'The Killing of a Sacred Deer' drukt je van ongemakkelijkheid in je stoel

Tienerjongens zijn enger dan je zou zeggen. Tenminste, dat is wat ik heb geleerd van The Killing of a Sacred Deer – een film waardoor ik me ben gaan afvragen waarom er niet meer horrorfilms zijn waarin jonge jongens veranderen in demonen. In de film speelt de jonge acteur Barry Keoghan (die je misschien kent uit Dunkirk) de rol van Martin, een wraakzuchtige jongen van zestien. De terrortiener geeft je direct de kriebels, ook al blijft zijn ware aard een mysterie tot de film bijna is afgelopen.

In The Killing of a Sacred Deer zit ook een grimmig ziekenhuis, waarmee de film gelukkig niet diagonaal door alles wat we van het horrorgenre kennen heen walst. Het is een groot chique ziekenhuis, waar hartchirurgen van wereldniveau werken. Zoals Steven Murphy, een personage dat Colin Farrell zich met klinische precisie heeft aangemeten. Hoewel de chirurg bijna goddelijke krachten heeft, blijkt hij toch maar gewoon een mens wanneer hij gemanipuleerd en afgeperst wordt door Steven – dat rotjoch dat op onverklaarbare wijze alles van Stevens persoonlijke gebreken weet.

Ik ga je kijkplezier niet verpesten door nog meer van dit bizarre en verontrustende plot te verklappen. En eigenlijk is het ook wel genoeg als ik zeg dat het bevoorrechte leven van Steven en zijn familie – Nicole Kidman speelt zijn vrouw Anna, die ook arts is – helemaal wordt verkloot door een puistig kind met een pervers gevoel voor rechtvaardigheid.

De titel van de film is een verwijzing naar Griekse mythologie. In het specifiek het verhaal over hoe legercommandant Agamemnon per ongeluk het heilige hert van de godin Artemis doodt. Om de schuld terug te betalen, eist Artemis dat hij zijn eigen kind opoffert. De chirurg uit de film – een man die waarschijnlijk nog nooit de controle over zijn zeer comfortabele leven heeft verloren – komt in een vergelijkbaar dilemma terecht. En dit heeft hij allemaal te danken aan Martin.

"Deze verwijzing is een herinnering dat veel mensen door de eeuwen heen met dezelfde vraagstukken hebben gezeten," vertelt regisseur Yorgos Lanthimos me over de telefoon. “En vaak hebben ze die problemen niet op een bevredigende manier kunnen oplossen.”

Lanthimos, die in 2016 met The Lobster werd genomineerd voor een Oscar, is een slimme maar ook vreemde eend in de bijt. Samen met Efthymis Filippou bedenkt hij scenario's rond schijnbaar onsamenhangende verzamelingen van details. “Een verhaal wordt interessant door de kleine dingen, de stukjes menselijkheid,” zegt de regisseur. “Niet door het eindpunt of de hoofdvraag.”

Waar The Lobster een absurde donkere komedie was, is The Killing of a Sacred Deer onversneden horror. De stukjes menselijkheid die je in deze film te zien krijgt, zijn dus vanzelfsprekend stukken grimmiger – verwacht dus vooral geen speelse reflecties op de aard van moderne liefdesrelaties. In de openingsscène krijgt je al mensenbloed voor de kiezen en vanaf daar wordt alles alleen maar verontrustender. Terwijl Farrell langzaam van charmant naar kwaadaardig gaat, zul je je op momenten zeker ongemakkelijk voelen. Want net als in het echte leven, zit er maar een dunne lijn tussen die twee.

Als een ware meester in sfeerbeelden, laat Lanthimos twee uur lang je aandacht niet meer los, terwijl hij zelf tergend langzaam zijn intenties duidelijk maakt. Daarvoor heeft hij het camerawerk op een vernuftige manier ingezet. "Ik wilde dat de camera bijna een andere entiteit zou zijn, iets of iemand dat de personages volgt, hen van boven observeert en van onderen bekruipt. Alsof er een buitenaardse aanwezigheid zou zijn," legt hij uit.

Dat buitenaardse zie je ook terug in het script. Farrell, Kidman en Keoghan kampen allemaal met dialogen die zo afstandelijk en kil zijn dat het grappig wordt. Ze praten niet als echte mensen, maar op een bepaalde manier toch ook weer wel. Lanthimos vertelt dat hij zijn acteurs niet al te veel wil regisseren – de manier waarop het script is geschreven duwt ze al genoeg een bepaalde kant op. Zo hoopt hij dat het resultaat "nauwkeurig, ongemakkelijk, grappig, duister en eerlijk is."

Farrell en Kidman passen perfect in de rol van de kille, koude elite. Wanneer hun feilloze levens verstoord worden door de ongewenste aanwezigheid van Martin – die uiteindelijk alles weet te bepalen in het gezin – geven ze ook meer van hun persoonlijkheid prijs. Hoewel ik best wil genieten van hoe rijke klootzakken hun verdiende loon krijgen, is het allemaal allemaal opeens niet meer zo eenvoudig. Zonder twijfel draait de film rond een onuitstaanbaar snobistisch gezin. Zo’n gezin waarin de kinderen in een koortje zingen en door hun ouders worden gedwongen om succesvolle artsen te worden. Maar verdienen die kids die fysieke en psychologische stress die Lanthimos en Filippou hen opleggen ook? Daar ben ik nog niet helemaal uit.

The Killing of a Sacred Deer staat bol van kromme, ongemakkelijke symboliek. De film geeft je als kijker nét genoeg van een traditioneel verhaal om te blijven kijken, om vervolgens gevangen te worden in een rookgordijn met een verontrustend gebrek aan verschil tussen goed en slecht. Als je – net als bijna iedere filmkijker – een net einde verwacht waarin het slechte er flink van langs krijgt, zul je de bioscoop waarschijnlijk met een onaangenaam gevoel verlaten.

Dit is misschien ook wel de bedoeling. In ons interview is Lanthimos er in ieder geval onduidelijk over. Hij geeft toe dat hij iets wil maken dat een gevoel uitlokt. Het is uiteindelijk aan het publiek wat ze ermee doen. "Ik leg gewoon een complexe situatie neer en hoop dat er dingen uit voortvloeien,” zegt Lanthimos. “Het belangrijkste is om ruimte open te houden, zodat mensen hun eigen mening erop los kunnen laten – ik wil niet dat mijn film doet alsof het één absolute waarheid heeft die ik anderen wil opleggen."

Dit artikel verscheen eerder op VICE UK.