Essentiële tips om de Hollandse kunstwereld te redden

Elke twee weken maakt schrijver/kunstenaar Jan Hoek een lijstje van de vijf kunstwerken die zijn kunstenaarshart sneller lieten kloppen. Deze week is het niet echt een top vijf, maar geeft hij twintig tips aan de kunstwereld, die de kunstwereld duizend keer leuker zouden maken.

Het gaat niet extreem goed met de kunstwereld. De laatste weken was veelvuldig in de krant te lezen dat kunstenaars nauwelijks nog rond kunnen komen, en dat een flink aantal presentatie-instellingen z'n deuren moet sluiten. Over de grote musea die wel goed lopen wordt binnen de kunstwereld dan weer geklaagd dat die aan het verpretparken zijn.

Het lijkt me duidelijk dat er iets moet gebeuren. Ik denk dat de kunstwereld een sterke leider nodig heeft – een dictator misschien wel. Eentje die even flink de touwtjes in handen neemt, totdat iedereen binnen en buiten de kunstwereld weer helemaal gelukkig is.

Ik heb ook wel ideeën wat die nieuwe leider dan voor regels in moet gaan voeren. Want volgens mij zijn er in de kunstwereld een heleboel dingen die bij iedereen weerzin oproepen, maar waar niemand ooit eens echt iets aan doet. Eigenlijk zou ik natuurlijk zelf graag die dictator willen worden, maar aan de andere kant lijkt dictator zijn me zoveel werk dat ik hoop dat iemand anders die taak op zich wil nemen, en dan gewoon doet wat ik zeg. Hieronder mijn twintig tips aan de nieuwe kunstleider-dictator.
(Als die nieuwe leider er niet komt, trouwens, dan doet iedereen in de kunstwereld er goed aan om uit zichzelf deze regels op te volgen.)

1: Dikke zwarte monturen dragen wordt verboden in de kunstwereld, vooral als je een curator bent.

2: In galeries mogen geen moeilijke zwarte coltrui dragende mensen meer werken die je minzaam aankijken als je binnen komt, en je nauwkeurig scannen om te zien of je wel rijk en intelligent genoeg bent om hun kunst te kopen.

3: Iedereen die bij een galerie werkt moet eenzelfde klantgerichte vriendelijkheidstraining volgen zoals ook kassa-medewerkers van de Etos die krijgen.

4: In brochures en tentoonstellingsteksten moet het aantal onbegrijpelijke kunstjargonwoorden worden teruggebracht tot zo'n 10%. Ik heb het over woorden als 'symbiose', 'contextualisering', 'performatieve interventies', 'hypothetische realiteit' en ga zo maar door.

Deze woorden worden dus niet absoluut verboden, maar mogen enkel nog worden gebruikt als ze ervoor zorgen dat je het kunstwerk beter in plaats van slechter gaat begrijpen.

5: Wat wel ten strengste verboden wordt is het gebruik van jongerentaal, in de hoop bezoekers te trekken. Een tentoonstellingstitel als Selfies in de Gouden Eeuw, terwijl het gewoon om schilderijen gaat, mag dus nooit meer voorkomen. Er moet dus vooral weer normaal worden gepraat: niet nodeloos ingewikkeld, maar ook niet als Ali B.

6: Er mogen ook geen rappers meer ingezet worden om tentoonstellingen leuker te maken voor jongeren, want dat gebeurt nogal eens. Zo van 'Vincent van Gogh sneed zijn oor af en riep yolo! Maar voor oren geldt hetzelfde als voor je laatste Rolo!' Heel pijnlijk. Als het inhoudelijk ergens op slaat, zoals bij een tentoonstelling over de invloed van hiphop in de kunst, dan mag het wel.

7: Er moeten meer kunstruimtes, musea en galeries komen waar de ruimte er niet uitziet als een binnenstebuiten gekeerde koelkast. Minder white cubes, en meer ruimtes die bijvoorbeeld neongroen zijn, of eruitzien als een UFO of als een vinex-huis.

8: BN'ers die niks van kunst weten mogen geen tentoonstellingen meer maken. Sorry, pop-up-museum van de Wereld Draait Door met Halina Reijn als curator, en sorry, Nick en Simon-tentoonstelling in Museum De Fundatie, maar dit soort grollen zijn vanaf nu afgelopen. Pogingen om een groter publiek te bereiken moedigen we aan, maar dit is veel te makkelijk.

9: Er moet weer meer naakt in de kunst komen, net als in de jaren zeventig (nou ja, veel verder terug in de schilderkunst was er natuurlijk ook veel bloot te zien). Kijken naar mensen zonder kleren is iets wat we zowel binnen als buiten de kunstwereld altijd leuk hebben gevonden.

10: Kunstenaars moeten in hun hele voorkomen een attractie worden. Er is niks saaier dan kunstenaars die doen alsof ze normaal en beschaafd zijn, zoals nu te vaak het geval is. Net als zijn of haar kunstwerken, moet de kunstenaar zelf ook weer een feest worden om naar te kijken. Kunstenaars die in extreme mate uitbundig door het leven gaan moeten extra subsidie krijgen.

11: Kunst moet weer betaalbaar worden. Ik ben zelf dus ook kunstenaar, maar niemand van mijn vrienden kan nog mijn kunst betalen, terwijl ik dat juist graag aan iedereen zou willen verkopen, en niet enkel aan zestigers met een kunstverzameling. Nu is het zo dat als je je werk goedkoper maakt, dat gelijk als een bewijs wordt gezien dat je werk niet goed is. Daarom zouden er, naast de onbetaalbare verzamelkunst, meer betaalbare varianten moeten komen voor het grote publiek; het moet normaal worden dat je van iedere kunstenaar ansichtkaarten, placemats, uitvouwposters en douchegordijnen kan kopen, voor maximaal honderd euro.

12: Bedrijven moeten verplicht een klein percentage van hun geld gebruiken om kunstenaars opdrachten te geven. Dat zal even wennen zijn voor bedrijven, maar ze zullen er vanzelf achter komen dat verpakkingen voor Unox-Noodles echt veel flitsender worden als ze verschillende kunstenaars vragen om die te ontwerpen. Of dat mensen veel liever naar hun werk gaan als er iedere dag tijdens de lunch een performance artist optreedt.

13: Meisjes die toelating doen op de kunstacademie mogen door het mannelijke gedeelte van de toelatingscommissie niet meer enkel aangenomen worden omdat die mannen graag met ze naar bed willen, als ze eenmaal hun docent zijn.

14: Musea moeten ook 's avonds open, zodat niet alleen bejaarden zonder werk ernaartoe kunnen gaan. (Al zijn die natuurlijk ook welkom! Er is niks mis met bejaarden zonder werk!)

15: Er moet niet meer geluisterd worden naar mensen die kunstwerken in de openbare ruimte aanstootgevend, lelijk of verwarrend vinden. Kunstwerken mogen namelijk aanstootgevend, lelijk of verwarrend zijn. Niet elk kunstwerk hoeft door iedereen leuk gevonden te worden. Heel erg moeilijk doen over de komst van een kunstwerk moet strafbaar worden, net als racisme.

16: Suppoosten zijn nu vaak eng en intimiderend, en dat is natuurlijk voor niemand leuk. Ook zijn ze erg saai gekleed. De pakjes van suppoosten zouden daarom door kunstenaars ontworpen moeten worden. Misschien worden ze dan wel nog enger, omdat ze er dan bijvoorbeeld opeens zien als door aliens gemuteerde clown, maar dan zijn ze in ieder geval niet meer saai en dat is alvast iets.

17: Pretparken en musea gaan verplicht samenwerken. Net als in de Fata Morgana in de Efteling komen er ook in musea van die karretjes die je door alle zalen van het museum rijden. De pretparken nemen de musea zo onder handen dat het geheel één groot spektakel wordt (zonder dat het afdoet aan de kwaliteit van de werken natuurlijk). Andersom wordt er in de pretparken verplicht moderne kunst geplaatst.

18: Kunstenaars die het goed doen (dus die veel tentoonstellingen hebben, en over wie veel geschreven wordt in kranten en tijdschriften), maar weinig verdienen omdat ze bijvoorbeeld vrij onverkoopbaar werk maken, moeten een soort minimumloon krijgen van de overheid. Als niemand je werk goed vindt, of je verdient al veel geld omdat je werk maakt dat de Starbucks graag inkoopt, krijg je helaas niks.

19: Er wordt een aantal kunstvrije zones en steden gecreëerd. Want wat we ook doen, er zullen altijd mensen blijven bestaan die een bloedhekel hebben aan alles wat naar kunst riekt. Ook deze mensen zijn mensen en hebben het recht hun leven te leiden zoals zij dat willen. Wel moeten zij eerst verplicht een weekend lang onder begeleiding een weekend lang zoveel mogelijk kunst zien. Als ze het daarna dan nog steeds haten, mogen ze in zo'n kunstvrije zone wonen.

20: Tot slot de laatste tip. Museumdirecteuren (ik noem geen namen, Wim Pijbes van het Rijksmuseum!!!!!) mogen niet meer doen alsof de kunst die in het museum hangt van hen is.

Laten we al deze plannen zo snel mogelijk ten uitvoer brengen, om de kunstwereld veel leuker en daardoor ook beter te maken. Als iemand zich geroepen voelt om de touwtjes in handen te nemen: hartstikke graag!