Που θα Οδηγήσει ο Πόλεμος της Νέας Υόρκης με το Graffiti;

​Το 1994, δέκα μήνες αφότου είχε κερδίσει για πρώτη φορά την κούρσα για την δημαρχιακή καρέκλα της Νέας Υόρκης, ο Rudy Giuliani στήθηκε μπροστά στις κάμερες και ανακοίνωσε τον επόμενο στόχο της νέας στρατηγικής του για την αστυνόμευση της πόλης: το γκράφιτι.

«Μια καθαρή πόλη, είναι και μια πιο ασφαλής πόλης», θα έλεγε ο Giuliani χαρακτηριστικά, «αυτό είναι κάτι που ο καθένας καταλαβαίνει. Είναι κάτι το οποίο πρέπει να γίνει, έτσι ώστε να βελτιωθεί το επίπεδο ζωής στην πόλη μας».

Εκείνη την εποχή η Νέα Υόρκη μπορεί να μην είχε πια τα εγκληματικά προβλήματα του παρελθόντος, με τις συμμορίες να αλωνίζουν τους δρόμους της, αλλά από την άλλη δεν ήταν και σαν κάποιο επεισόδιο από το Seinfeld ή το Friends. Η Times Square ήταν ακόμα πνιγμένη στα τσοντάδικα και την πορνεία, οι σταθμοί του μετρό ήταν παραδομένοι στο γκράφιτι και το Williamsburg ήταν ένα καλό μέρος για να βρεις κόκα (οκ, το Williasmburg εξακολουθεί να είναι ένα καλό μέρος να βρεις κόκα). Γκραφιτάδες όπως ο Revs, ο Cost και ο T-Kid ήταν τα πριγκιπόπουλα της φάσης, αλλά ο αρχηγός της αστυνομίας της Νέας Υόρκης William J Bratton, είχε αποφασίσει να κηρύξει πόλεμο στην τέχνη του δρόμου.

Κάπως έτσι ξεκίνησε ένας δεκαετής πόλεμος με σκοπό να σβηστεί από κάθε γωνιά της πόλης όλο το γκράφιτι που είχε δημιουργηθεί στις δεκαετίες του '70 και του '80 - μια διαμάχη η οποία αποτέλεσε το θέμα της έκθεσης City as Canvas που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Museum of the City of New York. Όταν ο Guilani αποχώρησε από την δημαρχία, ο αντικαταστάτης του και δισεκατομμυριούχος Michael Bloomberg συνέχισε την σταυροφορία, ονομάζοντας την ομάδα που είχε οργανωθεί από τον πρώην δήμαρχο και τον αρχηγό της αστυνομίας για να κυνηγήσουν τους γκραφιτάδες ως GHOST (the Graffiti Habitual Offender Supression Team).

«Η μάχη κατά του γκράφιτι είναι συνεχής» δήλωσε ο Bratton στον ραδιοφωνικό σταθμό WNYC τον Απρίλιο. «Είναι ένα από τα θέματα στα οποία θα επικεντρωθώ. Μίλησα ήδη με τον δήμαρχο και του μετέφερα την αίσθησή μου ότι το γκράφιτι επιστρέφει στην πόλη μας». Ο Bratton δεν παρέλειψε να χαρακτηρίσει τον γκράφιτι ως στοιχείο «αστικής αποσύνθεσης».Θα πίστευε κανείς ότι με την έλευση του προοδευτικού Bill de Blasio στον δημαρχιακό «θρόνο» ο πόλεμος εναντίον του γκράφιτι θα τελείωνε. Αλλά το κίνημα εναντίον του γκράφιτι επέστρεψε, τώρα που ο ιδρυτής του ο William J Bratton, επέστρεψε στο παλιό του πόστο ως αρχηγός της αστυνομίας της Νέας Υόρκης. Είναι άλλωστε ο άνθρωπος που αποκάλεσε την έκθεση City as Canvas «απαράδεκτη».

Τα νούμερα και οι αριθμοί δείχνουν ότι ο Bratton το έχει πάρει σοβαρά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου οκταμήνου του 2014, οι συλλήψεις γκραφιτάδων έχουν ανέβει κατά 4%. Αν ψάχνει όμως κανείς να βρει την πλέον συμβολική κίνηση του νέου καθεστώτος, αυτή δεν είναι άλλη από την πολυδιαφημισμένη σύλληψη του Cost (ο οποίος είναι ο 45χρονος Adam Cole, κάτοικος Queens) τον προηγούμενο μήνα και το ολικό σβήσιμο των γκράφιτι στο 5Pointz τον Νοέμβριο, που αποτελούσε την Μέκκα των γκραφιτάδων στο Queens.

Όλα αυτά εγείρουν το ερώτημα: Κινδυνεύει η κουλτούρα του γκράφιτι της Νέας Υόρκης με αφανισμό; Και τελικά αξίζει τον κόπο αυτή η καμπάνια για να κυνηγήσεις μια ιστορία που στα μάτια πολλών εκ των κατοίκων της πόλης έχει ιδιαίτερη καλλιτεχνική και ιστορική αξία;

Ο διαχειριστής του 5Pointz και καλλιτέχνης γκράφιτι Jonathan Cohen, γνωστός και με το ψευδώνυμο Meres One, μας είπε πως ξέρει αρκετούς γκραφιτάδες «που έχουν να ζωγραφίσουν για πάνω από ένα χρόνο. Δεν είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν την ελευθερία τους. Πολλοί από αυτούς απλά επέστρεψαν σε αυτά που έκαναν πριν».

Το 5Pointz άνοιξε το 1993 και ήταν ένα μέρος που όλοι οι γκραφιτάδες της πόλης μπορούσαν να δουλέψουν χωρίς να κινδυνεύουν να συλληφθούν. Έφερε τουρισμό στην περιοχή, προκαλώντας εθνικό αλλά και παγκόσμιο ενδιαφέρον για την ντόπια καλλιτεχνική σκηνή. «Δεν ήταν η λύση, ήταν απλά μια εναλλακτική πρόταση», λέει ο Cohen σχετικά.

«Λέγαμε στα παιδιά να μην καταστρέφουν την γειτονιά και να έρχονται να εκφράζονται εδώ. Αλλά όλη αυτή η ιστορία του να κυνηγάνε το γκράφιτι είναι επικίνδυνη. Το να προσπαθείς να σβήσεις την τέχνη από τους δρόμους είναι τρομακτικό».

«Αισθάνεσαι λες και είσαι πάλι στην εποχή του Giuliani», λέει η Marie Cecile Flaguel, μια από τις εθελόντριες που δούλευε στο 5Pointz. «Από τον Σεπτέμβριο του 2013 και μετά, οι αρχές είναι πολύ πιο επιθετικές. Θέλουν να στείλουν ένα μήνυμα με το να προσάπτουν κατηγορίες για πιο σοβαρά αδικήματα σε αυτά τα παιδιά».

Θεωρεί πως το σβήσιμο των έργων στο 5Pointz έγινε με την έγκριση της αστυνομίας της Νέας Υόρκης. Με την μόνιμη παρουσία των αστυνομικών ομάδων που κυνηγούν τους γκραφιτάδες, θεωρεί απίθανο να μην αντιλήφθηκαν μια τόσο μεγάλη επιχείρηση όσο αυτή που χρειάστηκε για να σβηστεί τα έργα στο 5Pointz, ενώ η πρόσφατη σύλληψη μερικών εκ των καλλιτεχνών που συμμετείχαν στον χώρο, δείχνει σύμφωνα με την Flaguel τις πραγματικές προθέσεις της αστυνομίας.

Το πρόβλημα βέβαια για τον Bratton, είναι οι ακούσιες συνέπειες. Όπως ακριβώς και τα μέτρα που πάρθηκαν στο πλαίσιο του «Πολέμου κατά του Τρόμου» (War on Terror) χειροτέρεψαν τα προβλήματα που θέλησαν να λύσουν, έτσι και η τακτική εναντίον του γκράφιτι φαίνεται να προκαλεί περισσότερο κακό παρά κακό.

«Το να βρίσκεις μια λύση σε ένα πρόβλημα είναι προτιμότερο από το να προσπαθείς να σκοτώσεις το πρόβλημα», λέει ο Cohen. «Είναι σημαντικό να έχει ο κόσμος ένα νόμιμο μέσο έκφρασης της τέχνης του. Αυτή την στιγμή οι επιλογές που έχουν είναι ή να ζωγραφίζουν παράνομα, ή να μην ζωγραφίζουν καθόλου. Αυτό δημιουργεί ακόμα περισσότερο κόσμο που κάνει ας το πούμε, όχι και τα καλύτερα πράγματα».

Από την στιγμή που καταστράφηκε το 5Pointz και μετά, έχει παρατηρηθεί ιδιαίτερα αυξημένο bombing στο Long Island City. Από την ώρα που εφαρμόστηκαν τα νέα μέτρα μάλιστα, οι καταγγελίες και τα παράπονα για γκράφιτι έχουν αυξηθεί κατά 24% σε όλη την πόλη. Στο γειτονικό Woodside, τα παράπονα κατοίκων για το γκράφιτι έχουν εκτοξευτεί κατά 120% από πέρυσι.

Οι λόγοι για την αύξηση των «κρουσμάτων» δεν είναι απόλυτα ξεκάθαροι, αλλά ο επί σειρά ετών γκραφιτάς στην Νέα Υόρκη, Antonio "Chico" Garcia, θεωρεί πως το γκράφιτι είναι σαν το χόρτο: «όσο παλεύεις να το εξαφανίσεις, τόσο περισσότερο θα υπάρχει. Δεν μπορείς να κερδίσεις μια μάχη που έχεις ήδη χάσει».

«Οι καλλιτέχνες, ανεξαρτήτου ηλικίας, πρέπει να έχουν ένα χώρο όπου θα φαίνεται η δουλειά τους», μου λέει ο Chico. «Τα παιδιά απλά θα εκνευριστούν αν δεν μπορούν να εκφραστούν. Θα τα πάρουν και θα αρχίσουν τους βανδαλισμούς. Έτσι θα βλέπεις όλο και περισσότερο τέτοια πράγματα».

Για να διορθωθεί η κατάσταση, ο Chico προτείνει να ακολουθήσει η Νέα Υόρκη το παράδειγμα του Montreal, μια πόλη που αναθέτει σε γκραφιτάδες να ομορφύνουν εγκαταλειμμένες περιοχές με τις δουλειές τους. Εκφράζει επίσης την άποψη πως το μετρό της Νέας Υόρκης πρέπει να γεμίσει πάλι με χρώμα, κάτι που θα μπορούσαν να αναλάβουν οι ντόπιοι γκραφιτάδες.

«Ελπίζω ο καινούργιος μας δήμαρχος να προσπαθήσει να λύσει αυτήν τη κατάσταση», λέει ο Chico, «ο De Blasio μπορεί αν θέλει να με πάρει τηλέφωνο, θα του τα εξηγήσω όλα».

Παρά τις προτάσεις του βέβαια, ο Chico δεν μπορεί να κρύψει την οργή του για το πώς η ίδια του η πόλη αντιμετωπίζει τον ίδιο αλλά και την υπόλοιπη κοινότητα του γκράφιτι.

«Στην τελική να πάει να πηδηχτεί η πόλη. Ας πάρει αυτά που κάνουν τα παιδιά στους τοίχους και ας τα φάνε. Δεν θέλουν να είναι μαζί μας; Τότε θα είναι εναντίον μας. Και τώρα πια δεν μπορούν να μας σταματήσουν, γιατί αυτός ο πόλεμος θα συνεχιστεί».

Σε εκείνο το σημείο ο Chico τραγουδάει και το ρεφρέν του "Ain't No Stoppin' Us Now", του κλασσικού κομματιού των McFadden and Whitehead, για να το δέσει.

«Το γκράφιτι επιστρέφει», λέει αποφασιστικά.

«Ας το πάρουν απόφαση».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.