Artykuł pierwotnie ukazał się na VICE UK

IKEA: skandynawskie meble w rozsądnej cenie, szwedzkie klopsiki oraz nieunikniona kłótnia z twoją drugą połówką o to, ile regałów KALLAX zdrowa na umyśle osoba potrzebuje na swoją kolekcję winyli. Nie martw się, to zdarza się każdemu: praktycznie rzecz biorąc, IKEA projektuje swoje klepy tak, by zmuszać was do szczegółowej analizy każdego aspektu waszego związku, nieważne, jak dobrze dogadywaliście się w chwili, gdy przekraczaliście jej żółto-niebieskie podwoje.

Dr Gorkan Ahmetoglu, wykładowca Psychologii Biznesu na Univeristy College London uważa, że wspólne zakupy w IKEA tak często prowadzą do kłótni, ponieważ są dezorientujące: „IKEA, podsuwając gotowe modele kuchni, łazienek i sypialń, sprawia, że zaczynasz sobie wyobrażać, jak będziesz używać ich produktów. Im łatwiej ci to przychodzi, tym większa szansa, że je kupisz – nazywa się to błędem poznawczym wynikającym z heurystyki dostępności" – wytłumaczył mi.

Kupujący nie zdają sobie również sprawy, jak głęboki wpływ wywiera na nich idealne rozplanowanie sklepu, które sprawia, że czują się dosłownie jak w domu. „Wiele z tych procesów rozgrywa się na poziomie podświadomości i nawet jeśli ludzie zdają sobie sprawę z manipulacji, nie są w stanie jej się oprzeć, ponieważ ludzki mózg nie potrafi odpowiednio sobie radzić z takimi rzeczami" – mówił dalej dr Ahmetoglu.

A zatem dochodzi do konfliktów – ale o co dokładnie ludzie kłócą się podczas zakupów w IKEA? Udałam się do pobliskiego salonu, żeby podsłuchiwać fragmenty sporów par. Ponieważ w kłótni tak naprawdę nigdy nie chodzi o samą kapę na łóżko, więc to, co udało mi się zapisać, pokazałam dr Suky Macpherson, dyplomowanej psycholożce i członkini British Psychological Society, która specjalizuje się w pracy z parami. Chciałam się dowiedzieć, co jej zdaniem zaobserwowane przez mnie sprzeczki mogą powiedzieć o stanie związków, a także jak wraz z partnerem uniknąć pułapek, jakie zastawia na nas IKEA.

Para: Kobieta i mężczyzna przy stoisku z łopatkami i szpatułkami.

Dr Macpherson: „Kobieta potraktowała jedną uwagę jako uogólnienie całej komunikacji w związku. Słowo »zawsze« nigdy nie pomaga w tego typu rozmowach. W tej parze widać walkę o władzę – prawdopodobnie oboje czują, że to druga osoba ma większą kontrolę. Najwidoczniej w tym przypadku kobieta uważa, że to mężczyzna w ich związku ma zazwyczaj więcej do powiedzenia, co zresztą może być prawdą".

Para: Mężczyzna i kobieta, która ogląda lampę w kolorze różowego złota.

Dr Macpherson: „Wspólna przestrzeń życiowa często stanowi wyzwanie – w przypadku odmiennych gustów niezbędne są negocjacje i kompromisy, które jednym przychodzą łatwiej niż innym. Istnieją stare, wypróbowane metody, by uniknąć wynikających z tego kłótni: wzajemne ustępstwa, czyli »coś za coś« i »ty mnie, a ja tobie«. Niestety takich zdroworozsądkowych zachowań nie można się spodziewać po osobach zorientowanych wyłącznie na siebie lub narcystycznych".

Para: Kobieta i mężczyzna stoją przy koszu na ubrania.

Dr Macpherson: „Kobieta pragnęła wspólnego przeżycia, natomiast mężczyzna chciał jak najszybciej załatwić sprawę. Wydaje mi się, że mężczyzna nie rozumie potrzeby, by codzienne przedmioty miały również atrakcyjny wygląd – chętnie pozostawia decyzje kobiecie. Jeśli miałabym zgadywać, powiedziałabym, że kłótnia wskazuje na brak wspólnej wizji w związku, co sprawia, że kobieta czuje się osamotniona i niekochana".

Para: Dwaj mężczyźni przy dziale z artykułami papierniczymi.

Dr Macpherson: „Powiedzieć partnerowi, że nigdy nie kupuje prezentów to cios poniżej pasa, więc drugi mężczyzna kontratakuje, sugerując, że pierwszy nigdy nie robi dla niego nic miłego. Myślę, że obaj czują się niedowartościowani, a może nawet wykorzystywani przez drugą stronę. Sprzeczka odzwierciedla poważne napięcia w związku, ponieważ kwestie finansowe mogą stanowić poważny problem. Ze wzmianek o »prezentach« i » czymś miłym« można wywnioskować, że nie chodzi jednak tylko o pieniądze, ale też czas i uwagę poświęcaną partnerowi".

Zapytałam dra Ahmetoglu, czy pary mogą w jakiś sposób uniknąć kłótni podczas wizyty w sklepach IKEA. „Należy sporządzić wcześniej listę zakupów, na którą obie osoby się zgadzają i ściśle się jej trzymać" – odpowiedział.

Jeśli to zawiedzie i szybki wypad po miseczki lub stolik do kawy zakończy się frustracją i łzami, dr Macpherson przekonuje, że nie powinniśmy zbyt surowo się oceniać. Stresujące otoczenie wzmacnia obecne w związku napięcia, a akurat w dostarczaniu dodatkowych stresów IKEA nie ma sobie równych.