grens? Is verkleed over straat lopen ook drag?

In de VS en Groot-Brittannië bijvoorbeeld, groeit het aantal vrouwelijke drags best snel. In Nederland valt dat allemaal reuze mee. Hoe komt dat denk je?
Ik heb het idee dat Nederland zich vaak schuldig maakt aan schijntolerantie: we zijn tolerant en vrij, maar we moeten allemaal wel in een hokje passen. Samen met een vriendin was ik een keer verkleed in een outfit die er een beetje oriëntaals uitzag, we hadden blauwe schmink op en zigeunerachtige rokken aan. Twee meisjes riepen toen op straat naar ons dat we er niet uitzagen. Sommige mensen doen er onnodig moeilijk over.

Voelt drag ook voor jou bevrijdend, als cis-vrouw? Zo van: fuck het schoonheidsideaal, ik doe waar ik zin in heb?
Zonder twijfel. Vroeger was ik niet zo'n fan van m'n uiterlijk, en is het in die zin ook wel een statement. Dat is nu wel anders, en ik heb het idee dat er in de dragscene een hoop kansen liggen voor vrouwen. Je kan dikke lak hebben aan wat mensen van je denken, en wat de maatschappij van je wil. Meer vrouwen zouden moeten weten dat dit bestaat, dat het kan, en dat het gewoon heel erg leuk is.

Ten slotte: 20 mei is Superball, heb je er zin in?
Absoluut, we zijn op dit moment aan het kijken wie wil lipsyncen. We lopen allemaal de catwalk, waarvoor iedereen zijn outfits zelf maakt. Een van de drags, Hella, is er dit jaar niet bij, dus daar hebben we het thema op afgestemd, namelijk onze eigen versie van Cluedo. Wie heeft Hella vermoord?

Klinkt leuk, dankjewel Anouska!