Door het eerste NK der biersommeliers besefte ik pas wat voor bierleek ik ben

Als ik aan een sommelier denk, dan zie ik een elitaire man in zo’n ‘Italiaans’ overhemd met een dubbele kraag voor me. Langzaam nippend aan een helder kristalglas, lipjes getuit, genoegzaam rondkijkend als hij het over terroir heeft. Bij bier denk ik aan bolle buiken in lederhosen en druppels gerstenat in krullende snorren.

Combineer deze twee en mijn brein heeft geen flauw idee wat ik me daarbij moet voorstellen. Ik ken geen biersommeliers en heb nog nooit bieradvies gekregen bij mijn spijs. Vreemd eigenlijk, want love bier. Toch is het niet heel verwonderlijk, want het beroep bestaat in Nederland pas officieel sinds 2013 en er zijn er op dit moment nog maar 150 van. StiBON is de enige opleiding in Nederland waar je kunt worden opgeleid tot biersommelier en alles leert over bierstijlen, smaakprofielen en hoe je het perfecte bier bij elk gerecht kunt vinden.

Deze week hield het Nederlands Gilde der Biersommeliers het allereerste NK der Biersommeliers in Nederland. Ik ging erheen om te kijken wie de beste bierkenner van het land is en zich volgend jaar op het wereldkampioenschap in Venetië mag bewijzen. Vooralsnog werd de wereldtitel bijna altijd gewonnen door een Duitser. Het is dus hoog tijd dat hier een einde aan komt.

Als ik binnenloop bij de Utrechtse brouwerij Oproer word ik enthousiast ontvangen door Uwe Kalms. Hij is een internationaal biersommelier en één van de organisatoren van het NK. Ik vraag hem wat hem ertoe brengt om een kampioenschap voor bierkenners te organiseren. Hij vertelt dat hij na zijn opleiding op het idee kwam om het Nederlandse Gilde der Biersommeliers op te richten. In zijn geboorteland Duitsland werd al een nationaal kampioenschap gehouden. Kalms vond dat Nederland niet achter kon blijven, dus besloot hij om zelf het initiatief te nemen.

Tijd om te beginnen. De deelnemers moeten allereerst afwijkingen in het bier proeven. Bij dit eerste onderdeel blijkt het er bij bier al heel anders aan toe te gaan dan bij wijn. Uwe vertelt dat je bier niet moet uitspugen, maar doorslikken. Mout is erg belangrijk voor de afdronk en dat proef je pas een paar seconden na het doorslikken. Elke deelnemer heeft negen volle glazen bier voor zich staan. Het is tien uur ‘s ochtends en deze mannen zitten nu al aan de drank. Het is natuurlijk een kampioenschap, maar wat een rauwdouwers. Hier moet wel een ontzettend intens trainingsregime aan vooraf zijn gegaan.

De zaal is gevuld met witte mannen. Sommigen dragen een net overhemd en Van Bommeltjes, anderen een verwassen T-shirt. Iedereen houdt geconcentreerd zijn biertje tegen het licht en kijkt moeilijk.

Elk glas is tot de helft gevuld met Oettinger. Er zijn verschillende smaakafwijkingen door de biertjes gegooid, die verpakt zijn in kleine capsules. Afwijkingen in het bier kunnen ontstaan door bacteriële infecties of onvoldoende beluchting van het bier, maar er zijn een aantal speciaalbieren waarbij brouwers bewust voor een bepaalde smaakafwijking kiezen. Denk bijvoorbeeld aan bier dat naar chocolade smaakt. De afwijkingen hebben moeilijke namen, maar er staat achter aan welke geur je ze kunt herkennen. Prenylmercaptaan ruikt bijvoorbeeld naar stinkdier en boterzuur naar babybraaksel. Als je biertje de overheersende geur heeft van boter, kurk, kruidnagel, gekookte groenten, ui, metaal, rotte eieren, zweet, gestampte aardappel, plastic of vis, moet je opletten. De kans is groot dat er dan iets mis is met je bier.

Uwe vraagt me of ik een beetje bekend ben met bier. Trots vertel ik dat ik regelmatig bier drink en het aardig denk te kunnen onderscheiden. Ik krijg drie glazen voor mijn neus. “Probeer de fouten maar eens te herkennen,” zegt hij, terwijl hij me een glas aanreikt. Vol zelfvertrouwen zeg ik dat ik het naar chocolade vind ruiken. Hij kijkt me ietwat vreemd aan en schudt zijn hoofd. “Nee, dit is nat karton.” Ik murmel maar als excuus dat ik in het weekend verkouden ben geworden.

Na de smaakafwijkingsronde begint deel twee: de kennistest. De test ziet eruit als een Citotoets met zestig meerkeuzevragen. Ik lees de eerste paar vragen en besef dat ik niks weet. Als ik ze nog een keer lees, merk ik dat ik ze niet eens snap. Deze vraag laat wel zien hoe moeilijk het was:

De daglengte is maatgevend voor waar hop kan groeien. Tussen welke breedtegraden is dat (hopriem)?

a. 25°N-35°N en 25°S-35°S
b. 35°N-55°N en 35°S-55°S
c. 45°N-65°N en 4°S-65°S
d. Alleen op het noordelijk halfrond.

Ik moest alles gokken.

Er waren meer mensen die moeite hadden met de bier-Citotoets. De meesten gokken dat ze ongeveer de helft van de vragen goed hebben. Een man zegt dat de test waarschijnlijk wel goed te doen zou zijn geweest, als hij dit weekend een boek had opengeslagen en niet naar een festival was gegaan.

Ik vraag me hardop af hoe waarom er geen vrouwelijk deelnemers zijn. De mannen hebben zelf ook geen goede verklaring. Iedereen kent wel vrouwelijke biersommeliers, dus moet het haast wel toeval zijn. “Een gemiste kans, want vrouwen kunnen beter proeven dan mannen,” zeggen zeker drie mannen. Ze vragen waarom ik niet meedoe. Ik heb geen goed antwoord. Maar dat ik een paar dagen geleden nog niet wist wat een biersommelier was, heeft er misschien iets mee te maken.

Iedereen begint zich klaar te maken voor het derde onderdeel: de bierproeftest. De deelnemers krijgen negen verschillende biertjes voor hun neus en moeten ze herkennen aan hun smaak en geur. De test is pittig: ik zie enthousiaste hoofden die het denken te weten, maar ook teleurgestelde gezichten die over hun keuze beginnen te twijfelen door een ander biertje. De deelnemers hebben twintig minuten de tijd, maar er wordt veel gerekt voor vijftien seconden extra. Als iedereen klaar is, neemt de man die er het langst over deed een vol glas van de test mee naar buiten. “Zo, daar heb ik nu echt zin in.” Het is moeilijk te peilen of dat komt door ellende of omdat hij zijn triomf gaat vieren.

Na de officiële programmaonderdelen is het tijd voor een veganistische lunch. Maar in plaats van eten beginnen we – verrassing – met een geuze. Ik vind het zuurtje in het bier echt heerlijk verfrissend. Mijn tafelgenoten glimlachen meewarig naar me. Op datzelfde moment hoor ik iemand naast me brullen tegen de eigenaar van de brouwerij: “Wil je de volgende keer niet meer van dat kutbier serveren? Er zitten alleen maar smaakafwijkingen in!” Ik besluit om de rest van de dag mijn mond te houden.

Mijn buurman blijkt een ouderwetse wijnsommelier te zijn. Ik vraag hem naar de verschillen tussen bier- en wijnsommeliers. Wijn heeft volgens hem een elitair karakter. “Maar op recepties of feestjes drinken mijn collega’s geen wijn hoor. Na een dag werken heeft iedereen dorst. Dan willen ze gewoon pils.”

De lunch is voorbij en de top vijf wordt bekendgemaakt. Zij moeten voor de jury een presentatie houden over één van de drie vooraf geselecteerde bieren. De jury bestaat onder andere uit Rianne Joosse (voorzitter Bierconsumentenvereniging PINT), Luc de Raedemaeker (organisator Dutch Beer Challenge en Brussels Beer Challenge), Henri Reuchlin (mede-oprichter StiBON), Gerard van den Broek (meesterbrouwer Hertog Jan Brouwerij) en Uwe zelf. De uitdrukkingen op hun gezicht zijn pijnlijk serieus als de finalisten zwetend hun sommelier-act opvoeren.

Eén man laat veel stiltes vallen. Anderen praten juist aan een stuk door en zeggen daardoor zo’n vijf keer dat het een “heel mooi biertje” is. Sommigen kunnen het exacte jaartal van de brouwerij vertellen, maar vergeten te zeggen bij welk eten het bier past. Als alle finalisten zijn geweest, krijgt iedereen een blaadje om op zijn favoriet te stemmen. De stem van het publiek wordt meegewogen bij het oordeel van de jury. Na een kort beraad is er een overduidelijke winnaar.

Pepijn van der Waa is Nederlands eerste kampioen biersommelier. Volgens de jury zit zijn performance vol passie, brengt hij het met humor en geeft hij goede tips voor het combineren van bier met eten. Tijd voor een borrel.

Ik vraag Pepijn hoeveel bier hij heeft gedronken om deze wedstrijd te winnen. Hij zegt dat hij over het algemeen niet extreem veel alcohol drinkt. Het is volgens hem belangrijker dat je goed proeft. En hij houdt ook van een wijntje op z’n tijd, God verhoede. Met zijn bedrijf BrewTaste verzorgt hij proeverijen en is hij in te huren als sommelier. Het NK vond hij zelf – hoe kan het ook anders – goed gaan. Toch was hij behoorlijk gespannen en had hij niet gedacht zo ver te komen.

Dan komt Uwe naar me toe met de uitslag van mijn kennistest: tweeëntwintig vragen goed van de zestig – slechts elf onder het gemiddelde. Misschien moet ik een carrièreswitch overwegen en met alle kennis over diacetyl, gistvorming en hopintensiteit die ik vandaag heb vergaard als eerste vrouw de beste biersommelier van Nederland worden.

Volg MUNCHIES op Facebook, Instagram en Flipboard.