Pocztówki z brutalnego świata

Artykuł pierwotnie ukazał się na Amuse

Świat ostatnio przypomina sobie o brutalizmie, który powstał jako radykalny ruch w architekturze Wielkiej Brytanii lat 50., a w kolejnych dekadach rozprzestrzenił się na resztę globu. Charakterystyczne dla brutalizmu kolosalne betonowe konstrukcje skreślano jako brzydkie, zimne i odstręczające. Mimo nieubłaganej i często niesprawiedliwej krytyki ten ekstremalny styl zyskuje sobie nowych miłośników, którzy nie wstydzą się głosić swojego podziwu dla wszystkiego, co surowe i betonowe.

Grafik i entuzjasta brutalnej bryły Peter Chadwick w swoim albumie This Brutal World (Ten brutalny świat) ukazuje największe osiągnięcia brutalizmu XX wieku z całego świata oraz jego nieustający wpływ na dzisiejszą architekturę.

We wstępie do This Brutal World Chadwick wspomina: „Była zima 1974 roku, przejmujący mróz… Wtedy po raz pierwszy dostrzegłem — przez tylną szybę Forda Anglia mojego ojca — wieżowiec Dorman Long Coke Oven w South Bank. Ten industrialny monolit, zaprojektowany przez firmę inżynieryjną Simon-Carves Limited, był pierwszą betonową budowlą, jaka wywarła na mnie trwałe wrażenie. Bezkompromisowa i bezosobowa, ta konstrukcja rozpaliła moją wyobraźnię”.

Z czasem Chadwick rozsmakował się w brutalistycznych gmachach, w tym takich ikonach jak Barbican Centre w Londynie oraz zaprojektowanym przez Paula Rudolpha budynku Wydziału Sztuki i Architektury Uniwersytetu Yale. Z biegiem lat zebrał pokaźną kolekcję zdjęć brutalistycznej i modernistycznej architektury, zarówno sławnych budowli, jak i niedocenionych perełek, którymi dzieli się na Twitterze i Instagramie.

W większości z tych budynków widać wyraźne polityczne i społeczne ambicje, od zaprojektowanego przez Le Corbusiera budynku Parlamentu Stanowego w indyjskim Chandigarh, przez galerie sztuki, osiedla mieszkaniowe, po kościoły i synagogi. Chadwick nie ma wątpliwości, co go tak pociąga w tym stylu architektonicznym: „Ambicja, podejmowanie ryzyka, niebotyczne, imponujące betonowe wieże, górujące nad otoczeniem, prowokujące fasady, przestrzenie publiczne, optymizm i czysta brawura tych wizjonerskich brył”.

Chociaż wobec współczesnych architektów nie używa się już określenia „brutalista”, w pracach takich projektantów, jak Peter Zumthor, Daniel Libeskind, Tadao Ando oraz zmarła w 2016 roku Zaha Hadid wyraźnie widać wpływy brutalizmu. I właśnie poprzez nich, a także entuzjastów pokroju Chadwicka, brutalistyczna spuścizna pozostaje żywa.

Album This Brutal World ukazał się nakładem wydawnictwa Phaidon.

Więcej na VICE: