Een kosmische wandeling met de snelheid van het licht

Aan de overkant van het IJ in Amsterdam loop je op dit moment met de snelheid van het licht. Dat klinkt misschien als een sterk verhaal, maar het is wel de basis van het lichtkunstwerk Speed of Light van Caspar Noyons. Over een afstand van 550 meter loop je vanaf een aarde – die de grootte heeft van een knikker – naar een grote lichtgevende bol, de zon. Als je in hetzelfde tempo wandelt als het lichtspoor dat naast het pad loopt, dan duurt de wandeling acht minuten en twintig seconden, exact de tijd die het kost voordat het licht van de zon de aarde bereikt.

Als je het kunstwerk bezoekt, gaat het ongeveer zo: bij een van de twee caravans krijg je een keuze voorgelegd. Wil je de mythologische of de wetenschappelijke audiotour? Ik koos voor de wetenschappelijke variant, waarna ik in de andere caravan moest gaan zitten. Het is de bedoeling dat ik – en de man en het hondje naast me – in trance raken. De stem, van Caspar Noyons zelf, maakt me bewust van het heelal om me heen en dat is ook een duizelingwekkende gedachte.

Misschien niet helemaal in trance, maar wel degelijk met mijn hoofd in de sterren loop ik door een tunnel van licht. Het is tijd voor de transformatie, zo wordt me verteld, en aan het eind van de tunnel sta ik te kijken naar een piepkleine aarde met daaromheen de maan. Ik volg het pad en met de snelheid van het licht loop ik richting de zon, langs schaalmodellen van Venus en Mercurius. Onderweg kom ik Caspar ook nog tegen, in een carnavalesk ruimtereizigerspak en na mijn retourtje zon-aarde sprak ik hem over zijn project.

Hey Caspar! Of moet ik Caspar the Cosmic Tour Guide zeggen?
Dat mag ook. Dat doe ik voor de crowdfunding. In juni heb ik een Kickstarter opgezet en toen had ik als tegenprestatie beloofd dat ik een persoonlijke rondleiding zou geven. Ik heb nu rond de negentien rondleidingen geboekt. Ieder weekend sta ik dus in kostuum die rondleiding te geven als Caspar the Cosmic Tour Guide.

Had je verwacht dat het zou lukken om met Kickstarter genoeg geld op te halen?
Ja, eigenlijk wel. Ik ging er wel een beetje naïef in met de gedachte: met een leuk filmpje moet het wel lukken. Uiteindelijk was het superveel werk, maar we hebben het gehaald. Dat was een grote opluchting; het was wel intensief om zo’n campagne te doen.

Waarom is er eigenlijk zowel een wetenschappelijke als een mythologische tour?
Om te zien of die twee tegenovergestelde manieren van denken elkaar iets te vertellen hebben. Het zijn een hele andere benaderingen – de een ziet de wereld in symbolen en de ander ziet de wereld in feiten. Maar beide denkwijzen komen uit verwondering voor de wereld om ons heen. Zowel de kunstenaar als de wetenschapper is heel onderzoekend bezig, maar de resultaten zijn vaak compleet verschillend.

Vind je zelf ook dat wetenschappers en kunstenaars meer op elkaar lijken dan ze denken?
Ja, ik vind dat ze elkaar heel veel te vertellen hebben. Ik denk dat we best terug zouden kunnen gaan naar een situatie zoals in de renaissance. Toen was er geen onderscheid tussen wetenschap en kunst. Dat is eigenlijk iets van de moderne tijd; na de Verlichting. Ik denk dat we nu weer op een moment zijn dat die barrières aan het breken zijn en dat die verschillende gebieden elkaar weer aan het inspireren zijn.

Wanneer ben je aan dit idee begonnen?
Dat gaat echt wel een paar jaartjes terug. Eigenlijk tot het college van Robert Dijkgraaf over de oerknal bij De Wereld Draait Door. Hij had een grapefruit en die gaf hij aan Matthijs van Nieuwkerk en hij ging dan tien meter verder staan met een peperkorrel en een zoutkorreltje. Toen vertelde hij doodleuk dat dit de verhoudingen van dingen in het heelal zijn. Daar kon ik met mijn hoofd totaal niet bij. Ik dacht: wacht even. Maar natuurlijk ging het televisieprogramma al door naar het volgende onderwerp.
Als architect zag ik het direct voor me als een schaalmodel. Wat nou als het tien keer zo groot zou zijn? Een peperkorrel is gewoon te klein om je er iets bij voor te stellen. Ik ging wat rekenen en ik kwam er achter dat je op de juiste schaal met lichtsnelheid kan lopen. Dat idee liet ik aan anderen zien en zo kwam ik vrij snel bij Amsterdam Light Festival terecht.

Hoe hebben ze jou geholpen?
Zij laten kunstenaars speciaal voor het festival bepaalde werken maken en vervolgens verkopen ze de werken door aan andere lichtfestivals. Zo hebben ze ook een agent op Speed of Light gezet.

Komende tijd gaat jouw werk dus de wereld over?
Ja, dat was ook mijn idee hierbij. Ik doe ook heel veel moeite om al het geld voor het bouwen bij elkaar te krijgen. Op een gegeven moment hebben we het gewoon en kunnen we het overal neerzetten. Dan kunnen we moeite en energie stoppen in de programmering, om andere kunstenaars ervoor uit te nodigen. Zo wordt iedere uitvoering anders. Ik heb nu bijvoorbeeld de Belgische schrijver Paul Pourveur uitgenodigd om een mythologische tour te maken bij de wetenschappelijke tour die ik zelf heb gemaakt.

Wat gaat er de komende maand nog met Speed of Light gebeuren?
Op 14 januari hebben we een optocht en dat is eigenlijk het hoogtepunt van het project. Dan is die audiotour even weg en organiseren we samen met Stichting Pretvormer een grote lichtjesparade. Zij hebben hele mooie grote lichtsculpturen die lijken op de draken die je in China bij parades ziet. Met een Surinaamse drumband gaan we daar keihard muziek maken en een rondje om de zon doen.

Speed of Light is onderdeel van het Amsterdam Light Festival en nog tot en met 21 januari te zien op de IJpromenade in Amsterdam-Noord. Kijk voor meer informatie op hun website of op Facebook.