Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Πανηγυρά

Μπορεί η Ικαρία να είναι ξακουστή για τα πανηγύρια της, όμως αν βρεθείς σε κάποιο από τα πανηγύρια της Σίφνου, θα καταλάβεις ότι η φιλοξενία, το φαγητό και το γλέντι τους δεν συγκρίνoνται. Πριν λίγες ημέρες, στο νησί πραγματοποιήθηκε το 13ο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές», τιμώντας τη φήμη του διάσημου μάγειρα, του οποίου η οικογένεια καταγόταν από το χωριό Εξάμπελα της Σίφνου. Εκεί, κατά τη διάρκεια μίας εκδήλωσης, ο Αντώνης Κακάκης μίλησε για τα ξεχωριστά πανηγύρια του τόπου του. Ο κύριος Κακάκης, μαζί και με άλλους κατοίκους, είναι πανηγυράς στον Ταξιάρχη στο Βαθύ κάθε 8 Νοέμβρη, τα τελευταία 20 χρόνια. Τον ρώτησα λοιπόν τι ακριβώς κάνει ένα πανηγύρι επιτυχημένο αλλά και πώς τα καταφέρνουν και δεν ξεμένουν από κρασί.

VICE: Τι ακριβώς κάνει ένας πανηγυράς;
Αντώνης Κακάκης: Πανηγύρι ουσιαστικά είναι η ονομαστική εορτή ενός Αγίου, που αναλαμβάνει να την εορτάσει κάποιος πιστός. Με τη συμμετοχή κλήρου και λαού ακολουθείται ένα ιδιαίτερο τελετουργικό εδώ στη Σίφνο. Ο χριστιανός αυτός παραλαμβάνει την εικόνα από την εκκλησία, το πρωί της γιορτής του Αγίου. Με προσοχή και φροντίδα την έχει στο σπίτι του όλο τον χρόνο, μέχρι την επόμενη γιορτή. Αυτός είναι ο πανηγυράς και η διαδικασία λέγεται πανηγύρι.

Το σιφνέικο πανηγύρι έχει δύο σκέλη. Το θρησκευτικό και το λαογραφικό. Το θρησκευτικό το γνωρίζουν οι πιο πολλοί γιατί σε όλη την Ελλάδα έτσι είναι περίπου. Περιλαμβάνει τον εσπερινό, τη λειτουργία με τα τροπάρια του Αγίου, το στόλισμα της εκκλησίας. Όλα είναι προσφορά του πανηγυρά. Σε μερικές περιπτώσεις ο πανηγυράς έχει και τη φροντίδα του ναού για έναν ολόκληρο χρόνο. Δηλαδή τη συντήρηση, το άσπρισμα, την καθαριότητα, αναλόγως βέβαια και με το μέγεθος των κτισμάτων. Το λαογραφικό μέρος του πανηγυριού είναι εμπλουτισμένο με παραδόσεις, ήθη κι έθιμα που εδώ στη Σίφνο είναι απαράβατοι κανόνες.

Τι κάνει ένα πανηγύρι επιτυχημένο;
Όταν η εικόνα ξεκινήσει από το σπίτι του πανηγυρά και περάσει μέσα από τα σοκάκια του νησιού προς την εκκλησία, προστίθεται πάρα πολύς κόσμος. Οι καμπάνες σημαίνουν χαρμόσυνα και η παρέα, η διάθεση και το χριστιανικό αίσθημα των κατοίκων, όλα αυτά κάνουν ένα πανηγύρι πετυχημένο. Βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει και το γαστρονομικό μέρος του πανηγυριού. Τα παραδοσιακά ρεβύθια, τα οποία έχουν βραχεί από την προηγούμενη μέσα σε βρόχινο νερό, σιγοβράζουν σε τεράστιες κατσαρόλες πάνω σε ξύλα. Στη διπλανή φωτιά σιγοβράζουν και τα κρέατα που προορίζονται για τη μακαρονάδα. Ο συγχρονισμός είναι τέτοιος που με το που πει ο παπάς το «Δι' ευχών», η τράπεζα είναι έτοιμη να δεχτεί τους πρώτους προσκυνητές. Πρέπει να πούμε ότι τους μάγειρες στα Σιφνέικα πανηγύρια δεν θα τους συναντήσετε στα καλοκαιρινά εστιατόρια και τις ταβέρνες, δεν είναι επαγγελματίες. Έχουν βέβαια περιορισμένο μενού. Την ρεβυθάδα, την μακαρονάδα με το κρέας, τον μπακαλιάρο όταν ένα πανηγύρι πέφτει μέσα σε σαρακοστή και τα μεζεδάκια για τα βιολιά. Μπορεί λοιπόν οι μάγειρες να έχουν περιορισμένο μενού αλλά με τα μυστικά τους ό, τι φάτε από τα χέρια τους, δεν θα το ξεχάσετε ποτέ.

Ταΐζετε δωρεάν όλο τον κόσμο που έρχεται;
Ναι. Τα πιάτα με τα χυλωμένα αχνιστά ρεβύθια ενθουσιάζουν τους προσκυνητές και χτυπώντας τα πιάτα με τα κουτάλια ρυθμικά εύχονται στον πανηγυρά «στην υγειά του πανηγυρά» όλοι μαζί. Εκείνος ανταποδίδει με το ποτήρι σηκωμένο για να ξανακούσει πάλι αυτό το εντελώς τοπικό «εβίβα του πανηγυρά». Τα ρεβύθια τελειώνουν και με γρήγορες κινήσεις οι σερβιτόροι τα αντικαθιστούν με τα μακαρόνια με το κρέας ή τον μπακαλιάρο την Σαρακοστή. Το «εβίβα του πανηγυρά» επαναλαμβάνεται πολλές φορές σε όλες τις τράπεζες. Το κρασί ρέει άφθονο, οι τράπεζες αδειάζουν και γεμίζουν μέχρι που να φάει και ο τελευταίος. Κάποια στιγμή ενώ τρώει ο κόσμος στην τράπεζα, ο πανηγυράς εξαφανίζεται γιατί έχει πάει στην αυλή για να δώσει την έναρξη στο γλέντι. Το βιολί και το λαούτο δίνουν το έναυσμα της ψυχαγωγίας. Ο χορός και το τραγούδι θα κρατήσει μέχρι τις πρωινές ώρες, μέχρις ότου ο παπάς χτυπήσει τις καμπάνες για την πρωινή λειτουργία, φέρνοντας έτσι την ατμόσφαιρα στην θρησκευτική της διάσταση.

Ενώ σε άλλα πανηγύρια ο κόσμος που πηγαίνει πληρώνει, στης Σίφνου όλα αυτά είναι δωρεάν. Πόσο κοστίζει στον πανηγυρά;
Υπάρχουν πανηγύρια που κοστίζουν πολλές χιλιάδες ευρώ. Όπως είναι το πανηγύρι της Χρυσοπηγής, στο οποίο σκεφτείτε ότι θα φάνε πάνω από 1.000 άτομα. Υπάρχουν ξωκλήσια μικρά όμως που θα πάνε 200-300 άτομα. Ένα πανηγύρι μπορεί να κοστίσει από 2.000 μέχρι 20.000 ευρώ. Γι' αυτό τα τελευταία χρόνια χωριζόμαστε σε ομάδες για να μοιραζόμαστε και τα έξοδα. Εμείς είμαστε μία μικρή παρέα που πανηγυρίζουμε κάθε χρόνο. Και το ότι είμαστε παρέα βοηθάει και στο ότι είμαστε πανηγυράδες κάθε χρόνο και δεν περιμένουμε σε λίστα μέχρι να ξαναπάρουμε την εικόνα. Διευκολύνει και οικονομικά και για θρησκευτικούς λόγους.

Πώς και δεν ξεμένετε από κρασί;
Το υπολογίζουμε με βάση την κατανάλωση της προηγούμενης χρονιάς. Αποκλείεται να ξεμείνουμε από κρασί. Από τίποτα δηλαδή δεν ξεμένουμε. Ούτε από μακαρόνια, ούτε από μπακαλιάρο. Οι μάγειρες που τα κανονίζουν είναι έμπειροι κι έχουν και το γονίδιο του αρχιμάγειρα, του Τσελεμεντέ που είναι από τη Σίφνο.

Η «Μασκότ» της Μυκόνου

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Τι άποψη έχετε γι' αυτούς που σηκώνονται και χορεύουν χωρίς να ξέρουν τα βήματα;
Ε, τι να κάνουμε; Το τουριστικό κομμάτι έχει γίνει πιο φολκλορικό. Παλαιότερα αυτό που ίσχυε, ήταν ότι ανέβαιναν τέσσερις χορευτές κι αν ήθελες να χορέψεις έπρεπε να αντικαταστήσεις κάποιον. Τώρα δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Δεν είναι ενοχλητικό πάντως. Κέφι να υπάρχει.

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερους νέους στα πανηγύρια. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Ε, αυτό είναι το υπέροχο. Τους αρέσει. Έκαναν μία «κοιλιά» τα πανηγύρια κάποια στιγμή, αλλά τώρα έρχονται τα παιδιά. Όταν ένας νέος άνθρωπος τα βιώνει μέσα από τις παρέες του, είναι σημαντικό. Γι' αυτό συμμετέχουν, τους αρέσει. Είναι σημαντική η παρουσία της νεολαίας γιατί είναι η διαδοχή.

Για τα άτομα που έρχονται για το γλέντι αλλά δεν είναι πιστοί, τι λέτε;
Τι να κάνουμε; Δεν είναι χριστιανοί, δεν είναι της εκκλησίας, αλλά δεν μπορεί να είναι εντελώς αποστασιοποιημένοι. Είτε τους αρέσει είτε έχουν βαθιά πίστη, σέβονται όσοι έρχονται. Και έρχονται παρέες από την Αθήνα μέσα στον χειμώνα για να συν-πανηγυρίσουν με άλλους συνομηλίκούς τους, που μένουν εδώ.

Ποια είναι η άποψή σας για τα πανηγύρια της Ικαρίας;
Δεν τα ξέρω. Ξέρω μόνο τους εκπληκτικούς μουσικούς και τους χορούς τους.

Ποιο τραγούδι πιστεύετε ότι πρέπει οπωσδήποτε να παίξει σε ένα πανηγύρι;
Ο «Ἀη Νηγιάς». Δεν το συζητώ. «Τον Άη Νηγιά, το ανήφορο το ανέβαινα πετώντας, τώρα μου κόψαν τα φτερά και πάω περπατώντας». Είναι ο εθνικός ύμνος της Σίφνου! Είναι αργόσυρτος συρτός, αλλά είναι ένας σκοπός που ανατριχιάζει την ψυχή σου.

Περισσότερα από το VICE

Απαγωγή Μυλωνά: Μπορεί ο Παλαιοκώστας να Στοιχίσει 8 Εκατ. Ευρώ στο Δημόσιο;

Τα Βιβλία που Διάβασαν οι Πολιτικοί μας το Καλοκαίρι

Οπτικοποιήσαμε Δεδομένα για τον Υπερπληθυσμό στις Ελληνικές Φυλακές