U aprilu 1986. nuklearna elektrana u Černobilju u Ukrajini postala je poprište jednog od najtežih havarija reaktora u istoriji, što je nagnalostanovnike okolnog područja da napuste svoje domove i, u mnogim slučajevima, svoje kućne ljubimce.
Skoro 40 godina kasnije, stotine pasa lutalica lutaju unutar Černobiljske zone isključenja (CEZ), oblasti koja obuhvata oko 1.000 kvadratnih milja oko elektrane gde je pristup ograničen zbog radioaktivnih i hemijskih padavina usled katastrofe. Kao divlji potomci kućnih ljubimaca koji su zaostali nakon posledica katastrofe u Černobilju, ovi psi nude uvid u efekte kontaminiranog okruženja na sisare, uključujući ljude.
Videos by VICE
Sada su naučnici otkrili nagoveštaje da su se černobilski psi lutalice možda prilagodili svom neobično toksičnom staništu na osnovnom genetskom nivou, što je otkriće koje bi moglo imati implikacije za razumevanje rizika od izlaganja hemikalijama i radijaciji na divlje životinje i ljude.
Tim predvođen Megan Dilon, doktorandom na Državnom univerzitetu Severne Karoline, analizirao je DNK dobijen od dve populacije pasa u Černobilju: grupe koja živi u neposrednoj blizini elektrane i druge koja živi u blizini delimično napuštenog grada Černobilja, oko 15 kilometara od fabrike.
Istraživači su „otkrili genetske dokaze koji sugerišu da su se ove populacije možda prilagodile izloženosti sa kojom su se suočavale tokom mnogih generacija“, što može pomoći u proceni „kako uticaj ekoloških katastrofa, kao što je nuklearna katastrofa u Černobilju, može imati posledice na životinjske populacije“, navodi se u novoj studiji objavljenoj u Canine Medicine and Genetics.
„Iako je černobiljska divlja životinja bila predmet prethodnih ekoloških i genetskih studija, malo se zna o genetici populacije od preko 500 pasa koji zauzimaju područje oko [Černobiljske nuklearne elektrane] i Černobilja“, rekli su Dilon i njene kolege u studija. „Ova populacija pasa se proširila u decenijama nakon nesreće i smatra se da se barem delimično sastoji od potomaka kućnih ljubimaca koji su ostali tokom haotične evakuacije 1986.
„U ovom scenariju, intrigantno je razumeti u kojoj meri su se potomci ovih napuštenih pasa prilagodili da prežive i izdrže rastuću populaciju u ovim ekstremnim uslovima životne sredine“, nastavio je tim. „Razumevanje i proširenje genetskih i zdravstvenih uticaja izloženosti radiološkim i hemijskim uvredama kod ovih pasa će ojačati šire razumevanje o tome kako ove vrste štetnih ekoloških stresora mogu uticati na zdravlje ljudi.
Černobilski divlji psi privukli su veliku pažnju i naklonost javnosti poslednjih godina nakon nekoliko dokumentarnih filmova i članaka o njihovim životima u kontaminiranoj divljini. Ali oni su takođe postali vrela tema za naučnike koji su zainteresovani za dugoročni uticaj zagađivača na ekosisteme i ljudske zajednice.
Da bi ispitali genetsku pozadinu ovih životinja, Dilon i njene kolege analizirale su uzorke krvi uzete od ukupno 116 jedinstvenih pasa koji su skoro ravnomerno podeljeni između elektrane i stanovništva grada Černobila. Uzorci su dobijeni 2018. i 2019. godine kao deo aktivnosti vakcinacije i sterilizacije kojim upravlja projekat Fonda za čistu budućnost Dogs of Chernobil.
Rezultati su otkrili da postoji vrlo malo ukrštanja ili protoka gena između dve populacije, uprkos njihovoj geografskoj blizini. Iako su obe grupe poticale od mešavine različitih domaćih rasa, uključujući nemačkog ovčara i zapadnosibirsku lajku, one su se primetno genetski razlikovale jedna od druge.
Štaviše, tim je otkrio nagoveštaje da su ekološki stresori u Černobilu možda proizveli neke izvanredne genetske promene, posebno uključujući gene koji pomažu u popravci DNK, imunološkom odgovoru i drugim procesima koji bi mogli biti povezani sa izlaganjem radijaciji. Visoki nivoi radijacije na lokaciji su među ovim stresorima životne sredine, ali drugi faktori takođe uključuju hemikalije kao što su teški metali, organske materije, pesticidi i drugi zagađivači koji su kontaminirali CEZ.
Biće potrebno više istraživanja da bi se potvrdilo da li ovi geni zaista sugerišu da su se psi lutalice genetski prilagodili svom okruženju tokom godina. U tom cilju, Dilon i njene kolege planiraju da nastave da traže tragove o životu u zoni, zajedno sa drugim istraživačima koji su ove pse učinili fokusom svog rada.
“Dok istražujemo genome pasa na ovoj lokaciji, cilj nam je da identifikujemo varijante genoma koje su potencijalno izazvane preovlađujućim višegeneracijskim izlaganjem, a zatim podvrgnute stalnim selektivnim pritiscima da ih održimo u populaciji”, rekli su Dillon i njene kolege u studija. „Naš dugoročni cilj sa ovom jedinstvenom populacijom pasa je da uspostavimo dalje dokaze za procenu stepena lokalne adaptacije i na taj način razvijemo mere uticaja izloženosti.
