Wat je moet weten over wederzijdse toestemming bij mensen met een beperking

Ik heb een beperking, en daarom heb ik veel zorg nodig. Voor die zorg word ik veel aangeraakt: ik moet worden aangekleed, mijn tanden moeten gepoetst, enzovoorts. Fysiek contact is dus een groot onderdeel van mijn dagelijkse routine. Als er niet goed gecommuniceerd wordt over deze aanrakingen, kan het gebeuren dat een zorgverlener mijn grenzen overschrijdt. Ik heb cerebrale parese (een hersenverlamming) en woon op mezelf, dus ik huur mensen in om mij overdag te helpen, en ik ben afhankelijk van een zorginstelling voor nachtelijke hulp. Meestal is er niks aan de hand, maar een tijdje terug ben ik seksueel misbruikt door een zorgverlener.

De eerste keer dat het gebeurde, zat ik te wachten tot mijn zorgverlener voor overdag zou arriveren. Omdat dat nog even zou duren en ik nodig naar de wc moest, was ik genoodzaakt om de nachthulp te bellen. Ze kwam de kamer binnen om me te helpen met plassen. Maar toen ze mijn erectie zag, begon ze me af te trekken. Ik probeerde haar van me af te schudden en te zeggen dat ze moest stoppen, maar ze begreep me niet, of ze wilde me niet begrijpen. Ze bracht me, geheel tegen mijn zin, op het randje van een orgasme.

Als ik heel nodig moet plassen, is klaarkomen wel het laatste waar ik zin in heb. Ik was verre van geil. Ik denk dat zij het idee had dat ze me een plezier deed. Dat ik het lekker vond. Maar dat was dus totaal niet het geval.

Op die manier misbruikt worden heeft een gigantische vertrouwensbreuk als gevolg, waarna het moeilijk is om nog vertrouwen te hebben in mensen. Ik voelde me beschadigd en onveilig.

Soms gebeurt het dat ik tijdens het douchen een stijve krijg, als de hulpverlener mijn geslacht schoonmaakt. Dat is puur een fysieke respons, iets wat automatisch gebeurt als iemand me daar aanraakt. Het betekent niet dat ik romantische gevoelens koester voor de desbetreffende hulpverlener. Als ik lichamelijk opgewonden ben, betekent dat niet automatisch dat ik iemand toestemming geef om me seksueel aan te raken.

In 2014 had ik een zorgverlener, Sarah, waarmee ik elke week ging zwemmen. Op een avond, nadat ik gedoucht en aangekleed was, ging ze zelf douchen. Ze zeepte haar lichaam onbeschaamd in waar ik bij zat. Ik draaide me weg, om haar privacy te geven. Even later vroeg ze: “Waarom kijk je niet naar me, Spencer?”

Ging Sarah ervan uit dat ik, alleen door hoe mijn lichaam reageerde als ze mij in bad deed, haar naakt wilde zien? En waarom, dan?

Communicatie is belangrijk. Vooral in de relatie tussen een hulpverlener en een hulpbehoevende, omdat je afhankelijk bent van hun aanraking op intieme plekken om überhaupt aan je dag te kunnen beginnen. Het is zowat de enige situatie waarin iemand je lul inzeept zonder dat het seksueel is. Daarom is wederzijdse toestemming zo belangrijk. Uit een onderzoek van Rutgers WPF en Movisie uit 2011 blijkt dat in Nederland 61 procent van de vrouwen en 23 procent van de mannen met een beperking seksueel misbruik is.

Onafhankelijk wonen is iets wat ik altijd al heb gewild, dus het gevoel dat ik mijn hulpverleners niet kan vertrouwen, is enorm verontrustend. Nu ik misbruikt ben, vraag ik me af of ik wel de juiste keuze heb gemaakt.

Ik ben de mensen die het mogelijk maken om zelfstandig te wonen enorm dankbaar. Daarom vind ik het ook moeilijk om dit op te schrijven. Het is ook geen kritiek op thuiszorg, maar ik denk wel dat er fouten zitten in het huidige systeem. Nadat ik werd misbruikt, heb ik dat gerapporteerd, maar niet iedereen in mijn situatie zou of kan dat doen, uit angst, schaamte of een schuldgevoel.

Als volwassen man met een handicap is het al lastig genoeg om mijn identiteit te verkennen. Dat ik misbruikt ben, maakt het er niet makkelijker op. Omdat mijn zorgverleners me vaak in kwetsbare en intieme situaties meemaken is het cruciaal dat ik het verschil aangeef tussen het fysiek contact dat ik heb met hen, en het contact dat ik heb met een sekswerker. En het is ook cruciaal dat ze dat respecteren.

Dit artikel verscheen eerder op VICE US.