Waarom zijn dromen opeens zo intens als je stopt met blowen?

Misschien heb je ooit wel, net als ik, op een bepaald moment bedacht dat het welletjes is met de softdrugs. Je besloot het af te zweren, voor onbepaalde tijd. Of dit het begin was van een rookvrij bestaan of gewoon een hopeloze overschatting van jezelf doet er nu even niet toe, je blowde niet meer. Waarschijnlijk regende het net als bij mij meteen positieve effecten: je voelde je kwieker, onthield dingen beter en gaf minder geld uit aan Doritos.

Een ander gevolg zit hem niet zozeer in de portemonnee maar in de hersenpan: een paar dagen nadat ik niet meer blowde droomde ik weer volop, en de dromen leken levendiger dan ooit. Opeens besefte ik dat akelig weinig droomde ten tijde van het blowen, en dat de dromen die ik wel had lang niet zo intens waren. Hoe zit dat? Ik besloot te bellen met dr. Hans Hamburger, neuroloog, somnoloog (slaapdeskundige) en hoofd van het Amsterdam Slaap Centrum in het Slotervaartziekenhuis en Boerhaave Medisch Centrum.

Volgens Hans Hamburger komt die opleving van dromen doordat hasj of wiet de REM-slaap onderdrukt. Door je tipjes, vloei en zakken skunk aan de wilgen te hangen krijgt die REM-slaap opeens weer alle vrijheid die het voor je blowende leven had.

Omdat ik zelf geen somnoloog ben, vroeg ik wat de REM-slaap precies inhoudt: "Per nacht heb je vier of vijf slaapcycli. Zo'n cyclus duurt ongeveer negentig minuten, waarin je door verschillende stadia gaat. Zo is er oppervlakkige slaap, diepe slaap en als laatste REM-slaap. Tijdens die REM-slaap hebben we de meeste dromen. De meeste dromen onthoud je niet wanneer je doorslaapt. De laatste REM-fase, vlak voor het wakker worden, duurt het langst en wordt pas onthouden als je vanuit die droomslaap ook wakker wordt. Alleen dan herinner je je droom, met terugwerkende kracht. Als je niet wakker wordt tijdens die REM-slaap onthoud je dus helemaal niets van je droom." Kun je dan helemaal niets onthouden in je slaap? Het antwoord hierop is: ja en nee. "Je onthoudt alleen de dingen die gebeurd zijn toen je wakker was. We hebben geen geheugen voor tijdens de slaap, omdat we op dat moment een verlaagd bewustzijn hebben. Dat heeft te maken met het feit dat je tijdens je slaap juist bezig bent om de herinneringen van overdag vast te leggen in je geheugen. Als je wakker bent onthoud je dingen, als je slaapt wordt dit in je geheugen geprent.

Dromen zijn uitermate geschikt voor het ordenen van de duizenden indrukken die je dagelijks te verwerken krijgt. Als je blowt onderdruk je dat dus ook. Dr. Hamburger bevestigt dit: "Door te blowen onderdruk je de REM-slaap, en dus ook allerlei belangrijke functies van die REM-slaap. Eén van de functies is het herbeleven van de dingen die je hebt meegemaakt, waarmee je als het ware in overeenstemming moet geraken. Het verwerken van allerlei psychische invloeden doe je in de REM-slaap. Ook anticipeer je op wat er de volgende dag of volgende dagen kan gebeuren. Je overdenkt die en je neemt daar alvast besluiten over." Hoe minder je hersenen tijdens de REM-slaap in staat zijn om de boel te ordenen, hoe warriger je overdag dus bent. Dit verklaart misschien waarom de doorgewinterde roker klusjes en verplichtingen vaak uitstelt tot het laatste moment: er is niet goed op geanticipeerd, en daarom heb je alweer je belastingaangifte te laat ingevuld of kun je niet herinneren waar je je fietssleutels gelaten hebt. Voor alcoholgebruik geldt trouwens iets heel anders, want als je stomdronken in je bed ligt duren de fasen van REM-slaap juist langer. Toch kun je ook dan niet bepaald spreken van een positief effect op de nachtrust. "Te veel alcohol onderdrukt de diepe slaap en geeft meer REM-slaap, maar daardoor rust je minder uit en word je vaker wakker. Als je veel drinkt krijg je een heel onrustige slaap: je ligt te woelen en te draaien en je wordt steeds wakker." Even terug naar het blowen. Het effect van blowen op de nachtrust is duidelijk. Maar hoe kan het dat je dromen in de periode nadat je gestopt bent zo felrealistisch en koortsachtig zijn? Hamburger spreekt van iets dat het 'rebound-effect' heet: "Als je geruime tijd een middel neemt waarmee je een bepaald fenomeen onderdrukt, dan treedt dat fenomeen sterker op als je opeens stopt met dat middel te gebruiken. Dat noemen we het rebound-effect en is bijvoorbeeld ook merkbaar bij mensen die slaappillen slikken. Als ze daar plotseling mee stoppen krijgen ze hele rare, heftige dromen. Vaak is dat ook de reden waarom mensen die slaappillen blijven nemen – ze worden er afhankelijk van, wat een mooi woord voor verslaving is." Met andere woorden: je lichaam zet ineens een droomsprint in, en daarom zijn je dromen zo heftig. Volgens Hamburger herstelt het lichaam zich na verloop van tijd van dit rebound-effect: "Het is een tijdelijke inhaalslag. Het houdt weer vanzelf op als je twee tot drie weken verder bent. Het lichaam weet zelf wanneer dat precies is."