Wszystko, co powinniście wiedzieć przed seksem

Natalia Jakacka ma 26 lat, jest lekarzem, wybrała swój zawód z powołania, to samo powołanie nie pozwala jej siedzieć z założonymi rękami, ostatnio przyłączyła się do akcji Lekarze Kobietom.

Pod tym hasłem, spontanicznie na Facebooku zorganizowało się środowisko lekarskie, które nie zgadza się na ideologię w medycynie. Od prawie dwóch tygodni, czyli momentu, w którym weszła w życie ustawa utrudniająca Polkom dostęp do antykoncepcji awaryjnej, już ponad 110 lekarzy w całym kraju przyjmuje bezpłatnie pacjentki i umożliwia im godny, legalny zakup tabletki Ella One.

Za inicjatywą nie stoi żadna fundacja ani partia, lekarzy nie można wesprzeć darowizną, bo jak podkreśla Natalia, wszyscy robią to ideowo.

Spotykamy się, żeby porozmawiać otwarcie o tej niepokojącej myśli, która przemyka czasem przez głowy dziewczyn i chłopaków, kobiet i mężczyzn — a co jeśli zapomnę połknąć pigułkę, jeśli pęknie prezerwatywa? Co właściwie mogę wtedy zrobić?

VICE: Załóżmy, że stosuję antykoncepcję, ale coś idzie nie tak, np. pęka prezerwatywa. Jak najskuteczniej mogę się uchronić przed niechcianą ciążą?
Natalia Jakacka: To jest moment, kiedy możesz sięgnąć o słynną tabletkę „dzień po". Wbrew temu, co mówią niektórzy politycy, to nie jest pigułka wczesnoporonna i nie zagraża ciąży, jeśli zdarzyło już dojść do zapłodnienia. To tabletka antykoncepcyjną i jest bardzo skuteczna — szacuje się, że nawet w 98%, jeśli zostanie zażyta w ciągu 24 godzin od stosunku. Później jej efektywność maleje.

Od 22 lipca, żeby wykupić tabletkę, trzeba mieć receptę. W polskich realiach to bardzo komplikuje sprawę.
Tak, ale mimo trudności najgorszy scenariusz to poszukiwanie tabletek Ella One w internecie. Z prostego powodu, nie wiesz, czy dany lek jest oryginalny, a podrabianie lekarstw się zdarza. Jeśli trafisz na podróbkę, nie masz pewności jaki jest jej skład, ryzykujesz zatruciem, albo przyjęciem niedziałającej tabletki. Nawet jeśli lekarstwo jest oryginalne, może być przedatowane, albo przechowywane w nieodpowiednich warunkach, znów może okazać się toksyczne albo nieskuteczne. Poza tym obrót lekarstwami poza apteką jest nielegalny.

Apteka zgodnie z prawem nie będzie więc jej honorować.

Więc chcę iść do ginekologa po receptę, ale kolejki w NFZ-cie są długie, nie mam szans na wizytę w najbliższych dniach.
Ginekolog jest najlepszym rozwiązaniem, jeśli masz pieniądze, możesz zdecydować się na prywatną wizytę (to jest jakieś 150 zł + tabletka 100 zł), ale są też inne wyjścia.

Jakie?
Choć mało osób o tym wie, tabletka Ella One może być przepisana nie tylko przez ginekologa. Równie dobrze możesz zwrócić się o receptę do lekarza rodzinnego albo lekarza Nocnej Pomocy Lekarskiej. Nie warto natomiast prosić o receptę na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Tam pomaga się w przypadkach zagrożenia życia, jeżeli przyjdziesz z prośbą o Ella One, dostaniesz najmniejszy priorytet i utkniesz w bardzo długiej frustrującej kolejce, a jednocześnie utrudnisz innym dostęp do niezbędnej pomocy.

Dodatkowo sytuacja komplikuje się, jeśli jesteś niepełnoletnia. Wtedy na wizytę musisz przyjść z rodzicem (opiekunem prawnym). Polskie prawo pozwala uprawiać seks od 15 roku życia, ale broni nastolatkom dostępu do antykoncepcji, bez zgody mamy albo taty lekarz nie będzie mógł podjąć żadnych kroków.

Nawet gdy uda ci się dotrzeć do lekarza szybko, może okazać się, że nie dostaniesz recepty z powodu klauzuli sumienia. I co wtedy?
Wtedy najlepiej poprosić o pisemną odmowę razem z uzasadnieniem i odnotowanie faktu w dokumentacji lekarskiej. Taka uciążliwość bywa skuteczna. Sprawę możesz zgłosić u Rzecznika Praw Pacjenta, Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, bo tak naprawdę nie istnieją przeciwwskazania medyczne, żeby stosować tę metodę antykoncepcji.

Jeśli mimo tego wyjdziesz z gabinetu bez recepty, możesz zgłosić się do nas — przez stronę Lekarze kobietom umówić się na bezpłatną wizytę (lub za symboliczną złotówkę), na której jeśli tylko nie jesteś w ciąży, prawdopodobnie dostaniesz receptę.

Ale to niestety znów nie oznacza sukcesu, tabletkę trudno kupić. Z relacji kobiet wynika, że aptekarze też zasłaniają się klauzulą sumienia, albo stosują uniki — twierdzą, że nie mają lekarstwa i nie wiadomo kiedy się u nich pojawi.
To nielegalne, według prawa obowiązkiem aptekarza jest wypełnianie zaleceń lekarskich, czyli realizacja recepty. Apteki są prawnie zobligowane do sprowadzenia każdego dopuszczonego do obiegu w Polsce leku w ciągu 2-3 dni, ale to w tym wypadku może okazać się za długo, dlatego warto skorzystać z portali sprawdzających dostępność leków.

Gdy wreszcie pokonam wszystkie przeciwności i zdobędę tabletkę, z czego powinnam zdawać sobie sprawę przed zażyciem, grozi mi bezpłodność, nowotwór albo depresja, jak straszą niektóre media?
Absolutnie nie! Nie ma takich badań, które potwierdzałby takie tezy. Ella Ona jest uznana za bardzo bezpieczną pigułkę, dlatego dopuszczano ją do sprzedaży bez recepty w większości krajów Unii. Jedyne skutki uboczne to ewentualne mdłości, bóle głowy, brzucha, które mogą utrzymywać się do dwóch dni. Warto pamiętać, że tabletka jest mniej skuteczna u kobiet z nadwagą, oraz że została zaprojektowana tak, żeby działać tylko raz w ciągu cyklu miesiączkowego.

Uważam, że każda kobieta, która chce świadomie decydować o swoim rodzicielstwie, powinna działać prewencyjnie. Przy okazji wakacji za granicą może legalnie, bez recepty, kupić w aptece pigułkę, żeby mieć ją w domu dla bezpieczeństwa. Jak już wspomniałam, wprowadzanie do obiegu leków poza apteką jest nielegalne, dlatego takiej tabletki nie można nikomu oddać ani sprzedać, można ją mieć tylko na swój użytek.