Daniel David Tibi
Alle foto's met dank aan de uitgever Mareuil Editions.
gevangenis

Deze onschuldige man overleefde martelingen in een Ecuadoraanse gevangenis

Daniel David Tibi bracht 848 dagen achter de tralies door. Daar werd hij afgeranseld, gewaterboard en werden er brandende peuken op zijn huid gedrukt.
Pierre Longeray
Paris, FR

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE France.

Het is inmiddels meer dan twintig jaar geleden, maar Daniel David Tibi vergeet het vuil, de dode lichamen, vechtpartijen en martelingen nooit meer. Hij is weer op vrije voeten, maar de ervaring staat de Franse juwelier nog altijd levendig bij. In september 1995 werd hij naar de Litoral-gevangenis in Guayaquil gestuurd, een van de dodelijkste gevangenissen van Ecuador. Tibi werd beschuldigd van drugssmokkel, waarna hij – zonder proces en zonder advocaat – bijna drie jaar lang werd opgesloten. Uiteindelijk werd de aanklacht ingetrokken. De Fransman zegt dat hij al die tijd twee doelen had: in leven blijven en zijn onschuld bewijzen. Dat was niet altijd makkelijk, tussen alle corruptie en geweld.

Advertentie

Ik ontmoet Tibi in L’Atlantique, een café in de Parijse wijk Montparnasse, en tevens de Franse benaming van de oceaan die hij vorig jaar opnieuw overstak om een rechtszaak tegen de Ecuadoraanse regering aan te spannen. Hij hoopt daarmee eindelijk een hoofdstuk uit zijn leven af te sluiten, dat hem zowel professioneel als persoonlijk veel heeft gekost. Zo miste Tibi de geboorte van zijn dochter omdat hij in de bak zat. Uiteindelijk werd Tibi onschuldig bevonden van alle aanklachten in Ecuador. Later hield het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens Ecuador verantwoordelijk voor het schenden van Tibi’s mensenrechten en die van zijn gezin. Hij werd zonder bevel vastgehouden en gemarteld. Zo werd hij bijvoorbeeld afgeranseld, gewaterboard en werden er brandende peuken op zijn huid gedrukt.

Tibi heeft een doorleefd gezicht en de ogen van iemand die de hel heeft gezien. Hij voert ook een gevecht tegen kanker dat nu al een jaar duurt. Ter gelegenheid van zijn nieuwe boek, Dans L’enfer d’une Prison Équatorienne [In de hel van een Ecuadoraanse gevangenis], vraag ik Tibi hoe hij alles heeft overleefd.

VICE: Hoe overleef je op een plek waar overal geweld en omkoping is?
Daniel David Tibi: Ik denk dat ik nog leef dankzij mijn haat voor onrecht. Dat was mijn motor. Daarnaast wist ik dat ik vader zou worden, dus ik beloofde mezelf dat ik uit de gevangenis zou komen zodat ik die rol kon vervullen. Dat hielp me om stabiel te blijven. Maar om in leven te blijven, moet je de manier waarop je je gedraagt en de manier waarop je naar alles kijkt volledig veranderen. Je ontmoet mensen die het leven helemaal niet waarderen, en daar moet je je aan aanpassen. Als iemand je provoceert, moet je vechten – letterlijk. Vooral als je een buitenlander bent. De levensverwachting van een Ecuadoraanse gevangene is al niet hoog, maar van een buitenlander is-ie nog veel lager.

Advertentie

Dacht je weleens: ik geef het op, ik wil liever dood?
Ik ben mijn wil om te leven een paar keer kwijtgeraakt, omdat ik lichamelijk gezien zo verzwakt was. Ik was enorm afgevallen. Een paar keer was ik er echt van overtuigd dat ik niet meer kon. Ik was nooit zeker van mijn eigen veiligheid. Ze beukten m’n gezicht in elkaar en ze bewerkten me met een gloeiende strijkbout. Maar het laagste punt was waarschijnlijk toen mijn vriendin met de kinderen Ecuador verliet om terug te gaan naar Frankrijk. Op dat moment voelde ik me echt alleen op de wereld.

1568219586864-unnamed-3

Daniel David Tibi geeft zichzelf een morfine-injectie in de gevangenis

Hoe zagen je dagen in de gevangenis eruit?
Ik probeerde bezig te blijven. Ik heb hout bewerkt, ik tekende, ik repareerde allerlei dingen, ik heb een gitaar gebouwd. Daarna ben ik begonnen met het bestuderen van het Ecuadoraanse strafrecht en de drugswetten. Zo kon ik aan mijn zaak werken en een hoger beroep indienen. Toen ik de rechter confronteerde die me in de gevangenis had gezet, begonnen de andere gevangenen me beetje bij beetje steeds meer te respecteren. Daardoor kreeg ik ook een zekere mate van veiligheid. Ik probeerde mijn medegevangenen uit te leggen dat ik natuurlijk weg wilde, maar dat ik ook wilde vechten om de omstandigheden waarin we met z’n allen leefden te verbeteren. We zaten allemaal in dezelfde nachtmerrie. Ik begon toen ook hulp te krijgen van de families van andere gevangenen – en daarna van de gevangenen zelf.

Heb je vanuit de cel druk uitgeoefend op de rechter?
Toen Ecuadoraanse journalisten zich realiseerden dat mijn gevecht met de rechter interessant was, begonnen ze erover te schrijven. Ik viel de rechter aan op zijn inconsistenties en leugens – waarvan er nogal veel waren. Alain Abellard, een journalist voor Le Monde, was de eerste die in Frankrijk over mij schreef. Hij veroordeelde het Ecuadoraanse rechtssysteem, dat toestond dat er een Frans staatsburger zonder aanklacht en zonder bewijs kon worden vastgehouden. Daarna namen Franse diplomaten het stokje over. Zij stopten alle diplomatieke betrekkingen [met Ecuador] totdat ik werd vrijgelaten.

Advertentie
1568219911574-unnamed-5

Daniel David Tibi met zijn dochter, die hem bezoekt in de gevangenis.

Kun je je de dag dat je werd vrijgelaten nog herinneren?
Het was een groot moment. Op een dag zei de consul-generaal van Frankrijk tegen me dat ik mijn koffers moest pakken. We zouden onmiddellijk vertrekken. Ik geloofde hem maar half, en ik was ook bang om te vertrekken, omdat ik gewend was geraakt aan die gore atmosfeer. Ik weet nog dat ik dacht: ik kom vrij, en dan? Mijn gezin was allang weg; alles wat ik had was in Ecuador. Ik moest opnieuw leren leven volgens codes die ik helemaal was vergeten.

Hoe heb je het gedrag afgeleerd dat je in de gevangenis had geleerd?
Je moet jezelf opnieuw opbouwen. Lichamelijk, bijvoorbeeld. Ik was in mijn gezicht geslagen met een honkbalknuppel, dus mijn halve gezicht lag aan gort. Een van mijn oogkassen was verbrijzeld en mijn tanden waren gebroken. Iemand had me gebrandmerkt met een strijkbout, en ik had gaten in mijn buikwand. Ik had ook wat neurologische problemen, die wat tijd kostten om opgelost te worden. Na mijn lichamelijke herstel moest ik er weer achter komen hoe ik betekenis aan mijn leven moest geven. Uiteindelijk werd ik weer juwelier.

1568219725138-unnamed-4

Tibi’s smaragden, die hij nooit heeft teruggekregen

Je hebt de Ecuadoraanse regering voor het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens gesleept – dat aan jouw kant stond. En daarna ben je ook nog een civiele procedure tegen Ecuador begonnen.
Daardoor kon ik met opgeheven hoofd verder, hoewel het niet makkelijk is. Afgelopen zomer ging ik terug naar Ecuador voor het begin van de rechtszaak, en kwam ik weer in die brute omgeving terecht. Het was erg emotioneel om die dagen opnieuw te beleven en de mensen te zien die nog in die horror leven. Ook had ik wat vijanden gemaakt tijdens mijn eerdere rechtszaken. Dat betekende dat ik beveiligd moest worden toen ik weer in het land was.

Je wilde het rechtssysteem echt verbeteren.
Toen ik vrijkwam, beloofde ik mijn medegevangenen dat ik hen zo snel mogelijk zou helpen. Ik haat Ecuador niet; ik wil gewoon mensenrechten helpen verdedigen.