De gayscene in Saoedi-Arabië is levendiger dan je denkt

​Voordat ik Craig (34) mag interviewen over zijn ervaringen als homo in Saoedi-Arabië moet ik hem beloven dat ik geen namen noem en geen foto's maak. Niet van hem, niet van de ontmoetingsplekken waar hij het over gaat hebben en niet van de mensen die hij in het gesprek gaat noemen. De Saoedische overheid is scherp op artikelen als deze, die een schande zijn voor het conservatief islamitische land, waar homoseksualiteit streng verboden is. Craig wil niet alleen voorkomen dat er iets in het artikel komt te staan wat terug te leiden is tot hem, maar wil ook niet dat de ontmoetingsplekken kenbaar worden gemaakt. "Ik wil andere homo's hier niet in gevaar brengen en wil ook geen dingen voor ze verpesten."

Het is inmiddels zes jaar geleden dat Craig, een niet-islamitische man uit een westers land, naar de Saoedische hoofdstad Riyad verhuisde om er te werken in een ziekenhuis. "Mijn leven in mijn thuisland begon nogal saai te worden. Hier kon ik veel meer geld krijgen voor hetzelfde werk en ik was toe aan een nieuwe ervaring." Voordat hij naar Riyad kwam wist Craig dat Saoedi-Arabië niet bepaald de vlag uithangt voor homo's, maar dat maakte hem niet uit. "Ik had geen verwachtingen, was een beetje bang en dacht dat ik geen gay-ervaringen zou hebben in dit land." Gelukkig voor Craig werden die verwachtingen meteen bij aankomst bijgesteld. "De huisgenoot waar ik toen bij kwam te wonen viel ook op mannen. Hij vertelde me dat er een groot netwerk van homo's is hier, dat bestaat uit zowel expats als Saoediërs, en dat vrienden van hem feesten gaven in afgehuurde villa's. Dat was een meevaller."

Het duurde niet lang voordat Craig zijn draai had gevonden in de Saoedische gayscene. "Net zoals in iedere andere stad ter wereld zijn sportscholen favoriete ontmoetingsplekken voor homo's. Er is er een in het bijzonder die bekend staat als 'gay gym'. Sommige jongens daar gedragen zich heel vrouwelijk. Soms vragen mannen je telefoonnummer." Een koffietent vlakbij de sportschool is ook populair. "Vooral op vrijdag, na het middaggebed, zit het daar vol met homo's".

Ook 's avonds hoefde Craig zich van begin af aan niet te vervelen. "Alle homo's hier kennen elkaar, dus als er een feest is, dan weet je dat. De eerste jaren dat ik hier zat waren er homofeesten in de woestijn, ver van de bewoonde wereld zodat de kans klein was dat de politie erachter kwam. Op die feesten was zelfgebrouwen alcohol en vaak draaide er een dj. Eén woestijnfeest had een sekstent, waar mannen naakt in konden gaan liggen. Ook ging ik wel eens naar feesten in omheinde villa's die iemand dan had afgehuurd. Er zijn zelfs een paar Saoedische prinsen die homo zijn en een gayfeest geven in hun paleis, maar dat gebeurt niet vaak."

Voor de meelezende Nederlandse homo's die inmiddels Vliegwinkel.nl in de aanslag hebben, heeft Craig slecht nieuws. "Tegenwoordig zijn er niet zo veel grote feesten meer. Vroeger kwamen er soms wel tachtig gasten, maar die grote feesten worden niet veel meer gegeven." Dat komt volgens Craig doordat de religieuze politie de laatste jaren actiever en agressiever optreedt tegen homo's. De religieuze politie, of mutawwa, is een eenheid die opereert naast de normale politie en de naleving van de islamitische waarden en normen in de gaten houdt. Ook Craig heeft min of meer met ze te maken gehad. "Ongeveer drie jaar geleden was ik op een feest in een omheinde villa. Er was een zwembad, een dj, alcohol, alles. Allemaal afgesloten van de rest van de wereld. Op een gegeven moment ging ik even weg van het feest om een vriend van me op te halen. Even later kreeg ik een telefoontje dat ik absoluut niet meer terug moest komen. De mutawwa was binnengevallen. Mensen waren in paniek weggerend en over de hekken gesprongen, maar niet iedereen wist te ontkomen. Een aantal mensen is toen gearresteerd." Hoe de religieuze politie weet waar homofeesten plaatsvinden is nooit helemaal zeker, maar Craig heeft wel een vermoeden. "Soms als twee mannen ruzie hebben en de een naar een feest gaat, dan licht de ander anoniem de religieuze politie in."

De straffen die de arrestanten te wachten staan lijken op het eerste gezicht mee te vallen. Wanneer de mannen in kwestie niet op heterdaad betrapt worden op het hebben van seks, maar alleen op het bijwonen van een dergelijk feest, volgt er geen onthoofding op het stadsplein of andere lijfstraf.

"De Saoedische mannen die op zo'n feest gearresteerd zijn, worden ondervraagd op het politiebureau en moeten opgehaald worden door hun familie, die vervolgens wordt ingelicht over waar hun zoon mee bezig is. Maar dat is voor een Saoediër verschrikkelijk – ze brengen de hele familie ten schande." Voor gearresteerde expats geldt een andere procedure. "Het bedrijf waarvoor ze werken wordt geïnformeerd, en sommigen moeten het land verlaten. Een paar maanden geleden zijn drie Franse diplomaten schijnbaar nog naar Frankrijk gedeporteerd omdat ze waren gearresteerd op een homofeest." [Dit verhaal is door een andere bron bevestigd.]

De agressievere aanpak van de religieuze politie is niet de enige reden dat er minder grote feesten worden gegeven. "Sinds iedereen een smartphone heeft is het veel makkelijker om elkaar te ontmoeten via dating apps. De feesten zijn niet meer de enige manier. Sommige apps zijn geblokkeerd door de overheid, maar via een VPN-account werken ze gewoon." Helaas voor Craig en de andere gays in Riyad is ook de religieuze politie met de tijd meegegaan. "Agenten hebben nepprofielen aangemaakt op de datingapps. Je herkent ze doordat ze slecht Engels praten en een profielfoto van een model gebruiken. Een kennis van mij was hier net aangekomen en wist dat nog niet. Hij had een afspraak gemaakt met iemand via de app om ergens koffie te gaan drinken, maar toen hij op de afgesproken plek aankwam stond de religieuze politie hem op te wachten. De laatste keer dat ik iets over hem hoorde zat hij nog steeds in de gevangenis, toen al zes maanden."

Ondanks de heksenjacht klaagt Craig niet. Hij is hier vrijwillig naartoe gekomen en had verwacht dat er helemaal geen gayscene zou zijn. "Ik kan niet zeggen dat Riyad de homohemel is – je moet altijd op je hoede zijn. Maar gays hier maken er het beste van."