Pre nekih 3.000 godina, drevni narodi koji su živeli na španskom ostrvu Menorka drogirali su se pomoću biljaka kao što su mandragora i bor, verovatno tokom ritualnih ceremonija koje su izvodili šamani. Ovo je prvi direktan dokaz upotrebe droga u Evropi, kako tvrdi nova studija.
Istraživanje opisuje psihoaktivna jedinjenja koja su otkrivena u uzorcima kose zakopanim u pećini Es Karitk na Menorki. Dok su prethodna iskopavanja u Evropi otkrila indirektne znake upotrebe droge u artefaktima kao što su grnčarija ili lule, niko do sada nije pronašao konkretne supstance koje menjaju um u ljudskim ostacima.
Videos by VICE
Ovo otkriće proširuje naše znanje o upotrebi droga u drevnim kulturama širom sveta, i predstavlja najnovije otkriće iz pećine Es Karitk, koja je bila nastanjena skoro 1.000 godina, počevši oko 1600. godine pre nove ere. Njegove odaje sadrže ostatke više od 200 pojedinaca, kao i mnoštvo misterioznih relikvija koje nude uvid u složene rituale i tradicije zajednice.
Među najintrigantnijim predmetima koji su pronađeni u pećini su brojne pažljivo izrađene cevi, napravljene od drveta ili rogova, koje sadrže pramenove ljudske kose obojene u crveno i isečene od preminulih osoba tokom pogrebne prakse. Neke od ovih cevi su zatvorene poklopcima ukrašenim šarama koncentričnih krugova, što nagoveštava duhovnu dimenziju ovog rituala.
Sada, arheolozi predvođeni Elizom Guera-Dose, vanrednim profesorom praistorije na Univerzitetu u Valjadolidu, koristili su napredne tehnike da otkriju prisustvo psihoaktivnih jedinjenja efedrina, atropina i skopolamina u ovim pramenovima kose iz bronzanog doba. Rezultati „pružaju direktne dokaze o konzumiranju biljnih drogai, što je još zanimljivije, otkrivaju upotrebu više psihoaktivnih vrsta“, navodi se u studiji objavljenoj u četvrtak u časopisu Scientific Reports.
„Pošto je očuvana ljudska kosa retka u arheološkim kontekstima, ovo je bila neobična prilika da se otkriju nivoi drog u biološkim uzorcima“, rekao je Guera-Dose u imejlu za Motherboard.
„Bili smo veoma iznenađeni“ pozitivnim testom na drogu, dodala je „zato što botanička analiza sprovedena u Es Karitku nije otkrila ostatke lekovitih biljaka“.
Arheolozi su ranije pronašli direktne dokaze upotrebe psihoaktivnih droga u ljudskim ostacima na drugim kontinentima, uključujući američke prehispanske mumije, u ljudskim kostima iz praistorijske Kine i u zubnoj gleđi iz Vijetnama iz gvozdenog doba. Indirektni dokazi o upotrebi droga su takođe izuzetno rasprostranjeni širom sveta, što sugeriše da su psihoaktivne supstance bile način života mnogih praistorijskih i drevnih kultura.
Da bi potvrdili da su drevni Evropljani bili među ovim drogošima, Guera-Dose i njene kolege analizirale su uzorke kose laboratorijskim tehnikama poznatim kao tečna hromatografija ultra visokih performansi i spektroskopija visoke rezolucije.
Istraživači smatraju da bi otkriće atropina i skopolamina moglo biti povezano sa biljkama iz porodice velebilja, uključujući mandragoru (Mandragora autumnalis), buniku (Hiosciamus albus) ili tatulu (Datura stramonium). Ove biljke mogu izazvati halucinogene vizije i delirijum, dok je efedrin, koji je možda dobijen iz bora (Ephedra fragilis) stimulans koji izaziva uzbuđenje i budnost.
„Interesantno je da psihoaktivne supstance otkrivene u ovoj studiji nisu pogodne za ublažavanje bola u teškim paleopatološkim stanjima potvrđenim u populaciji sahranjenoj u pećini Es Karitk, kao što su periapikalni apscesi, teški karijes i artropatije“, primetio je tim u studija.
„S obzirom na potencijalnu toksičnost alkaloida koji se nalaze u kosi, njihovo rukovanje, upotreba i primena predstavljaju visoko specijalizovano znanje“, nastavili su istraživači. „Ovo znanje su obično posedovali šamani, koji su bili sposobni da kontrolišu neželjene efekte biljnih lekova kroz ekstazu koja je omogućila dijagnozu ili proricanje”.
Guera-Dose i njene kolege se nadaju da bi buduća istraživanja mogla da razreše druge misterije o pećini i njenim stanovnicima, uključujući zašto su bebe i trudnice isključene iz sahrane u njenoj pogrebnoj komori, značaj rituala farbanja kose i kako su ljudi uopšte došli u tu pećinu, s obzirom na njenu povišenu lokaciju na litici.
Ono što je, međutim, jasno je da su ovi obredi počeli da nestaju oko 800. godine pre nove ere usled društvenih transformacija na španskim Balearskim ostrvima, iako su se ovi drevni narodi pobrinuli da očuvaju svoje ritualno nasleđe.
„U pećini Es Karitk, neki pojedinci koji nisu bili voljni da napuste drevne tradicije, sakrili su kolekciju ritualnih predmeta koji pripadaju određenim članovima zajednice, verovatno šamanima, u nadi da bi se nekadašnji društveni poredak mogao ponovo uspostaviti u budućnosti“, rekli su istraživači u studiji.
