Na de aanslagen in Parijs hebben veel mensen besloten om een Franse vlag oven hun profielfoto op Facebook te leggen. Sommige mensen vonden dit leuk, andere mensen niet. Dat is natuurlijk prima. Maar wat weten we eigenlijk over de effectiviteit van dit soort politieke statements op sociale media?Als we het simpel houden, zijn er binnen de wetenschap twee stromingen over dit onderwerp: wetenschappers die zeggen dat dit soort campagnes meer mensen politiek actief maken en wetenschappers die zeggen dat het juist het tegengestelde doet.Een bekend figuur in het 'Nee'-kamp is Evgeny Morozov. In 2009 schreef hij over digitaal activisme en gebruikte daarvoor de term "slacktivism." In het kort zegt hij dat sinds het internet politieke statements een stuk makkelijker zijn geworden, maar dat het er wel toe leidt dat activisme voornamelijk in de digitale omgeving blijft steken. Je kan nu immers met een druk op de knop meedoen aan een politieke beweging, zonder dat dit moeite kost. Volgens hem heeft slacktivism er weliswaar voor gezorgd dat meer mensen politiek actief zijn geworden, maar dat activisme heeft wel minder betekenis gekregen, omdat het zich niet in de echte wereld afspeelt.Het punt van Morozov voel misschien instinctief aan als juist, maar hij heeft het bewijs niet aan zijn kant. Een recente blog van Scientific American legt een terecht verband tussen de Franse vlaggen op Facebook en een wetenschappelijk onderzoek uit 2008.Dit onderzoek is uitgevoerd door James Fowler en Nicholas Christakis. Zij stelden de vraag "kan geluk zich verspreiden door een sociaal netwerk?" en keken naar data van een grote studie die 20 jaar lang de risico's op hartziekten van een meerderheid van alle volwassenen in het Amerikaanse plaatsje Framingham bijhield. Omdat stress het risico op een hartziekte verhoogt, werd de ondervraagden ook gevraagd of ze gelukkig waren. Uit de analyse van Fowler en Christakis bleek dat de kans dat iemand gelukkig is groter wordt wanneer de sociale omgeving van die persoon ook gelukkig is.In later onderzoek keken de twee wetenschappers of een idee als stoppen met roken zich ook kan verspreiden via een sociaal netwerk. Dat bleek ook het geval te zijn. Ze vergeleken de verspreiding van het idee met die van een virus. En die metafoor horen we wel vaker als het over sociale netwerken gaat.Er zit alleen één probleem in dit onderzoek: de data die Fowler en Christakis gebruikten, kwam uit een tijd toen er nog helemaal geen internet was. En digitale sociale netwerken zijn veel groter en complexer dan de sociale netwerken van de analoge wereld.
Begin dit jaar publiceerde Journal of Computer-Mediated Communication een onderzoek van Joel Penny. Hij bestudeerde de effectiviteit van een Facebook-campagne uit 2003, toen veel Facebook-gebruikers hun profielfoto veranderden in een rood is-teken om hun steun te betuigen voor niet-traditionele huwelijken. Voor zijn kwalitatieve onderzoek vroeg hij 22 Facebook-gebruikers onder andere naar hun reden om dit statement te maken. Penny concludeerde dat door deze actie veel mensen die er nog nooit over nagedacht hadden om een statement te maken over dit onderwerp, nu besloten om dat wel te doen. Hij vindt het nog te vroeg om zijn resultaten te generaliseren. Daarvoor is een groter, getalmatig onderzoek nodig. Maar de resultaten van Penny wijzen er wel op dat geen van de twee kampen die ik eerder noemde het bij het juiste eind hebben.Volgens Penny is er een grote groep mensen die helemaal geen interesse hebben om zich actief in te zetten voor politieke campagnes. En daar gaan sociale media weinig aan veranderen. Sociale media zijn wel een goed middel om een idee te verspreiden en veel mensen zijn wel bereid om mee te helpen aan de verspreiding van ideeën waar zij het mee eens zijn.Campagnes zoals die met de Franse vlag op Facebook zijn dus niet heel effectief om mensen daadwerkelijk te mobiliseren, maar ze helpen wel om een idee snel de wereld in te helpen. En kennelijk is dat het maximale wat veel mensen willen doen.
Advertentie
Advertentie