Het stopwoord voorbij: als ‘nee’ zeggen bij BDSM niet genoeg is

Juffrouw Jackie* zit achterin een groezelig café in Leeds in Engeland van haar thee te nippen en druk te praten. Ze beschrijft zichzelf als een T-meisje (een transgendervrouw) en is al twintig jaar een veteraan in de BDSM-scene, afgezien van een pauze van zeven jaar aan het begin van deze eeuw.

Toen ze terugkwam in 2010, herkende ze het nauwelijks meer. Jackie verhuisde naar een nieuwe stad en voegde zich bij de lokale club, een informeel café, waar de gemeenschap kon spelen en zich kon vermaken. "In het begin was het allemaal heel mild, mensen sloegen elkaar nauwelijks. Na een tijdje kwam er een stel uit een andere club in de provincie bij, en zij leken alles over te nemen," zegt ze. "De vrouw verwondde mijn voet, en ranselde de achterkant van mijn hoofd af, wat echt niet kan. Ze viel van haar hoge hakken omdat ze dronken was, maar ze had zichzelf min of meer tot veiligheidscontroleur benoemd."

Dit gedrag werd niet opgemerkt door andere, onervaren leden, wier kennis van BDSM vooral kwam van internetporno. Jackie huivert als ze vertelt over het echtpaar. "Ze rekten de grenzen op." De man wordt nu geweerd uit een aantal Britse clubs, na een incident met een vastgebonden vrouw, die zonder toestemming werd aangeraakt.

Juffrouw Jackie werd zich er al snel van bewust dat er veel was veranderd sinds haar vertrek uit de scene. "Ik domineerde een vriendin die een prostituee was, en ze was verbaasd dat ik daarna beleefd tegen haar was." Ze zegt het met een zweem van ironie. "Ze wist niet dat dat normaal was. Ze had ervaringen in Londen waar mensen haar dwongen om ketamine te nemen, en haar tegen haar wil dagen vasthielden."

Als je in de BDSM-gemeenschap een misbruiker verlinkt, isoleer je jezelf. Toen Jackie een beroep deed op prominente figuren binnen de scene om haar te helpen, werd ze met openlijke vijandigheid begroet. In een e-mailuitwisseling die ik te zien kreeg, vertelde een van invloedrijkste figuren uit de landelijke scene tegen Jackie dat elk "waargenomen misbruik" waarschijnlijk onderdeel was van een normale interactie tussen meester en slaaf in een dynamische machtsuitwisseling. "Een fatsoenlijke meester is niet van plan om zijn of haar eigendom op wat voor manier dan ook te schaden," schreef hij, tot afschuw van Jackie.

"Ik ben niet meer dezelfde persoon sinds ik dat las," zegt ze.

Foto door Grendelkhan via Wikimedia Commons

Het ten schande maken van slachtoffers is een pijnlijke realiteit in de BDSM-cultuur. Schrijver en porno-actrice Kitty Stryker schreef in 2011 het essay "I Never Called it Rape" voor haar blog, waarin ze haar misbruik levendig beschrijft. Haar misbruikers negeerden het stopwoord en penetreerden haar met seksspeeltjes, iets waarvan ze uitdrukkelijk had gezegd het niet te willen. Haar doel was om bewustwording te verspreiden over het taboe dat slachtoffers ten schande maakt en ze stil houdt.

"De BDSM-gemeenschap zegt dat ze het aanpakken, maar het blijft bij woorden," vertelde ze. "Wanneer iemand het vertrouwen schendt of op misbruik wordt gewezen, doen we niet genoeg om het slachtoffer te steunen of de situatie op te lossen, vooral wanneer de dader een populair figuur binnen de lokale gemeenschap is."

"Tegen het einde van de jaren negentig hoorden we voor het eerst over machtsuitwisseling. Dat leek mij niet de weg die we in moesten slaan," zegt Jackie. Machtsuitwisseling werd gebruikt om de psychologische kwelling tussen Petruchio en Katherina in The Taming of the Shrew, Shakespeares versie van Fifty Shades of Grey, te beschrijven. Jackie herkent misbruik als ze het ziet, en haar instinct vertelde haar dat toestemming vervaagd als je de grenzen vervaagd. "Als je echt dominante mensen hebt, die echt alle macht in handen hebben, worden grenzen opengebroken. Ze gebruiken nu uitdrukkingen als 'impliciete toestemming' en 'semi-toestemming'. Dat is wat er mis is gegaan."

Volgens Stryker zijn de daders meestal ervaren meesters die beter zouden moeten weten. Maar BDSM wordt steeds bekender, en de scene loopt de kans dat het andere uiterste wordt bereikt, vol met 'toeristen' die de dynamiek van dominant en onderdanig niet begrijpen. "Grote, alternatieve evenementen zitten vol met mensen die alleen maar betrokken raken omdat het alternatief is en een middelvinger is naar conformeren," vertelt Rachel*, een vaste klant in het BDSM-clubcircuit van Londen. "Er zijn nu mensen die erbij komen, die denken dat ze dominant of masochistisch zijn, maar niet echt een idee hebben van wat ze aan het doen zijn en te snel te intens worden."

De veiligste clubs zijn degene, die nog steeds de mensen van het eerste uur aanspreken. "We hebben veel mensen die een oogje in het zeil houden, meesters en meesteressen. We hebben nog nooit gehoord dat er iets fout ging," meldt de eigenaar van Decadence, een club in Londen. Deze mening wordt gedeeld door de BDSM-scene van Londen, waarin veel mensen FetLife gebruiken om ontmoetingen te regelen. FetLife wordt ook wel het "kinky Facebook" genoemd, en stelt gebruikers in staat om anoniem op forums te posten.

"Club Decadence is een geweldig feest en zeer veilig… Hoewel sommige dingen misschien wat extreem lijken, is het allemaal met toestemming. Mocht je iets weigeren, zal iedereen dat barmhartig accepteren," schrijft een gebruiker.

FetLife is echter streng over wat gebruikers mogen plaatsen, dus sommige reacties zouden met een korreltje zout genomen moeten worden. "Al je mijn echte mening wilt: Decadence was vroeger leuk, maar de vaste gasten komen niet meer. Het is alleen leuk als je met iemand komt," zegt een gebruiker in een privéberichtje, terwijl hij op het forum lyrisch was over de club. Iemand anders zei dat Decadence de laatste tijd "aan het verslappen was", maar hij voegde haastig toe: "Ik wil niet te negatiefs zijn, in het geval dat ik word geblokkeerd!"

Dit soort zelfcensuur is kenmerkend op FetLife. Er is controverse ontstaan over het beleid van de site, waarin staat dat gebruikers het niet over misbruikers mogen hebben, of iemand binnen de gemeenschap mogen beschuldigen of ten schande maken. Elk bericht dat het toch probeert, wordt automatisch verwijderd, en pogingen om de regels te veranderen, worden beantwoord met stilte. Het komt mede omdat eigenaar John Baku weigert om dwars te liggen.

"We staan niet toe dat mensen elkaar aanvallen op de site. De gemeenschap is heel klein, toch? Dus je zou al je vrienden kunnen verliezen," zei hij tegen Salon. "We leven in een samenleving waarin je onschuldig bent, totdat het tegendeel bewezen is." Dus, het is jouw woord tegen dat van je misbruikers en de forums van FetLife staan vol met berichten over deze kwestie.

"Buiten FetLife hebben we wel vrijheid van meningsuiting. Er is niets dat de slachtoffers tegenhoudt om de namen van hun misbruikers in clubs, of feestjes of van de daken te schreeuwen," schrijft een gebruiker boos op een forum. Een andere gebruiker zegt: "Iedereen is onschuldig totdat hij of zij schuldig wordt bevonden in een rechtbank, en niet tegenover een groep boze kinky mensen! Als deze regel ooit wordt ingevoerd, ben ik hier weg. Niet omdat ik schuldig ben, maar omdat ik me beschaamd zou voelen om deel uit te maken van een gemeenschap die mensen lyncht."

Maar hoe gemakkelijk is het om een kinky misbruiker schuldig te laten bevinden door een rechtbank? In de Verenigde Staten zijn BDSM-activiteiten met toestemming niet expliciet verboden, maar sommige staten verbieden specifieke sadomasochistische handelingen. In het Verenigd Koninkrijk erkennen rechtbanken niet dat lichamelijk letsel met toestemming aangebracht kan zijn, en daardoor zijn ze niet in staat om het onderscheid tussen spel en misbruik te maken. In tegenstelling tot de Britse wet tegen verkrachting, zal een jury bij BDSM-misbruik gedrag uit het verleden bekijken, zoals goedkeuring in vorige relaties, en dat zal worden gebruikt als bewijs in een kruisverhoor, mocht de zaak voor de rechter komen.

Het criminaliseren van BDSM-praktijken heeft in Engeland en Wales een lange geschiedenis, zoals bij de Spannerzaak, waarbij een groep mannen werd veroordeeld voor aanranding met lichamelijk letsel als resultaat, als gevolg van sadomasochistische activiteiten met toestemming, gedurende een periode van tien jaar. Activist en advocaat Thomas McAlauy Miller wijst erop dat slachtoffers vaak worden gestigmatiseerd of mogelijk zelf worden aangeklaagd, als ze een klacht indienen tegen een misbruiker bij de politie. "De enige gevallen die worden vervolgd, vereisen foto- en videobewijs, en de fysieke handelingen moeten zo ernstig zijn dat een jury het moeilijk als iets zou kunnen zien waar iemand toestemming voor heeft gegeven," legt hij uit.

Miller heeft zichzelf gewijd aan het creëren van zijn eigen strafrechtelijk systeem en is een klokkenluider op zijn blog, Yes Means Yes, waar hij gevallen van misbruik publiekelijk op zijn blog publiceert. Hij gelooft dat het huidige rechtssysteem slecht uitgerust is in dit soort zaken. "Hoe kunnen we verwachten dat het systeem werkt voor iemand die genderqueer is en wel geslagen en ondergepist wil worden, maar absoluut geen penetratie in het voorste gat duldt? Denkt iemand echt dat een zaak als deze een jury, rechter en een officier van justitie vindt, die dit serieus gaan behandelen en erachter gaan komen of dat de gemaakte afspraak was, of dat de overeenkomst werd geschonden?"

Zou de scene een verandering kunnen doormaken in de toekomst? "Absoluut, maar dat zal geen onmiddellijke verbetering zijn," zegt Miller. "Het is nu verschoven van mensen die het probleem negeren, naar mensen die ruzie maken over het probleem. Dat is vooruitgang, maar wel van het frustrerende en ongemakkelijke soort." Ondertussen werd Juffrouw Jackie bijna uit de gemeenschap gegooid omdat ze de stilte doorbrak, maar ze houdt voet bij stuk.

"Er zijn mensen die hier tegen vechten," vertelt ze me. "Er is een clubleider die al twee of drie jaar tegen misbruikers vecht, het is een soort guerilla-oorlog! Ze begint een andere club, en ze zullen hem sluiten, dus duikt ze weer op in een andere stad." De leider, die liever anoniem wil blijven, heeft nu steun van enkele eigenaren van bars en clubs, die geld in haar evenementen willen pompen.

Op dit moment doet de gemeenschap haar best om zelf politieagent te spelen. Consent Counts is een netwerk van activisten dat erop gericht is om dat te doen – een dialoog beginnen en een ethisch systeem van zorg in de scene introduceren. "De BDSM-subculturen moeten een ethisch systeem ontwikkelen, voor onszelf en voor anderen, en dit kan alleen worden bereikt door gezamenlijke inspanningen," vertelde een woordvoerder. "Dit zal deels fungeren als een afschrikmiddel tegen misbruik, en laat potentiële misbruikers zien dat hun gedrag niet gemakkelijk zal worden vergeten. Een collectieve stem is veel krachtiger dan die van een individu."

*Namen zijn gefingeerd

Dit artikel verscheen eerder op Broadly, de nieuwste site van VICE. Broadly komt binnenkort ook naar Nederland.