Θάνατος, Ειρήνη, Εξουσία ή Τζιχάντ: Ποιο Είναι το Μέλλον της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου;

Γκράφιτι κατά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που απευθύνεται στον ανατραπέντα πρόεδρο Μόρσι.

Μετά την ετυμηγορία της προηγούμενης Δευτέρας, του Δικαστηρίου του Καϊρου για Επείγοντα Ζητήματα, η Μουσουλμανική Αδελφότητα ετοιμάζεται να έρθει αντιμέτωπη με ένα μέλλον που αντικατοπτρίζει το μεγαλύτερο κομμάτι του παρελθόντος της. Να ξαναγίνει παράνομη οργάνωση.

Μετά από διαβουλεύσεις, ο προεδρεύων δικαστής διακήρυξε: «Το δικαστήριο απαγορεύει τις δραστηριότητες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και της μη κυβερνητικής  της οργάνωσης, καθώς και όλες τις δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχει, αλλά και οποιαδήποτε οργάνωση που προέρχεται από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα». Ο Δικαστής έδωσε εντολή στην υπηρεσιακή κυβέρνηση να παγώσει τα κεφάλαια της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και διόρισε Επιτροπή για να τα  χειρίζεται έως ότου ασκηθεί έφεση.

Το δικαστήριο δεν αιτιολόγησε την  απόφαση που έλαβε, αλλά είναι προφανές ότι επηρεάστηκε από το αριστερό προοδευτικό κόμμα της Εθνικής Ενότητας- γνωστό και ως Ταγκαμού- που κατηγορεί τη Μουσουλμανική Αδελφότητα για διασυνδέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις και «εκμετάλλευση της θρησκείας με πολιτικά σλόγκαν». Οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία που συνετέλεσε στην έκβαση της ετυμηγορίας, η πτώση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας είναι πλέον γεγονός.

Οι ισχυρισμοί για διασυνδέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις ενισχύθηκαν μετά την πρόσφατη απόπειρα δολοφονίας του υπουργού Εσωτερικών Μοχάμεντ Ιμπραχίμ. Παρότι ο ίδιος κατάφερε να διαφύγει σώος από την προφανή βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας, ένας άνθρωπος σκοτώθηκε  και τραυματίστηκαν τουλάχιστον 10. Ο κόσμος στους δρόμους επέρριπτε την ευθύνη στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. « Φυσικά ήταν η Αδελφότητα- είναι τρομοκράτες! Ποιος ξέρει τι άλλο ετοιμάζουν», φώναξε ένας πλανόδιος πωλητής στο κέντρο του Καϊρου, όταν άκουσε τα νέα στο ραδιόφωνο. Παρότι την ευθύνη της επίθεσης ανέλαβε μία τρομοκρατική οργάνωση, γνωστή ως Ανσάρ Μπαγίτ Αλ- Μακντίς, που έχει εμπνευστεί από την Αλ Κάιντα, για πολλούς Αιγύπτιους οι πραγματικοί ένοχοι είναι η Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Ύστερα από πολλές εβδομάδες εφαρμογής σκληρών κατασταλτικών μεθόδων που οδήγησαν στο θάνατο τουλάχιστον χιλίων πολιτών και στις συλλήψεις πολλών ηγετικών μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας αλλά και ακτιβιστών, η πολιτική δύναμη της Αδελφότητας κατακερματίστηκε.

Υποστηρικτές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας

Σε μία περίοδο που ο αριθμός των ανθρώπων που μπορείς να συγκεντρώσεις στους δρόμους αποτελεί ένδειξη της δύναμης που διαθέτεις, η τελευταία διαδήλωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας δεν συγκέντρωσε περισσότερους από 100 διαδηλωτές. Εν τω μεταξύ, η υπηρεσιακή κυβέρνηση και οι δυνάμεις ασφαλείας επωφελήθηκαν από το λαϊκό αίσθημα εναντίον της Αδελφότητας και τώρα μπορούν να κατεβάζουν δεκάδες χιλιάδες στους δρόμους.

«Ήταν ξεκάθαρο από την 3η Ιουλίου, όταν ανετράπη ο πρόεδρος Μόρσι, ότι ο στρατός και η στρατιωτική μηχανή δεν θα ακολουθούσαν πλέον το πλήθος αλλά θα ηγούνταν του πλήθους», εξηγεί ο Νέηθαν Τζ .Μπράουν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον και συγγραφέας του Όταν η Νίκη Δεν Είναι Επιλογή: Oι Κινήσεις των Ισλαμιστών στην Αραβική Πολιτική.

Η κρατική τηλεόραση και τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση Μέσα ξεκίνησαν μία αμείλικτη και αποτελεσματική εκστρατεία δαιμονοποίησης της Αδελφότητας. Η επίσημη γραμμή των ΜΜΕ δεν αφήνει χώρο για ουδετερότητα και αποφυγή του θέματος. Πρόκειται για την περίπτωση «ή είσαι μαζί μας ή εναντίον μας». Όσοι παρακολουθούν τα νέα από τα κρατικά κανάλια δέχονται συνεχώς την υπενθύμιση της «κακίας» της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην άκρη της οθόνης τους: «Η Αίγυπτος πολεμά την τρομοκρατία»

Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα στο παρελθόν δέχθηκε πολύ πιο μεγάλες επιθέσεις αλλά επέζησε. Τον Ιανουάριο του 1954, μετά από αντίσταση σε κάποιες από τις πολιτικές του τότε προέδρου Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ, ο τελευταίος διέλυσε  τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η στρατιωτικού τύπου κυβέρνηση του εξαπέλυσε μία ακραία επιθετική εκστρατεία ενημέρωσης εναντίον της οργάνωσης και συνέλαβε πολλά μέλη της, προκαλώντας μεγάλη σύγχυση.

‘Ομως, καθ’ όλη την διάρκεια της 85ετούς ιστορίας της, η Αδελφότητα επέδειξε σθένος και θέληση να επιβιώσει. «Είναι από τη φύση της μία πολύ προσεκτική οργάνωση» μου είπε ο καθηγητής Μπράουν. «Κορυφαίοι ηγέτες νιώθουν την ευθύνη να διατηρήσουν την οργάνωση υγιή και να την παραδώσουν στην επόμενη γενιά».

Στην ιστορία της υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα ιδεολογικής μεταστροφής της, προκειμένου να προαχθεί η επιρροή της σε κοινωνικό και εν τέλει σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό έγινε εμφανές με την ήρεμη κατάληψη της εξουσίας κατά την επανάσταση του 2011, την ίδρυση του κόμματος της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης (FJP) τον Aπρίλιο του ίδιου χρόνου, και την προκλητική  απόφασή της να θέσει υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές του 2012. Τα περιστατικά βίας εναντίον της, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο, απείλησαν την ύπαρξή της για ακόμη μία φορά.

Υποστηρικτές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας

«Είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για απόπειρα εκκαθάρισης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας όχι μόνο από την πολιτική σκηνή αλλά και από τα κοινωνικά δίκτυα», λέει ο Τζεχάντ- Ελ - Χαντάντ εκπρόσωπος της  Μουσουλμανικής Αδελφότητας και σύμβουλος του Κόμματος της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης. «Έχουν εισβάλει και έχουν λεηλατήσει τα γραφεία πολλών μη κυβερνητικών οργανώσεων της Αδελφότητας και έχουν συλλάβει τους επικεφαλής τους». Λίγες ημέρες αφότου μιλήσαμε συνέλαβαν και τον κύριο Χαντάντ.

Η Άλισον Πάργκετερ, πολτικός αναλυτής στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, υποστηρίζει ότι η πολιτική καταπίεσης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας επί προεδρίας του Νάσερ, υπήρξε καταλυτική και οδήγησε στην ανάληψη ριζοσπαστικής δράσης από την πλευρά πολλών μελών της Αδελφότητας. Στο βιβλίο που έγραψε το 2012, Η Μουσουλμανική Αδελφότητα: από την Αντιπολίτευση στην Εξουσία, γράφει «το κίνημα βρήκε πολλά εμπόδια στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 50 και κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 60, επειδή πολλά μέλη του είχαν φυλακιστεί. Παρολ’αυτά,  όχι μόνο δε μειώθηκε η όρεξή τους για ανάληψη δράσης, αλλά η παραμονή τους στη φυλακή τους σκλήρυνε και τους έκανε ακόμη πιο αποφασιστικούς για να προκαλέσουν το καθεστώς του Νάσερ».

Στις 26 Οκτωβρίου του 1954- 9 μήνες μετά τη διάλυση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας από το καθεστώς Νάσερ- ένας φαναρτζής από την Imbaba πυροβόλησε τον πρόεδρο 8 φορές, αλλά αστόχησε. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει σαφές πόσα γνώριζε  η Αδελφότητα για το σχέδιο δολοφονίας του Νάσερ  από το φαναρτζή, αλλά η σκληρή απάντηση του καθεστώτος κατέστρεψε ολοσχερώς την οργάνωση. Έξι μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας απαγχονίστηκαν  και φυλακίστηκαν χιλιάδες.

Η καταστολή που εφάρμοσε το καθεστώς Νάσερ, οδήγησε στην ανάπτυξη μαχητικών ιδεολογιών, από τις οποίες η πιο γνωστή είναι εκείνη του Σαγίιντ Κουτμπ που περιγράφεται στο βιβλίο του Σταθμοί- το οποίο γράφτηκε την περίοδο της φυλάκισής του από το καθεστώς Νάσερ. Αυτό το βιβλίο αποτέλεσε έμπνευση για πολλές γενιές, για να πολεμήσουν ενάντια στη «τζαχιλίγια» (περίοδος της προ ισλαμικής άγνοιας) εντός του πλαισίου της Τζιχάντ με όλες τις σωματικές και πνευματικές δυνάμεις τους.

Υπάρχει μεγάλη ανησυχία ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει σήμερα και φαίνεται να  έχει κυριαρχήσει έντονα στο μυαλό πολλών Αιγυπτίων ιδιαιτέρως μετά την αύξημένη παρουσία Ισλαμιστών μαχητών στην οροσειρά του Σινά. Σχολιαστές, όπως ο Έρικ Τράγκερ από το Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, πιστεύουν ότι η ανατροπή του Μόρσι από το στρατό είναι μία πύρρειος νίκη και θα έχει ως συνέπεια την «απείθαρχη ισλαμιστική εξέγερση».

Ο καθηγητής Μπράουν διαφωνεί όσον αφορά την πιθανότητα εξέγερσης, τουλάχιστον στο κοντινό μέλλον, λέγοντας «είναι απίθανο. Η  κορυφαία ηγεσία της Αδελφότητας έχει ακολουθήσει ένα εντελώς διαφορετικό ιδεολογικό μονοπάτι εδώ και μία γενιά, πιστεύω ότι είναι αρκετά εσωτερικευμένο.»

Ωστόσο, παραδέχεται ότι «η κορυφαία ηγεσία, μπορεί να έχει χάσει αυτή τη στιγμή τον έλεγχο.»

«Οι καταγεγραμμένοι συλληφθέντες - μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας- έχουν ξεπεράσει τους 6,000. Οι αριθμοί αυτοί αφορούν κυρίως την ηγεσία και όχι δευτερεύοντες ηγέτες, οι οποίοι σκοτώθηκαν ήδη από το στρατό στη Ραμπάα και την Ναχντα» υποστηρίζει ο Ελ – Χαντάντ.

Επομένως, εάν αυτή η κρίσιμη αλυσίδα εντολών  που είναι κεντρική για την προπαγάνδα της Αδελφότητας διακοπεί, πώς θα μπορέσει να διατηρήσει τον έλεγχο στα μέλη της και πόσα μπορεί να γνωρίζει για τις δράσεις κάποιων εκ των μελών της;

Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Ελ Χαντάντ πιστεύει ότι η Αδελφότητα είναι ακόμη ικανή να ηγηθεί των μελών της παρά τις μαζικές συλλήψεις και την διάλυση της ιεραρχίας της οργάνωσης. Ισχυρίζεται δε, ότι η έλλειψη ηγεσίας δεν θα οδηγήσει στην δημιουργία ομάδων απόσχισης, όπως έγινε την περίοδο του Νάσερ, λέγοντας «ο κόσμος είναι διαφορετικός τώρα απ’ ό, τι ήταν την δεκαετία του 50. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθιστούν δυνατή την διασύνδεση των νέων στην Αίγυπτο αλλά και τη διασύνδεση μέσα στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ενώ μπορεί να διατηρηθεί το μήνυμα σταθερό και να δημιουργηθεί μια παράλληλη δυναμική ηγεσία από ισότιμα μέλη στον εικονικό κόσμο.»

Παρόλ’ αυτά δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο ποια από τα μέλη θα αναλάβουν τον ηγετικό ρόλο και θα διαδώσουν τις εντολές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Η πιθανότητα δημιουργίας ριζοσπαστικών ομάδων που θα λειτουργούν αυτόνομα και αυτόβουλα- αλλά πάντα υπό τη σκέπη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας- δεν μπορεί να αποκλειστεί πλήρως, κυρίως επειδή ο χρόνος περνάει και η σύγχυση εντείνεται. Τα δύο τελευταία χαρακτηριστικά στοιχεία του συνθήματος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας είναι «η Τζιχάντ είναι ο δρόμος μας» και «ο θάνατος στο όνομα του Αλλάχ είναι μεγαλύτερη φιλοδοξία μας». Το κατά πόσο τα μέλη μπορούν να συμμορφωθούν ή να αντιληφθούν αυτά τα στοιχεία προκαλεί ανησυχητικές εικασίες, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό, για την πραγματοποίηση μίας μεγάλης κλίμακας εξέγερση.

Όταν μίλησα μαζί του, πριν από τη σύλληψή του, ο κύριος Ελ-Χαντάντ δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν ακραία στοιχεία στη Μουσουλμανική Αδελφότητα» και ότι οι μόνοι ακραίοι είναι αυτοί που φεύγουν, αφού η Αδελφότητα είναι αφοσιωμένη στη μη χρήση βίας, βάσει αρχών», και συνεχίζει «η στρατηγική μας δεν θα αλλάξει, ανεξαρτήτως κάποιων πραξικοπηματικών προσπαθειών να πυροδοτήσουν τη βία, δολοφονώντας τα μέλη μας, ακόμη και τις γυναίκες, τα παιδιά μας, τους γιους μας και τις κόρες μας»

Εάν κάτι είναι βέβαιο, είναι η αποφασιστικότητα να συνεχίσουν τις διαμαρτυρίες. «Τίποτα δεν άλλαξε με τις συλλήψεις και τις δολοφονίες, είμαστε αποφασισμένοι να ρίξουμε τους πραξικοπηματίες ακόμη κι αν χρειαστούν εβδομάδες, μήνες ή ακόμη και χρόνια», με διαβεβαίωσε ο κύριος Ελ Χαντάντ και συνέχισε «δεν μπορείς να σκοτώσεις μία ιδέα όταν έχει έρθει η ώρα της». Παραμένει το ερώτημα – ποιοι θα είναι ακριβώς οι πρωταγωνιστές και τι μορφή θα έχει η δράση τους.