Als menstrueren bijna je dood betekent

Terwijl ik met m'n benen gekruist zat op het ziekenhuisbed, vertelde ik de dokter over de manier waarop mijn menstruatie altijd verliep. Hij keek me vragend aan, terwijl hij door mijn gegevens bladerde. "Vijfentwintig? Je bent erg jong." Die middag hoorde ik dat ik bloedarmoede had. Ik werd doorverwezen naar het ziekenhuis voor een bloedtransfusie. In ongeveer twaalf uur tijd werden er langzaam drie zakken bloed mijn lichaam ingepompt, in een zaal waar de meeste mensen drie keer zo oud waren als ik.

Eerder die dag werd ik gebeld door mijn huisarts, die me vroeg naar de resultaten van de bloedtests. Ze had me bevolen meteen naar de spoedeisende hulp te gaan, omdat m'n hemoglobinewaarden gevaarlijk laag waren. Ik lag gedesoriënteerd en alleen in de ziekenzaal, en huilde zachtjes terwijl zusters plastic ventieltjes bij m'n aderen inbrachten. Ik was zo moe dat ik nauwelijks kon lopen, en werd in een rolstoel rondgereden door de lange gangen van het ziekenhuis. Rechtop zitten kostte me al genoeg moeite. Als je altijd afgeleid wordt door normale, alledaagse dingen, vergeet je hoe kwetsbaar je lichaam eigenlijk is. Die nacht werd ik daar op een pijnlijke manier aan herinnerd.

Aan het eind van juni begon ik me steeds vaker enorm vermoeid te voelen. Ik was net terug van een festival, en ik had me een paar dagen lang een ongeluk gelopen en gedanst, maar ik dacht dat ik er na een dagje rust wel weer bovenop zou zijn. Maar de vermoeidheid en lusteloosheid werd alleen maar erger. Ik was de hele tijd zo moe en gefrustreerd dat ik ervan moest huilen. Ik had moeite mijn werk te blijven doen en het lukte me nauwelijks meer om trappen op te lopen. De lichte fitnessoefeningen die ik altijd deed kon ik nauwelijks meer aan. Ik kon mezelf niet eens naar de keuken slepen om te koken, en had eigenlijk de hele tijd zin om de handdoek in de ring te gooien en op de bank te gaan liggen. Ik begon midden op de dag in slaap te vallen.

Ik wilde helemaal niet overdag slapen, maar de slaap was sterker dan ik. Ik begon me steeds hulpelozer te voelen. Als ik 's ochtends te snel opstond werd ik overvallen door hoofdpijn en duizeligheid. Ook raakte ik verslaafd aan ijs.

In het begin negeerde ik al die signalen, en werd ik geplaagd door een licht schuldgevoel: was ik moe, of gewoon lui? Veel mensen keken naar me en concludeerden meteen dat er niks mis met me was. Omdat je identiteit in deze tijd voor een groot deel bepaald wordt door hoe druk je het hebt met je werk, sociale leven, enzovoorts, had ik het gevoel dat ik dingen moest blijven doen, en mezelf elke keer weer naar verschillende plekken moest slepen.

Het voelde verlossend toen ik de diagnose te horen kreeg, want eindelijk was er een reden voor mijn vermoeidheid. De bloedarmoede bleek een gevolg van mijn heftige ongesteldheid. Vanaf m'n puberteit had ik elke maand levensbedreigende hoeveelheden bloed verloren, en ik had altijd gedacht dat dat normaal was. Maandverband moest ik midden in de nacht verwisselen, en op de allerheftigste dagen kon ik het huis niet uit zonder minstens vijf supertampons.

Ik werd voor het eerst ongesteld op mijn elfde. Dankzij goede seksuele voorlichting op school had ik geleerd dat een tampon vloeistof kon opnemen tot-ie drie keer zo groot was, maar ik had geen idee hoeveel bloedverlies gemiddeld was voor iemand van mijn leeftijd. Daar leerde je namelijk niks over. En dus worstelde ik me zonder te zeuren door mijn tienerjaren en eerste jaren in de twintig. Alleen hele goede vrienden en m'n gezin wisten hoe zwaar ik het tijdens mijn menstruatieperiodes had.

"IJzertekort onder menstruerende vrouwen wordt nog niet zo serieus genomen als een aanwijzing voor ziekte, zoals wel het geval is bij mannen of vrouwen na hun menopauze," legt Sophie Osbourne, een dokter werkzaam voor het National Health Service in London, uit.

Dat gold ook voor mij. Een jaar geleden, toen mijn bloedtests een lichte vorm van anemie uitwezen, vond de dokter het te onbelangrijk, en zei hij er niets over.

"Het komt zelden voor dat een klein tekort zich ontwikkelt tot een groter tekort, tenzij er andere factoren meespelen," vertelt ze verder. "Hevige menstruatieperiodes kunnen na verloop van tijd zeker leiden tot een ernstige afname van ijzerwaarden."

Osbourne vertelt me over de vele vrouwen met ijzertekort die ze gedurende haar carrière tegenkwam. "In veel gevallen was menstruatie de oorzaak."

Op school, werk en in publieke ruimtes bedenken mensen steeds innovatievere manieren om hun tampons te verbergen op weg naar het toilet, of hun maandverband op een discrete manier te verwisselen in de openbare toiletten. Het stigma dat op menstruatie rust leerde me al vroeg dat je niet over je lichaam mag praten – zeker als dat lichaam niet van een man of cisgender is.

Er was een tijd dat vrouwen ervoor vochten om alles te weten te komen over hun voortplanting. De feministische beweging vormde in 1969 de opmaat naar het boekproject Our Bodies, Ourselves . Gevoed door een niet te lessen dorst naar kennis in een door mannen gedomineerd wereldje, was het boek een product van een werkgroep die een breder bewustzijn van het vrouwenlichaam wilde overbrengen.

Nu praten we niet meer over menstruatie. Omdat ik geen referentiepunt had tijdens mijn volwassenwording, stelde ik geen vragen bij de dingen die me overkwamen. Ik vond het te ongemakkelijk om met mijn vrienden te praten over mijn problemen, en voelde me een oplichter als ik zei dat mijn pijn de reden was dat ik niet op het kantoor verscheen. Met de jaren ben ik gaan leren hoe ik met mijn lichaam om moet gaan. Ik weet beter welke tampons ik moet gebruiken om gênante lekkage tegen te gaan. Het vermijden van stressvolle situaties verzachtte de pijn. Ik ging werken als freelancer, waardoor ik een paar dagen pauze kon nemen zonder me schuldig te voelen, omdat ik niet langer een baas had aan wie ik verantwoording moest leggen.

Een paar dagen na de bloedtransfusie was ik nog steeds erg moe, gefrustreerd, en tegelmatig met mijn dokter aan het bellen. Ik was zo naïef geweest om te denken dat de procedure vergelijkbaar was met het opladen van een telefoon; ik zou even volgepompt worden met bloed en zo goed als nieuw zijn. In plaats daarvan werd ik naar huis gestuurd met een cellofaanzakje vol met pillendoosjes. Op het hoogtepunt moest ik tien tabletten per dag innemen. Het doel daarvan was onder andere om mijn algehele menstruatie te stoppen, zodat een teveel aan bloedverlies niet de hele transfusie naar de vaantjes zou helpen.

Het duurde twee weken voor ik weer een beetje hersteld was, en ik ben nog steeds aan het herstellen. Wel voel ik me weer een mens. Dat zit 'm vooral in de kleine dingentjes, zoals de trap op rennen om snel iets te pakken, zonder dat je meteen weer rustig aan moet doen om bij te komen. De heerlijke afwezigheid van een snerpende koppijn, en de mogelijkheid om mijn fiets op te springen zonder het gevoel te hebben dat ik weleens bewusteloos zou kunnen raken. Ik werd somber van mijn eigen lethargische gedrag, maar nu zijn die gevoelens veranderd in een overweldigende dankbaarheid. Dat ik beter ben geworden door vreemdelingen die hun bloed gedoneerd hebben – dat nu dus mijn bloed is – dat blijf ik echt iets wonderlijks vinden. Ik ben nog steeds een beetje bang als ik weer ongesteld ben. Maar ik denk dat ik de ergst mogelijke consequenties al ervaren heb – in ieder geval voor zo lang het duurt.

Ik vocht tegen de slopende menstruaties, en had zo'n hevige pijn dat ik me soms ziek moest melden voor school of werk. Ik werd midden in de nacht wakker van de pijn, als mijn cyclus weer was begonnen. De misselijkheid was zo vreselijk dat ik in de badkamer kotste, en niet wilde eten vanwege de angst dat het weer zou gebeuren. Ik bouwde enorme slaaptekorten op, omdat ik telkens opnieuw zwetend wakker werd. Mijn menstruatie vond ook op m'n werk plaats en dan moest ik een excuus vinden om toestemming te krijgen om naar huis te gaan. Ik had elke maand opnieuw paniekaanvallen. Het voelde alsof m'n menstruaties me wilden vermoorden – en jaren geleden lukte dat bijna.

Anemie is een bekend verschijnsel onder vrouwen met hevige bloedingen, maar de twee hoeven niet altijd samen te gaan. Soms kan het tegengegaan worden met een goed dieet en veel ijzerrijk voedsel. In mijn geval hielp het eten van spinazie en bonen niet voldoende. Het lijkt erop dat vrouwen meer risico lopen, en het ijzertekort bij hen minder snel afneemt.