Το άρθρο εμφανίστηκε αρχικά στο VICE UK.

Το 2011, όταν ένα κύμα διαδηλώσεων και διαμαρτυριών εκδηλώθηκε στην Μέση Ανατολή, φωτογράφοι από όλων τον κόσμο κατευθύνθηκαν εκεί για να καταγράψουν την Αραβική Άνοιξη, όπως έγινε γνωστή. Οι περισσότεροι φωτογράφοι ήταν άνδρες, λευκοί και προερχόμενοι από την Δύση. Αλλά όχι όλοι. Κάποιοι ήταν ντόπιοι. Κάποιοι ήταν διαδηλωτές που χρησιμοποιούσαν τα smartphones τους. Και ανάμεσά τους βρέθηκαν και κάποιες γυναίκες.

Τον ίδιο χρόνο γεννήθηκε η Rawiya, μια κολεκτίβα από γυναίκες φωτογράφους της Μέσης Ανατολής. Τα πρώτη μέλη της κολεκτίβας προήλθαν από την Ιορδανία, το Ιράκ, το Ιράν και το Κουβέιτ, αλλά είχαν ως βάση διάφορα σημεία της ευρύτερης περιοχής. Αν και έχουν υπάρξει αποχωρήσεις και νέα μέλη στα τέσσερα χρόνια ύπαρξης της κολεκτίβας, όλες οι συμμετέχουσες έχουν προσφέρει νέες, φρέσκες ιδέες και απόψεις, με τα projects τους να καταπιάνονται με θέματα όπως οι γυναίκες οδηγοί αγώνων της Παλαιστίνης, οι drag queens στην Ιερουσαλήμ, η LGBT κοινότητα στην Βυρηττό και τα ανήλικα εργατικά χέρια στην Αίγυπτο. Η Elie Domit, διευθύντρια της γκαλερί East Wing στο Ντουμπάι και εκπρόσωπος δύο εκ των αρχικών μελών της κολεκτίβας, αποκαλεί την ομάδα «αξιοσημείωτη σε ευρύτητα, γενναία, ταλαντούχα, παθιασμένη και ατρόμητη».

Πλέον η κολεκτίβα εκθέτει την δουλειά της στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην γκαλερί Impressions Gallery του Bradford. «Η φωτογραφία μας βοηθάει να εκφράσουμε αυτό που είμαστε, να αποτελέσει μια μαρτυρία ιστορικών γεγονότων, να ρίξει φως στην αδικία και να μας οδηγήσει σε κόσμους τους οποίους δεν γνωρίζουμε», μου λέει η διευθύντρια της γκαλερί Anne McNeill. «H Rawiya καταφέρνει όλα τα παραπάνω με μια μοναδική αίσθηση αυθεντικότητας. Οι φωτογράφοι ζουν στην περιοχή, οπότε πραγματικά βιώνουν τις ιστορίες που παρουσιάζουν μέσω των φωτογραφιών τους».

Μίλησα με την Laura Boushnak, μια από τις ιδρυτικές φιγούρες της κολεκτίβας και την φωτογράφο Myriam Abdelaziz, για να μάθω περισσότερα.

VICE: Όλα τα μέλη της κολεκτίβας δουλεύουν και ανεξάρτητα ως φωτογράφοι. Πότε αποφασίσατε να φτιάξετε την Rawiya;
Laura Boushnak: Όπως έχει πει και η Tamara Abdul Hadi, μια από τις συναδέλφους μου: «Πιστεύουμε ότι όταν ενωνόμαστε, είμαστε πιο δυνατές». Όταν ξεκινήσαμε το 2011, θέλαμε να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα για να μοιραστούμε τις ιστορίες μας, να τις προβάλουμε και να δημιουργήσουμε εργαστήρια φωτογραφίας στην περιοχή. Ως ελεύθερη επαγγελματίας είναι δύσκολο να δουλεύεις μόνη σου, οπότε μέσω της ομάδας μπορούμε να βοηθάμε η μια την άλλη, να μοιραζόμαστε τις επαφές μας και να εμπνέουμε η μια την άλλη.
Myriam Abdelaziz: Ήξερα την Rawiya και ήλπιζα ότι κάποια μέρα μπορεί να γίνω μέλος της. Φωτογράφιζα την επανάσταση στην Αίγυπτο, όταν επικοινώνησε μαζί μου η κολεκτίβα, μιας και τα μέλη της θεώρησαν ότι θα μπορούσα να προσφέρω. Δέχτηκα αμέσως. Οι φωτογράφοι της Μέσης Ανατολής που έχουν την βάση τους στην περιοχή δυσκολεύονται να προβάλουν την δουλειά τους, πόσο μάλλον όταν είναι γυναίκες. Όταν ενώσεις τις δυνάμεις σου με άλλα άτομα, το μήνυμά σου μπορεί να ακουστεί πιο δυνατά. Αντί να είσαι ένας άνθρωπος μόνος του, είσαι πλέον κομμάτι μιας ομάδας πέντε ατόμων με την ίδια οπτική.

Πώς θα περιγράφατε αυτήν τη οπτική;
Laura: Η δουλειά μας εξετάζει λεπτομερώς θέματα κοινωνικού και πολιτικού χαρακτήρα, τα οποία κάποιες φορές – όχι πάντα – αφορούν γυναικεία ζητήματα. Καλύπτουμε την περιοχή εκ τω έσω, με μια πιο τοπική ματιά.
Myriam: Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε μερικά από τα στερεότυπα που αφορούν την περιοχή. Επιλέγουμε ιστορίες που δεν είναι συνηθισμένες, θέματα στα οποία μπορεί να μην έχουν πρόσβαση άλλοι φωτογράφοι. Για παράδειγμα, η Tanya (Habjouga) κάλυψε μια φοβερή ιστορία για τις γυναίκες οδηγούς αγώνων στην Παλαιστίνη, κάτι που δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ένας άνθρωπος που δεν ζούσε εκεί. Σου παρέχει μια εντελώς διαφορετική οπτική σχετικά με τις γυναίκες της περιοχής, σε σχέση πάντα με αυτή που σου παρέχουν τα Δυτικά μέσα ενημέρωσης. Μιλάμε την γλώσσα, γνωρίζουμε τους ανθρώπους και είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που αντιλαμβάνεσαι ως ξένος, που βλέπεις μόνο αυτά που υπάρχουν στην επιφάνεια.

Υπάρχουν ιδιαίτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζετε ως γυναίκες φωτογράφοι;
Myriam: Μπορώ να μιλήσω μόνο για τον εαυτό μου, αλλά στην Αίγυπτο η σεξουαλική παρενόχληση είναι ένα τεράστιο ζήτημα, το οποίο όσο πάει και χειροτερεύει. Φτάνεις σε σημείο να αυτό-λογοκρίνεσαι. Μπορεί ας πούμε να σκεφτείς πως ένα μέρος μπορεί να είναι επικίνδυνο, άρα δεν πας, κάτι που αποτελεί πρόβλημα. Βέβαια η Αίγυπτος είναι μια χώρα στην οποία είναι ούτως ή άλλως δύσκολο να είσαι φωτογράφος. Υπάρχει αστυνομικός έλεγχος σε μεγάλη κλίμακα και οι μυστικές υπηρεσίες βρίσκονται παντού. Είναι μια χώρα που προστατεύει πολύ την εικόνα της και οι πάντες παρακολουθούνται συνεχώς.

Προτερήματα υπάρχουν;
Myriam: Το να είσαι γυναίκα σίγουρα σου ανοίγει πόρτες. Σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, οι γυναίκες δεν θεωρούνται ως απειλή, οπότε αν θες να κάνεις ένα θέμα κάπως πιο οικείο, το οποίο θα σε πάει μέσα στα σπίτια των ανθρώπων, τότε αυτό είναι ευκολότερο για μια γυναίκα. Η λογική που υπάρχει είναι: «την κακόμοιρη την γυναικούλα, ας την βοηθήσουμε. Τι μπορεί να κάνει;»
Laura: Σε συντηρητικές κοινωνίες όπου οι άντρες και οι γυναίκες διαχωρίζονται, εμείς μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε ιστορίες γυναικών με πολύ μεγαλύτερη ευκολία. Καμία φορά είναι δύσκολο να δημοσιεύσεις μερικές φωτογραφίες, ή να καταφέρεις να πάρεις την έγκριση μιας γυναίκας για να την φωτογραφήσεις, αλλά μπορείς να προσπαθήσεις. Ακόμα και αν τελικά δεν πάρεις την φωτογραφία, έχεις την ιστορία.

Νωρίτερα αναφερθήκαμε σε στερεότυπα. Ποια είναι μερικά από τα στερεότυπα που αντιμετωπίζετε;
Myriam: Οι γυναίκες της περιοχής συχνά απεικονίζονται, ως υποτακτικές και σε μια μόνιμη κατάσταση αγωνίας ή ανάγκης. Αν και κάποιες φορές ισχύει αυτό, δεν είναι τόσο γενικευμένο όσο κάποιοι νομίζουν. Πολλές γυναίκες της Αραβίας είναι εξαιρετικά δυνατές τόσο μέσα στο σπιτικό τους όσο και πέρα από αυτό. Δεν κυκλοφορούν όλες οι Μουσουλμάνες φορώντας βέλο, ή υπό την κυριαρχία κάποιου άντρα.

Laura: Έκανα μια ομιλία στο πλαίσιο του TED πριν από μερικούς μήνες και πραγματικά έμεινα έκπληκτη με κάποια σχόλα στο Facebook. Θυμάμαι επίσης ένα περιστατικό στο Ντουμπάι πριν από μερικά χρόνια, κατά την διάρκεια μιας ομαδικής έκθεσης της Rawiya, όπου προέβαλα μια σειρά από φωτογραφίες γυναικών οι οποίες φορούσαν το πλήρες niqab. Με πλησίασε ένας δημοσιογράφος και μου είπε: «οπότε αυτές οι γυναίκες είναι αμόρφωτες…»

Δεν κάθισε καν να διαβάσει την λεζάντα στις φωτογραφίες, για να μάθει ότι οι φωτογραφίες απεικόνιζαν γυναίκες που ήταν τα πρώτα μέλη των οικογενειών τους που πήγαιναν πανεπιστήμιο. Απλά υπέθεσε. Μου έδειξε πολλά για το πώς διαβάζει ο κόσμος μια εικόνα.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.