Το Ύστατο Παιχνίδι του Πούτιν για την Κριμαία

Ακόμα και πριν την ομόφωνη ψήφο του Κοινοβουλίου της Κριμαίας, την Πέμπτη, υπέρ της πρότασης να ζητηθεί άδεια από την Μόσχα για προσάρτηση στη Ρωσία, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν ολοκληρώσει τη διαδικασία εδραίωσης μιας νέας πραγματικότητας στο κριμαϊκό έδαφος-δηλαδή την απόσχιση της περιοχής από τον έλεγχο της κεντρικής ουκρανικής κυβέρνησης στο Κίεβο. Κι έτσι, εκτός από μια σημαντική στρατιωτική απάντηση του ουκρανικού στρατού ή μια μαζική ρωσική επέλαση στην Ανατολική Ουκρανία, φαίνεται ότι ο Πούτιν ετοιμάζεται να παίξει το ύστατο παιχνίδι του.

Πολλοί αναλυτές έχουν αναφερθεί στη ρωσική ναυτική βάση της Σεβαστούπολης και πως, ως η κύρια «θερμού νερού» ναυτική εγκατάσταση της Ρωσίας, είναι καίριας σημασίας για αυτή. Οι διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία για τη συνεχιζόμενη λειτουργία της βάσης υπό τη Ρωσία έχουν γίνει σε τεταμένο κλίμα στο παρελθόν, παρόλο που μια συμφωνία του 2010 παραχώρησε στη Ρωσία μισθωτήριο μέχρι το 2042.

Ωστόσο για να είναι ασφαλής, η Ρωσία κατασκευάζει αθόρυβα την πιθανή αντικαταστάτρια βάση στο Νοβοροσίσκ, ένα εμπορικό λιμάνι μερικές εκατοντάδες μίλια ανατολικά που έχει το εξής αξιοσημείωτο: είναι στη Ρωσία. Θα μπορούσε να στεγάσει το στόλο της Μαύρης Θάλασσας εάν η Ρωσία έχανε τη Σεβαστούπολη και περαιτέρω επέκταση των ναυτικών εγκαταστάσεων θα μπορούσε να μειώσει ή ακόμα και να εξαλείψει την εξάρτηση των Ρώσων από την Κριμαία.

Εάν το ρωσικό ναυτικό παραμείνει στη Σεβαστούπολη, και η Κριμαία παραμείνει στην Ουκρανία, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποκλειστεί η ένταξη της τελευταίας στο ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία προσπαθεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ εδώ και χρόνια για να προστατευτεί από… τη παρούσα κατάσταση. Ωστόσο, μια χώρα δεν μπορεί να ενταχθεί εάν υπάρχει ξένη στρατιωτική βάση στο έδαφος της. Έτσι, εάν η Ρωσία παραμείνει στη Σεβαστούπολη και η Κριμαία παραμείνει στην Ουκρανία, σημαίνει ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτό είναι θετικό για τη Ρωσία, γιατί κάνει ευκολότερο το να στηριχθεί στην Ουκρανία στο μέλλον, ιδιαιτέρως εάν το Κίεβο γίνει αρκετά κολλητό με την Ευρώπη.

Για τις 16 Μαρτίου έχει προγραμματιστεί δημοψήφισμα για την ένταξη ή όχι της Κριμαίας στη Ρωσία. Εάν οι Κριμαίοι ψηφίσουν υπέρ, υπάρχει μια πιθανότητα να μετατραπεί σε «παγωμένη επικράτεια», που τυπικά είναι το αποτέλεσμα της ανακοίνωσης κατάπαυσης του πυρός στη διάρκεια εχθροπραξιών και περιλαμβάνει το πάγωμα των συνόρων για να ταιριάζουν με τις περιοχές στρατιωτικού ελέγχου. Οι παγωμένες χώρες (μη αναγνωρισμένα κράτη), θεωρούνται ότι βρίσκονται υπό στρατιωτική κατοχή και ελάχιστες τέτοιες περιοχές καταφέρνουν να λάβουν επίσημη διπλωματική αναγνώριση ως ανεξάρτητα κράτη. Αυτό συνέβη στον απόηχο του πολέμου Ρωσίας-Γεωργίας, το 2008, από τον οποίο γεννήθηκαν οι Δημοκρατίες της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Εκείνες οι ζώνες έχουν αναγνωριστεί ως χώρες από τη Ρωσία, τη Νικαράγουα, τη Βενεζουέλα, το Ναούρου, το Τουβαλού και από κανένα άλλο κράτος -εκτός, βεβαίως, των άλλων παγωμένων κρατών.

Το σενάριο του μη αναγνωρισμένου κράτους θα έκανε λεπτή τη θέση της Δύσης. Εάν η Δύση επρόκειτο να αναγνωρίσει την κριμαϊκή ανεξαρτησία, θα άνοιγε τις πύλες για μια πιο στενή σχέση μεταξύ Ουκρανίας-ΝΑΤΟ, αφού η Σεβαστούπολη δεν θα αποτελούσε πλέον ζήτημα. Αλλά θα το έκανε με τον κίνδυνο να εκνευρίσει την Ουκρανία, νομιμοποιώντας την απόσχιση της Κριμαίας. Εάν η Δύση επρόκειτο να θέσει βέτο και να αρνηθεί αυτό που αναπόφευκτα θα καταγραφεί ως «νόμιμο δημοκρατικό δημοψήφισμα αποφασιστικότητας» για ανεξαρτησία, θα το έκανε με κίνδυνο να βάλει νομικό εμπόδιο ανάμεσα σε εκείνη και την Ουκρανία, επειδή η Σεβαστούπολη θα αποτελούσε ζήτημα.

Επιπλέον, εάν η Δύση αναγνωρίσει την Κριμαία, δημιουργεί μια πιο σύνθετη κατάσταση όσο αφορά στη διπλωματική αναγνώριση όλων των υπόλοιπων παγωμένων περιοχών που έχουν εκκολαφθεί  με τη ρωσική στρατιωτική παρέμβαση: Αμπχαζία, Νότια Οσετία, Υπερδνειστερία και Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αυτό θα μπορούσε να χρησιμεύσει στην εισαγωγή μιας νέας μορφής σύγκρουσης στον 21ου αιώνα, όπου η μεταβολή των συνόρων μέσω εισβολής αποθαρρύνεται ιδιαιτέρως, αλλά η απόσπαση κομματιού μιας χώρας στο όνομα της αυτοδιάθεσης είναι αρκετά αποδεκτή. Η συζήτηση αυτή θα είναι πολύ σχετική καθώς η διεθνής κοινότητα αποφασίζει πως θα προχωρήσει με τους εθνοτικούς αυτονομιστές, μετά τη δημιουργία νέων χωρών όπως το Ανατολικό Τιμόρ και το Νότιο Σουδάν.

Όταν τα πράγματα φθάνουν σε αυτό το σημείο, τα λίγα διπλωματικά καρότα που η Δύση είναι πρόθυμη να προσφέρει ή να αρνηθεί στη Ρωσία έχουν μόνο όση αξία είναι πρόθυμος να τους προσδώσει ο Πούτιν. Η ικανότητα του να μη δίνει δεκάρα, υπερβαίνει τη δυνατότητα της Δύσης να κάνει κάτι για το οποίο να δίνει δεκάρα. Γεγονός είναι ότι η Ρωσία ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για την Κριμαία από οποιονδήποτε άλλον -εκτός από την Ουκρανία. Κι αυτό για να μην αναφέρουμε τα δυο χαρτιά που δεν έχει ακόμα παίξει ο Πούτιν. Το πρώτο: θα μπορούσε να ακρωτηριάσει την ήδη εύθραυστη ευρωπαϊκή οικονομία. Η Ευρώπη, ενεργειακά, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο και ο Πούτιν μπορεί να κλείσει τη στρόφιγγα -περίπου 40% της προμήθειας ευρωπαϊκού πετρελαίου και φυσικού αερίου- με ένα τηλεφώνημα. Οιπαγκόσμιεςοικονομικέςεπιπτώσειςαπόαυτόθαήτανάσχημες.

Το δεύτερο: Οι προσπάθειες να πειστεί ο Μπασάρ Άσαντ να πειθαρχήσει και να πειστεί το Ιράν να σταματήσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων είναι ουσιαστικά καταδικασμένες χωρίς τη βοήθεια του Πούτιν. (Αν και για να είμαστε δίκαιοι, οι προοπτικές και για τις δυο αυτές διαπραγματεύσεις είναι αρκετά ζοφερές ούτως ή άλλως). Χωρίς οποιαδήποτε ρωσική στήριξη, οι ΗΠΑ θα πρέπει πιθανώς να καταγράψουν και τις δυο αυτές προσπάθειες στις αποτυχίες.

Και έτσι, το ερώτημα είναι εάν η Δύση ενδιαφέρεται περισσότερο για την παγκόσμια οικονομική ύφεση, τα χημικά όπλα της Συρίας και τα πυρηνικά του Ιράν ή για το ιστορικά ακανθώδες θέμα της χερσονήσου στη Μαύρη Θάλασσα όπου ζουν άνθρωποι, λανθασμένα καθοδηγημένοι, να δηλώνουν ότι θα προτιμούσαν να είναι Ρώσοι έτσι κι αλλιώς.

Πολλοί στη Δύση έχουν κάνει μερικούς τραγικά λανθασμένους υπολογισμούς σχετικά με αυτά τα γεγονότα. Η δημόσια συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την πρόληψη ώστε να μην υπάρχει περαιτέρω κλιμάκωση, τη μείωση των εντάσεων και την παροχή «ενός παράθυρου» που θα επιτρέπει στον Πούτιν να υποχωρήσει. Ορισμένοι έχουν προσπαθήσει να στριμώξουν αυτά τα γεγονότα σε ένα παραδοσιακό ψυχροπολεμικό καλούπι έθνους εναντίον έθνους. Άλλοι προσπάθησαν να αποδώσουν την αναποτελεσματικότητα της δυτικής απάντησης στο ότι ο Πούτιν είναι τρελός. Αυτές οι προσεγγίσεις ελάχιστα αποφέρουν, αλλά κάνουν τους Δυτικούς να αισθάνονται καλύτερα για τον εαυτό τους.

Η πραγματικότητα είναι ότι η Κριμαία δεν είναι παρά μια τελειωμένη υπόθεση. Ο Πούτιν είδε κάτι που ήθελε και μια ευκαιρία για να το πάρει. Έτσι έστειλε στρατεύματα και ετοιμάστηκε να εδραιώσει μια νέα πραγματικότητα στην περιοχή. Στο μεγαλύτερο μέρος των διαπραγματεύσεων τις επόμενες μέρες και εβδομάδες, Δυτικοί αξιωματούχοι θα προσπαθούν να αποδείξουν πως η Ρωσία δεν πήρε ότι καλύτερο είχαν -ο επιτευχθέν «συμβιβασμός» θα είναι σχεδόν ότι ακριβώς ήθελε ο Πούτιν από την αρχή, με το πρόσχημα μιας διπλωματικής νίκης που απέτρεψε μια ένοπλη σύρραξη, επιχειρώντας έτσι να διατηρήσουν τη δυτική αξιοπιστία. Γνωρίζουν ότι θα τη χρειαστούν στην επόμενη κρίση που θα παρουσιαστεί.