Από το Μάρτιο του 2011 που ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, υπολογίζεται ότι περίπου 220.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Η οικονομία της χώρας έχει καταρρεύσει, με το 80% των Σύρων να ζουν σήμερα σε καθεστώς φτώχειας, ενώ η χώρα βρίσκεται στην κυριολεξία στο σκοτάδι, καθώς το 83% της ηλεκτροδότησης έχει διακοπεί.

Όπως είναι αναμενόμενο, το σύστημα Υγείας δεν έχει μείνει απρόσβλητο από όλα αυτά. Από τους εκτιμώμενους 2.500 γιατρούς που εργάζονταν στο Χαλέπι όταν ξέσπασαν οι συγκρούσεις, αυτή τη στιγμή παραμένουν λιγότεροι από 100 στα νοσοκομεία που εξακολουθούν να λειτουργούν στην πόλη. Οι υπόλοιποι την εγκατέλειψαν, εκτοπίστηκαν στην ενδοχώρα, έπεσαν θύματα απαγωγής ή σκοτώθηκαν. Το αποτέλεσμα είναι ότι η πρόσβαση στη βασική ιατρική περίθαλψη, όπως έχουμε επισημάνει σε παλιότερο ρεπορτάζ του VICE, στις περισσότερες περιοχές της Συρίας είναι σχεδόν αδύνατη λόγω των επιθέσεων σε ιατρικές δομές, αλλά και της έλλειψης προμηθειών και εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού.

Η σταδιακή επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στην χώρα, σημαίνει ακόμα ότι, όπως σημειώνει η Δρ. Joanne Liu, Διεθνής Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ), «η ανθρωπιστική βοήθεια [στην οποία βασίζονται εκατομμύρια άνθρωποι] είναι περιορισμένη, [καθώς] ο πόλεμος εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από την ωμή βία, η οποία δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε αμάχους και ενόπλους, ενώ παρατηρείται διάχυτη έλλειψη σεβασμού του καθεστώτος προστασίας του ιατρικού προσωπικού και των δομών υγείας».

Οι ΓΧΣ, συγκεκριμένα, αναγκάστηκαν να μειώσουν τις δραστηριότητές τους στη Συρία, καθώς τον Ιανουάριο του 2014, ομάδα ανδρών του Iσλαμικού Κράτους (IS) απήγαγε πέντε μέλη της οργάνωσης. «Αυτό το περιστατικό προκάλεσε το κλείσιμο των ιατρικών μας δομών στις περιοχές που ελέγχονται από το IS, αλλά επίσης σήμαινε ότι η πλειοψηφία του διεθνούς προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα δεν μπορούσε πια να εργαστεί στη Συρία, καθώς δεν ήμασταν σίγουροι πως οι ομάδες μας θα ήταν ασφαλείς», υπογραμμίζει η Δρ. Liu.

Παρόλαυτά οι ΓΧΣ εξακολουθούν να λειτουργούν έξι δομές υγείας στη βόρεια Συρία, ενώ έχουν δημιουργήσει υποστηρικτικά δίκτυα για περισσότερες από 100 ιατρικές δομές σε περιοχές που ελέγχονται τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από αντιπολιτευτικές δυνάμεις.

Ο Δρ. Σ. είναι ένας νέος χειρουργός, ο οποίος αποφοίτησε λίγο μετά το ξέσπασμα της κρίσης στη Συρία. Σήμερα εργάζεται σε ένα αυτοσχέδιο νοσοκομείο που βρίσκεται σε μια ημι-αγροτική περιοχή, ανατολικά της Δαμασκού, το οποίο υποστηρίζεται συστηματικά από τους ΓΧΣ. Ακολουθεί απόσπασμα από πρόσφατο κείμενο του, για το πώς είναι να είσαι γιατρός στη Συρία.

«Το καλοκαίρι του 2011, με τις ιατρικές ανάγκες ολοένα να αυξάνονται, ξεκίνησα να δουλεύω σε μικρά ιδιωτικά νοσοκομεία. Λίγους μήνες όμως αργότερα, με συνέλαβαν, όπως άλλωστε και πολλούς ακόμα συναδέλφους. Στις αρχές του 2012, αφέθηκα ελεύθερος και επέστρεψα στην περίθαλψη ασθενών ως γενικός χειρουργός. Εργαζόμουν σε αυτοσχέδια νοσοκομεία, χειρουργώντας σε συνθήκες εντελώς ακατάλληλες για παροχή ιατρικής περίθαλψης. Εργαζόμασταν ανατολικά της Δαμασκού και μετά στην περιοχή της Γκούτα, όπου υπήρχαν μεγάλες και κατεπείγουσες ανάγκες για ιατρική βοήθεια.

Στο τέλος του 2012, εκτυλίχτηκαν βίαιες συγκρούσεις σε ημι-αγροτική γειτονιά ανατολικά της Δαμασκού. Η περιοχή είχε κατακλυστεί από εκτοπισμένους. Δεν υπήρχε κανένα ιατρικό κέντρο να περιθάλψει τους τραυματίες. Αποφασίσαμε να στήσουμε ένα αυτοσχέδιο νοσοκομείο. Καταλήξαμε σε ένα σχολείο το οποίο είχε χτυπηθεί παλιότερα. Οι πάνω όροφοι είχαν καταστραφεί, αλλά το ισόγειο και το υπόγειο ήταν σε καλή κατάσταση. Παρά τους καθημερινούς και συνεχείς βομβαρδισμούς, τον διαρκή φόβο και το άγχος, η ιατρική ομάδα στην οποία συμμετείχα, κατάφερε να παρέχει τελικά ανεκτίμητη ιατρική βοήθεια σε αυτούς που την είχαν ανάγκη.

Μια μέρα του Ιουλίου του 2013, γύρω στις 10 το πρωί, το νοσοκομείο μας χτυπήθηκε από ρουκέτα. Η τρομακτική έκρηξη αναποδογύρισε τα πάντα. Το ωστικό κύμα γκρέμισε τους ξύλινους τοίχους. Άνθρωποι και ιατρικά εργαλεία εκσφενδονίστηκαν προς κάθε κατεύθυνση. Ένα σύννεφο σκόνης κάλυψε το κτίριο. Δεν μπορούσαμε να δούμε τίποτα. Η έκρηξη αυτή δεν έμοιαζε με καμία άλλη. Σκέφτηκα ότι αυτό δεν ήταν, παρά μόνο η αρχή για κάτι πολύ χειρότερο. Όντως, αμέσως μετά, υπήρξε βροχή ρουκετών στην περιοχή, ενώ οι συγκρούσεις γίνονταν όλο και πιο έντονες.

Ενώ προσπαθούσαμε να ξεπεράσουμε το σοκ, μία από τις εργαζόμενες στο νοσοκομείο κατέρρευσε. Έμενε κοντά στο νοσοκομείο. Το αγοράκι της ήταν στο σπίτι και η περιοχή δεχόταν έντονο βομβαρδισμό. Δεν άντεξε. Ήθελε να σώσει το παιδί της. Ένας γιατρός προσφέρθηκε να βγει έξω για να βρει το παιδί. Δε μου άρεσε η ιδέα, καθώς δεν είχαμε ιδέα για το τι γινόταν έξω από το νοσοκομείο. Μόλις βγήκε από την πόρτα του νοσοκομείου, είδε ένα τανκ να τον σημαδεύει. Ένας υγιής άντρας μέχρι πριν από λίγο, επέστρεψε με μεταλλικά θραύσματα σε όλο του το σώμα. Τότε ήταν που συνειδητοποιήσαμε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε το νοσοκομείο, κουβαλώντας έναν τραυματία ανά δύο άτομα ιατρικού προσωπικού. Διαφύγαμε από την πίσω πόρτα.

Ήταν απίστευτα τρομακτικό! Προσπαθήσαμε να κατευθυνθούμε γρήγορα προς ένα ιατρικό κέντρο, όχι πολύ μακριά από εκεί. Οι βομβαρδισμοί συνεχίζονταν. Με κάθε βομβαρδισμό που ακούγαμε, φοβόμουν για το χειρότερο. Τελικά καταφέραμε και φτάσαμε άθικτοι. Σαν από θαύμα. Είχαμε όμως αφήσει όλο τον εξοπλισμό στο εγκαταλελειμμένο νοσοκομείο. Φυσικά δεν τολμούσαμε να επιστρέψουμε. Τις επόμενες ημέρες πληροφορηθήκαμε ότι οι εχθροπραξίες είχαν μεταφερθεί πιο μακριά. Κάτω από τους απόμακρους πλέον ήχους των έντονων βομβαρδισμών, αποφασίσαμε να πάμε πίσω για να πάρουμε τον εξοπλισμό μας. Ήταν απαραίτητο για να συνεχίσουμε να περιθάλπουμε τραυματίες. Με βάρδιες καταφέραμε να ανακτήσουμε όσα περισσότερα υλικά μπορούσαμε μέσα σε δέκα ημέρες.

Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα, τελούσαμε υπό πολιορκία. Ήταν αδύνατο να μπει ή να βγει κάποιος από την περιοχή. Το ίδιο ίσχυε και για τις ιατρικές προμήθειες. Κατακλυστήκαμε από τραυματίες από την πρώτη κιόλας μέρα της πολιορκίας. Συχνά πραγματοποιούσα δύο εγχειρήσεις ταυτόχρονα. Δουλεύαμε χωρίς διάλλειμα. Ο ύπνος και η ξεκούραση ήταν για εμάς άπιαστη πολυτέλεια. Ίσως να σταματούσαμε κάποιες στιγμές πριν το χάραμα για να φάμε κάτι και να πιούμε νερό, πριν επιστρέψουμε πίσω στη δουλειά. Τις περισσότερες μέρες, οι έντονοι βομβαρδισμοί και οι εχθροπραξίες μάς έφερναν όλο και περισσότερους τραυματίες. Δεν είχαμε κανένα περιθώριο ξεκούρασης. Ο αριθμός των τραυματιών ήταν περά από τις δυνατότητές μας. Αυτό μας ανάγκαζε να παίρνουμε πολύ δύσκολες ιατρικές αποφάσεις.

Η κατάσταση πολιορκίας διήρκησε οκτώ μήνες. Οκτώ μήνες ταλαιπωρίας και άγχους. Ακολούθησε κατάπαυση του πυρός, κατά τη διάρκεια της οποίας πολύς κόσμος κατάφερε να επιστρέψει σπίτι του. Η προμήθεια εφοδίων έγινε πιο εύκολη και αυτό μας βοήθησε να συνεχίσουμε να περιθάλπτουμε ασθενείς. Ωστόσο, η ανθρωπιστική κατάσταση παρέμενε κρίσιμη. Οι συγκρούσεις και οι βομβαρδισμοί συνεχίζονταν στα όρια αυτής της περιοχής. Η τυπική παύση πυρός δεν άλλαξε τη φύση της δουλειάς μας. Μας επέτρεψε, όμως, να επεκτείνουμε το νοσοκομείο. Ο κόσμος που επέστρεφε στη γειτονιά μας είχε αυξημένες ιατρικές ανάγκες και αυτό σήμαινε ακόμα μεγαλύτερη πίεση για εμάς. Στήσαμε ένα τμήμα μαιευτικής και κλινικές που παρείχαν πρωτοβάθμια ιατρική φροντίδα και διαχείριση χρόνιων παθήσεων. Μπορέσαμε να ξανακάνουμε εγχειρήσεις ορθοπεδικής φύσεως, κοιλίας, θώρακος και ουροποιητικού συστήματος. Πριν, αδυνατούσαμε να εκτελέσουμε όλες αυτές τις εγχειρίσεις λόγω έλλειψης βασικών ιατρικών προμηθειών. Είχαμε θέσει ως μοναδική προτεραιότητα εγχειρήσεις που θα έσωζαν άμεσα τη ζωή των ανθρώπων.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνέχισαν να μας προμηθεύουν με πολλά από αυτά που χρειαζόμασταν. Μας έδωσαν ακόμα κι ένα εργαστηριακό κιτ που μας επέτρεψε να διεξάγουμε διαγνωστικά τεστ. Όπως επίσης και μια θερμοκοιτίδα για τη μαιευτική μονάδα. Σιγά-σιγά, ήμασταν σε θέση να ανταποκριθούμε σε όλες τις βασικές ιατρικές ανάγκες.

Τρία χρόνια ακατάπαυστων χειρουργείων κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες με είχαν φτάσει στα όρια μου. Είχα γεμίσει με σκηνές μιζέριας και θλίψης. Πρόσφατα, μιλούσα στο τηλέφωνο με τον καθηγητή της χειρουργικής, ο οποίος μου είπε: "Ανεξάρτητα από τις συνθήκες χειρουργικής, η δουλειά σου αυτά τα τρία χρόνια αντιστοιχεί στα δικά μου 30 χρόνια εμπειρίας ως γιατρός. Έφτασες στη σύνταξη μέσα σε μόλις τρία χρόνια". Και όντως, κάθε λεπτό νιώθω ότι δεν πάει άλλο. Δεν έχω όμως επιλογή. Ο κόσμος εδώ μας χρειάζεται απελπισμένα. Έχει ανάγκη όλων των ειδών την ιατρική φροντίδα, από την πιο απλή μέχρι την πλέον πολύπλοκη. Δεν έχουμε δικαίωμα να επιβαρύνουμε επιπλέον την ήδη καταστροφική αυτή κατάσταση.

Σήμερα, είμαι σχεδόν βέβαιος ότι όταν τελειώσει ο πόλεμος θα παρατήσω την ιατρική. Κάθε άνθρωπος νομίζω πως θα έπαιρνε αυτή την απόφαση, αν είχε βιώσει όσα βίωσα εγώ. Ανυπομονώ για το τέλος αυτού του πολέμου. Πρέπει να σταματήσει μια μέρα. Τότε θα δω τι θέλω να κάνω. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να ξανανιώσουμε πραγματικά ζωντανοί».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.