Μιλήσαμε με τον Δημιουργό του Phylax στο Παλαιό Φάληρο για Άγγελους και Δαίμονες

Το θέμα των ημερών είναι χωρίς αμφιβολία ο Phylax, το γλυπτό που πρόσφατα τοποθετήθηκε στο Παλαιό Φάληρο και προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις των (υπερ)ορθόδοξων κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι το θεώρησαν σατανιστικό. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μπαράζ αστείων έως απαράδεκτων συμπεριφορών. Κάποιοι από τους θιγμένους περνούσαν και μούτζωναν το έργο, κάποιοι του πέταξαν άσπρη μπογιά και το βανδάλισαν, ενώ δεν έλειψαν και εκείνοι που ράντισαν το γλυπτό με αγιασμό για να το εξορκίσουν. Απέναντι σε αυτές τις ακρότητες, ο Δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου, Διονύσης Χατζηδάκης, υποστήριξε τον Phylax λέγοντας ότι «το γλυπτό δεν έχει καμία σχέση με τη χριστιανική πίστη» και ότι το δεν θα απομακρυνθεί από το σημείο όπου βρίσκεται, παρά τη συλλογή υπογραφών με αυτό το αίτημα.

Μέσα σε όλο αυτόν τον παροξυσμό, αποφασίσαμε να μιλήσουμε με τον Κωστή Γεωργίου, τον ζωγράφο και γλύπτη που δημιούργησε τον Phylax, ώστε να μας πει ο ίδιος αν ο Phylax είναι τελικά έργο του Σατανά και πώς κρίνει τις ακραίες αντιδράσεις που προκλήθηκαν μετά την έκθεσή του σε δημόσια θέα.

VICE: O Phylax προκάλεσε αντιδράσεις για τις υποτιθέμενες αντιχριστιανικές συνδηλώσεις του. Στην πραγματικότητα, υπάρχει κάποιος συμβολισμός στο έργο;
Κωστής Γεωργίου: Απεχθάνομαι οποιονδήποτε συμβολισμό στην τέχνη. Όταν προσπαθείς να συμβολίσεις κάτι καλλιτεχνικά, αυτόματα μπαίνεις στη διαδικασία να προσαρμόσεις το έργο σου σε αυτό που θέλεις να συμβολίσεις. Ως άνθρωπος της δημιουργίας, νομίζω ότι όσο μικρότερες συναρτήσεις έχεις με συστήματα, τόσο πιο ελεύθερος είσαι. Διαφορετικά, μπλοκάρεσαι. Αυτό ισχύει και για τον Phylax, στη θέση του οποίου θα μπορούσε να έχει τοποθετηθεί οποιοδήποτε άλλο έργο. Θα μπορούσα να είχα επιλέξει μία σφαίρα ή κάποιο εντελώς αφηρημένο σχήμα. Ωστόσο, χάρη στα φτερά του, ο Phylax έχει ένα εκτόπισμα και στέκεται δυναμικά στον χώρο. Φυσικά, ούτε το όνομα, ούτε το κόκκινο χρώμα του έργου φέρουν κάποιον συμβολισμό -και αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά- παρότι φαίνεται ότι συνέβαλαν στη μεγάλη παρανόηση. Αν τελικά το θέμα πήρε μεγάλες διαστάσεις, δεν ευθύνομαι εγώ γι’ αυτό.

Τι συναισθήματα σας προκάλεσαν οι αντιδράσεις, ο εξορκισμός και ο βανδαλισμός του έργου;
Όλο αυτό που έγινε είναι τόσο ακραίο και εκτός πραγματικότητας, που όσο και να προσπαθήσω να το εξηγήσω λογικά, μου είναι αδύνατον να το προσεγγίσω και να το καταλάβω. Είναι έξω από τα όρια της λογικής. Κάνω αυτήν τη δουλειά 45 χρόνια και μεγάλα μουσεία από κάθε γωνία του κόσμου με καλούν για να εκθέσω τα έργα μου, διότι προφανώς εκτιμούν τη δουλειά μου και όχι ασφαλώς επειδή μου κάνουν χάρη. Αφιερώνεις όλο τον χρόνο σου στην τέχνη, περνάς την αγωνία της καλλιτεχνικής «οδύνης» και «γέννας» και ξαφνικά εμφανίζονται κάποιοι -με περιορισμένη αντίληψη και γνώση περί τέχνης- για να εκφράσουν ακραίες και παράλογες απόψεις. Κάθε έργο, ασφαλώς, είναι ανοιχτό στην κριτική, ειδικά όταν βρίσκεται σε δημόσια θέα. Μόνο έτσι προχωρά η τέχνη. Ωστόσο, δεν είμαι νέος στον εικαστικό χώρο, έχω συμμετάσχει σε μεγάλες εκθέσεις, μουσεία και γκαλερί ανά τον κόσμο και ξέρω ότι το πιο εύκολο πράγμα είναι η ανέξοδη κριτική. Έχω την αίσθηση ότι αν κάποιοι από τους επικριτές του Phylax πήγαιναν στο ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης, στην Tate New στο Λονδίνο ή και σε οποιοδήποτε άλλο μουσείο σύγχρονης τέχνης, θα τους έβαζαν φωτιά με αυτά που θα έβλεπαν. Όμως, τέχνη δεν είναι και δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό που προσαρμόζεται στα προσωπικά όρια και δεδομένα.

Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η ακραία αντίδραση;
Νομίζω ότι, σε έναν βαθμό, η τοξική αντίδραση οφείλεται στη δεινή θέση στην οποία βρέθηκε η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Οι Έλληνες έπαθαν τέτοιο σοκ και πληγώθηκαν τόσο, που πλέον δρουν τοξικά. Είναι αλήθεια ότι «φάγαμε πολύ ξύλο» στη διάρκεια της κρίσης. Όμως δεν γίνεται να σκοτώνεται ένας άνθρωπος και να ακούς σχόλια, όπως «μπράβο, καλά να πάθει». Πώς φτάσαμε να έχουμε τόσο φθόνο και μίσος στην ψυχή μας; Όλοι είμαστε πληγωμένοι -άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο-, όμως πρέπει να κάνουμε κάτι για να μη μας πάρει η μπάλα, για να μην εκχυδαΐσουμε την καθημερινότητά μας. Κανείς δεν είπε να γίνουμε διανοούμενοι, αλλά ας βάλουμε λίγη λογική στη ζωή μας.

Σας έχει συμβεί να προκληθούν παρόμοιες αντιδράσεις για άλλο έργο σας στην Ελλάδα ή το εξωτερικό;
Ουδέποτε.

Επικοινώνησε ποτέ κάποιος μαζί σας για να σας εκφράσει την αντίδρασή του για το έργο;
Κανείς δεν επικοινώνησε άμεσα μαζί μου για να διαμαρτυρηθεί. Όλες οι κριτικές και οι επιθέσεις έγιναν στα social media. Πολλοί έκαναν θετικά σχόλια και έτσι υπήρξε η δράση και η αντίδραση που πρέπει να προκαλεί ένα έργο τέχνης.

Τόσο στον Phylax, όσο και σε άλλα έργα σας, βλέπουμε ότι οι μορφές δεν έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Πού οφείλεται αυτή η καλλιτεχνική επιλογή;
Η δουλειά μου δεν χαρακτηρίζεται από καθαρό ρεαλισμό, αλλά από αφαίρεση. Επιλέγω την έλλειψη χαρακτηριστικών στα πρόσωπα, για να μην υπάρχουν συναρτήσεις των ανθρώπων με γνωστά σε αυτούς πρόσωπα και πράγματα. Για παράδειγμα, αν μία μορφή θυμίζει σε κάποιον τον πατέρα του ή τη μητέρα του, θα το δει υπό αυτό το πρίσμα και άρα θα κατευθυνθεί σε λανθασμένη διαδρομή. Αντίθετα, εμένα με ενδιαφέρει το έργο να διαβάζεται με όσο γίνεται ευρύτερη οπτική και σκέψη. Γι’ αυτό τόσο στην ζωγραφική, όσο και στη γλυπτική, αποφεύγω τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Άλλωστε, στην τέχνη δεν έχει σημασία το «διότι», αλλά το «γιατί», δεν έχει τόση σημασία η απάντηση, αλλά το ερώτημα. Θέλει κάποιος να δει τον Phylax σαν άγγελο; Ας τον δει σαν άγγελο. Θέλει να τον δει σαν δαίμονα; Ας τον δει σαν δαίμονα. Θέλει να το δει απλώς σαν πουλί; Ας το δει σαν πουλί. Το έργο τέχνης αποκτά νόημα όταν γίνεται πεδίο σκέψης και αναθεώρησης πραγμάτων.

[VICE Video] Dickasso: Πέη Attention

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης στην κοινωνία; Πρέπει η τέχνη να «προκαλεί»;
Αν ένα έργο παρουσιάζει νέες -πρωτάκουστες ή πρωτόγνωρες- προτάσεις και έχει τη φέρουσα δυναμική να προκαλέσει, τότε αυτό είναι ευπρόσδεκτο. Οι νέες προτάσεις δημιουργούν πάντα αντίδραση και διάλογο και μόνο τότε ένα έργο επιτελεί το σκοπό του, όταν δεν μένει απαρατήρητο. Ωστόσο, όταν έργο προκαλεί απλώς για να κάνει θόρυβο και να ιντριγκάρει, όταν δηλαδή το ακραίο γίνεται αυτοσκοπός ή προς όφελος του καλλιτέχνη, αυτό δεν με εκφράζει. Το σοκ για το σοκ δεν εξυπηρετεί τίποτα, το σοκ όμως που προκύπτει από εσωτερική αναγκαιότητα έχει αξία. Σε κάθε περίπτωση, ο Phylax δεν είχε σκοπό να προκαλέσει παρά μόνο να κάνει αισθητή την παρουσία του σαν μια σύγχρονη εικαστική πρόταση.

Ποια είναι η σχέση των Ελλήνων με την τέχνη και τα εικαστικά;
Όσο ήμουν στο εξωτερικό για σπουδές και εκθέσεις, έβλεπα πάντα γκρουπ παιδιών να είναι ξαπλωμένα σε δάπεδα μουσείων ή καλλιτεχνικών χώρων και πλάι στους δασκάλους τους να ζωγραφίζουν και να ασχολούνται πραγματικά με την τέχνη και τα εικαστικά. Αυτό γινόταν κάθε μέρα, είναι ο κανόνας σε πολλές χώρες, όπου τα παιδιά εξοικειώνονται με την τέχνη από δύο και τριών χρόνων. Στα ελληνικά μουσεία έχω δει ελάχιστες φορές κάτι ανάλογο. Συνήθως βλέπεις παιδιά του δημοτικού που απλώς περιδιαβαίνουν δεξιά και αριστερά χωρίς καθοδήγηση. Έρχονται στο μουσείο για να πουν ότι ήρθαν και φεύγουν. Όμως, έτσι δεν αποκτάς παιδεία. Χρειάζεται επαγγελματική προσέγγιση και εμείς δεν επενδύσαμε ποτέ σε αυτήν, ειδικά σε ό,τι αφορά την εικαστική παιδεία. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά στο εξωτερικό να καταλαβαίνουν γιατί οι μορφές σε ένα έργο του Picasso είναι παραμορφωμένες. Εδώ χασκογελούν και λένε «τι μπούρδες είναι αυτές;». Έτσι φτάνουμε σε ακρότητες σαν αυτές κατά του Phylax, που γίνονται είδηση στο εξωτερικό και δεν τιμούν τους Έλληνες. Αυτό πραγματικά με λυπεί.

Περισσότερα από το VICE

Τι Είπε και Κυρίως τι Δεν Είπε η Μπέττυ Μπαζιάνα

Το Twitter Αποκλείει τους Νεοναζί σε Όλο τον Κόσμο και η Χρυσή Αυγή Μιλάει για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων

Τα Καλύτερα Video Games που Περιμένουμε Μέσα στο 2018