Nederlandse stellen trekken naar de VS voor commerciële draagmoeders

Commercieel draagmoederschap is in Nederland verboden. Je mag jezelf niet in het openbaar aanbieden als draagmoeder of publiekelijk naar eentje zoeken. Ook zijn bemiddelingsbureaus verboden en is het strafbaar om een draagmoeder te betalen. Dat komt omdat we het in Nederland immoreel vinden om te betalen voor een kind. Marc Dullaert, de voormalig kinderombudsman, gaat nog een stap verder en noemt commercieel draagmoederschap “een verkapte vorm van mensenhandel.” Het is dus hopen dat een altruïstische zus of vriendin uit eigen kring draagmoeder voor je wil zijn, maar zelfs als dit lukt is het alsnog ontzettend moeilijk om het proces te doorlopen.

Er gelden in Nederland namelijk strenge regels: alleen als een vrouw geen (functionele) baarmoeder heeft of als een zwangerschap levensbedreigend is, komt een hetero-paar in aanmerking voor hoogtechnologisch draagmoederschap. Daarbij worden de eicellen van de wensmoeder in een laboratorium bevrucht met het zaad van de wensvader, en het ontstane embryo in de baarmoeder van een draagmoeder geplaatst. Homokoppels worden niet geholpen.

In bijvoorbeeld de Verenigde Staten is het heel anders: daar is commercieel draagmoederschap in enkele staten wel toegestaan. Er zijn daar bemiddelingsbureaus die wensouders koppelen aan draagmoeders, waarna zowel de draagmoeders als de bemiddelingsbureaus een flinke bom geld vangen. Je bent gemiddeld 100.000 dollar kwijt voor het hele proces.

IVF-klinieken MC Kinderwens in Leiderdorp en Nij Geertgen in Elsendorp willen naar aanleiding van het Modelreglement Embryowet – een nieuw advies van gynaecologen voor het verruimen van de regels rondom IVF-draagmoederschap – in 2019 beginnen met het begeleiden van meer mensen, waaronder homostellen, bij hoogtechnologisch draagmoederschap. Maar ook al komen er straks meer mensen in aanmerking voor begeleiding, lukt het in de praktijk vaak niet om een draagmoeder te vinden.

Er zijn daarom wensouders die kiezen voor commercieel draagmoederschap in de Verenigde Staten. Ik sprak met vier Nederlandse stellen en vroeg ze hoe het is om een bemiddelingsbureau en een draagmoeder te betalen, en wat ze ervan vinden dat dit strafbaar is in Nederland.

Paul en Wim Keetman kregen twee tweelingen (nu 12 en 14) met hulp van een Amerikaanse draagmoeder. Ik sprak met Paul. VICE Money: Hoi Paul, hoe was het om met hulp van een buitenlandse draagmoeder kinderen te krijgen?
Paul Keetman: Omdat we als homokoppel in Nederland geen recht hadden op hoogtechnologisch draagmoederschap zijn we online gaan zoeken naar andere mogelijkheden. We vonden het Amerikaanse bemiddelingsbureau Growing Generations en maakten kennis met een aantal draagsters. Daarna vroegen we een familielid om eicellen te doneren, die via een IVF-behandeling met zaadcellen van een van ons zijn bevrucht. De twee daardoor ontstane embryo’s zijn geplaatst bij de draagster. Dat ging goed en we kregen een tweeling. Later hebben we het nog eens gedaan en kregen we nog een tweeling.

Jullie oudste tweeling is al veertien. Was het veertien jaar geleden goedkoper om met een Amerikaanse draagster te werken?
Nee, onze draagster kreeg 25.000 dollar, de IVF-behandeling kostte hetzelfde en het bemiddelingsbureau 15.000 dollar. Daarnaast waren er nog een boel kosten voor psychische en juridische begeleiding, voor zowel ons als de draagster. Dan heb je nog de verzekeringen en een bevalling die je moet betalen. Dat maakt 80.000 dollar. Tel daar de onkosten bij op en je komt uit op een ton, een bedrag dat je er vandaag de dag ook voor betaalt. Konden jullie dat makkelijk missen?
Nee, we zijn helemaal niet rijk. Maar we vroegen ons af: willen we elk jaar op vakantie of willen we kinderen? We besloten het tweede. Kon het niet goedkoper?
Jawel, maar we wisten dat dat dom is. Als je in Roemenië een embryo laat maken is het misschien goedkoper, maar ga je in zee met de verkeerde mensen. Goedkoper is niet beter. Je weet dan bijvoorbeeld niet of de draagsters het uit eigen wil doen, of dat ze het alleen maar voor het geld doen. Stel dat je het kind niet mee mag nemen, of dat het geen Nederlands paspoort krijgt. Dan zit je vast in in een ontwikkelingsland. In Amerika is alles goed geregeld en worden de draagsters uitgebreid gescreend.

Wat vind je ervan dat commercieel draagmoederschap in Nederland verboden is?
Een slechte zaak. Omdat het verboden is, is men in Nederland gedwongen om het familiaal op te lossen. Dat zie je vaak niet goed gaan, omdat bijvoorbeeld je zus op het laatste moment besluit dat ze toch geen kind van jullie wil dragen. Het tweede probleem is dat je een ander soort relatie creëert. Er is een held en er is iemand die dankbaar moet zijn. Dat zorgt voor een scheve verhouding. Wij vonden het fijn om de draagster te betalen, omdat het de verhouding met elkaar zakelijker en onafhankelijker maakt.

José en Niels Oldenburger kregen via een Nederlandse en Amerikaanse draagmoeder twee kinderen (nu 8 en 2). Ik sprak met José.

VICE Money: Hoi José, waarom was uitdragen van een zwangerschap in jouw geval niet mogelijk?
José Oldenburger: Omdat ik baarmoederhalskanker heb gehad is mijn baarmoeder verwijderd. Ik heb nog wel mijn eierstokken, maar omdat ik geen baarmoeder meer heb, kwam ik in aanmerking voor een hoogtechnologisch draagmoederschap in Nederland. Bij mijn eerste kind heb ik daar dan ook voor gekozen.

Waarom hebben jullie voor jullie tweede kind met een Amerikaanse draagmoeder gewerkt?
Toen wij ons eerste kindje wilden bood mijn zus aan het uit te dragen. Bij onze tweede liet haar gezondheid dat niet toe. We hadden in Nederland toen niemand meer die dat voor ons kon doen, en daarom zijn we naar een Amerikaans bemiddelingsbureau gestapt. Wat kostte dat?
We hebben een flink bedrag betaald aan een bemiddelingsbureau, zo’n 25.000 dollar. Toen ze een draagmoeder vonden, kreeg zij 30.000 dollar, inclusief onkosten. En dan betaal je nog advocatenkosten en reiskosten. Je zit zo op een ton.

En jouw zus heeft niets gekregen voor het dragen van jullie eerste kind?
Nee, ze heeft wel een onkostenvergoeding gekregen, voor kleding en reizen. We houden van elkaar en daarom wilde zij geen geld voor haar daad.

Voelde het niet gek om een vrouw uit Amerika 30.000 dollar te geven voor een daad waar je zus niets voor kreeg?
Mijn zus deed het voor niks, omdat we van elkaar houden. Maar waarom zou een vreemde vrouw dat voor je doen? Daarom vind ik dat commercieel draagmoederschap in Nederland ook mogelijk moet worden, voor als je geen familielid hebt die dat voor je wil doen. Want als je in Nederland een draagster mag betalen, hoef je in ieder geval niet naar het buitenland af te reizen voor het hele proces. Als dit in Nederland gereguleerd zou worden, zouden mensen zoals wij veel minder geld kwijt zijn.

Alle illustraties door Titia Hoogendoorn

Hilde en Martin Gerlofs kregen twee kinderen (nu 7 en 4) met hulp van een draagmoeder in Amerika. Ik sprak met Hilde. VICE Money: Hoi Hilde, waarom kon jij zelf je zwangerschap niet uitdragen?
Hilde Gerlofs: Ik heb al mijn hele leven diabetes en daardoor veel complicaties. Zwanger worden is voor mij geen optie, omdat ik tijdens een zwangerschap zou moeten stoppen met de medicatie voor mijn nieren, waardoor mijn nierfunctie zou kelderen en dat zou leiden tot een dialyse of een transplantatie. Maar omdat een zwangerschap niet direct levensbedreigend voor me was, kwam ik niet in aanmerking voor behandeling in Nederland. Omdat ik toch graag kinderen wilde, kwam ik eerst terecht bij ‘babyfabrieken’ in India. Maar omdat dat niet goed voelde, kwam ik bij Amerika uit. Dat voelde ethisch en juridisch beter.

Wat vind je ervan dat je geen recht had op begeleiding in Nederland?
Heel jammer, want de wet ontneemt veel mensen met een medische complicatie de kans om kinderen te krijgen. Niet iedereen kan het namelijk betalen om naar Amerika te gaan om hun kinderwens te vervullen. En dan houdt het dus op. Het is raar en ouderwets. Ik ben absoluut voor commercieel draagmoederschap, ook in Nederland.

Wat was je kwijt aan geld?
Het bemiddelingsbureau dat ik heb ingeschakeld heette Select Surrogates. Ik was aan mijn eerste kind zo’n 50.000 dollar kwijt. Voor mijn tweede kreeg ik korting, maar kwam ik uiteindelijk op ongeveer hetzelfde uit. Inmiddels kost het het dubbele. Je kunt uitgaan van een ton. Er zijn veel kostenposten: advocaten, het bemiddelingsbureau, IVF, medicatie, de vergoeding voor de draagster en de reizen. Dat het steeds duurder wordt, ligt vooral aan de bemiddelingsbureaus, die steeds meer geld vragen voor hun diensten.

Hoeveel van die 50.000 dollar was voor de draagmoeder?
Wij betaalden haar ongeveer 90 dollar per dag. In totaal is dat 30.000 dollar inclusief onkostenvergoeding. Je moet dat bedrag goed afspreken, want stel dat iemand arbeidsongeschikt wordt. Voor die kosten kunnen wij niet eeuwig opdraaien. Gelukkig zijn daar verzekeringen voor die we hebben afgesloten.

Wat vind je van het bedrag dat jullie aan de draagster hebben betaald?
Ik vind het goed dat zij het meeste geld krijgt. Want ze doet het belangrijkste werk. Ik vind negentig dollar per dag niet heel veel en wil er juist graag voor betalen, want iemand doet zoiets groots voor je. Als je daar weinig tegenover stelt, voelt het niet eerlijk. Met een bosje bloemen kom je er niet. Onze relatie voelde door het geldbedrag gelijkwaardig.

Marc en Joris* kregen drie kinderen (een tweeling van 6 en een kindje van 2) via een draagmoeder in Amerika. Ik sprak met Marc.

VICE Money: Hoi, hoe kwamen jullie erbij om een draagmoeder in Amerika te zoeken?
Marc: We hadden al lang een kinderwens. Na veel googelen kwamen we erachter dat het in Amerika heel gebruikelijk is om via een draagmoeder een kindje te krijgen. Ook kun je daar een eiceldonor vinden. Mijn ouders waren een paar jaar ervoor overleden en we hadden wat geld geërfd. Een mooiere besteding had ik me niet kunnen bedenken. We hebben voor Amerika gekozen, omdat de draagmoeders daar goed gescreend worden. Ze mogen bijvoorbeeld geen schulden of criminele achtergrond hebben.

Wat hebben jullie betaald?
In totaal tussen de 130.000 en 160.000 dollar, maar daar zat een IVF-behandeling bij. IVF-behandelingen worden in Nederland vergoed als je er recht op hebt, maar in Amerika betaal je alles zelf. De draagmoeder betaalden we 30.000 dollar van het totaalbedrag.

Hoe voelde het om een vergoeding te betalen in Amerika?
Het is zoiets groots wat een draagster doet, dat het logisch is dat je er iets tegenover zet. We hebben haar ook een mooi sieraad gegeven als dank.

Denk je dat het ooit legaal wordt om draagmoeders in Nederland meer dan een onkostenvergoeding te betalen?
Ik denk het niet. In Nederland vinden we het fout om een vergoeding tegenover iets wat uit je lichaam komt te zetten. Je krijgt ook geen vergoeding voor het afstaan van een nier of voor het doneren van bloed. Ik vind dat niet oké: het aantal bloeddonoren zou veel groter zijn als je 250 euro zou krijgen als je bloed afstaat. Andere mensen zouden er baat bij hebben. Hetzelfde geldt voor draagmoederschap.

Hebben jullie gezocht naar een draagmoeder in eigen omgeving?
Nee, hoewel een vriendin van ons achteraf wel had aangeboden om voor ons een zwangerschap uit te dragen. Maar ook al had dat minder gekost, vond ik het toch prettiger om het in Amerika te regelen. Ik wilde geen levenslange relatie aangaan met die vriendin, als zij dit gedaan had. Ik snap dat we in Nederland draagmoeders niet zo’n grote vergoeding willen geven als in Amerika, maar laten we in ieder geval een databank openen.

*Dit koppel wil vanwege privacyredenen niet met hun achternamen worden genoemd. Hun achternamen zijn bij de redactie bekend

Illustratie door Titia Hoogendoorn

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: