«Ψυχάκια / Πάρε τα Χάπια σου» - Η Στοχοποίηση των Ψυχικά Ασθενών Δεν Έχει Πλάκα

Γιατί οι ψυχικές ασθένειες στιγματοποιούνται τόσο πολύ στο δημόσιο λόγο; Και όχι μόνο στον δημόσιο λόγο, αλλά και στις προσωπικές συζητήσεις. Πέρα από το βαρύ φορτίο που κουβαλούν οι ψυχικά ασθενείς, έρχονται αντιμέτωποι και με τον στιγματισμό, που αναπαράγεται και γίνεται εμφανής σε κάθε επίπεδο της ζωής τους. Αυτός ο «λεκές» που σημαδεύει ανεξίτηλα την ύπαρξή τους, τους ακολουθεί σε κάθε τους κίνηση. Τις προάλλες, δημοσιεύθηκε ένα άρθρο το οποίο, με υποτιμητικό τρόπο, προσπαθούσε να ασκήσει κριτική, χρησιμοποιώντας στιγματιστικό λόγο εις βάρος των ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες, στο πλαίσιο μιας πολιτικής αντιπαράθεσης. Ηθική απαξία, επικριτικό ύφος, κακοποιητικός λόγος, που όχι μόνο δεν εξυπηρετεί το σκοπό του, αλλά αντιθέτως, αποπροσανατολίζει από αυτόν.

Πώς εν έτει 2022, έχουμε ανοχή σε τέτοιου είδους επιχειρήματα που λειτουργούν βλαπτικά για τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες; Πώς δίνεται χώρος ώστε να δημοσιεύονται άρθρα και βλαπτικές απόψεις χωρίς αντίλογο και πως γίνεται να μην υπάρχουν αντιδράσεις, όταν αυτού του είδους τα μεσαιωνικά «επιχειρήματα» προβάλλονται στην τηλεόραση; Στον μεσαίωνα συνηθιζόταν να σημαδεύεται ο εκάστοτε εγκληματίας με μια πυρακτωμένη σφραγίδα. Από τότε μέχρι σήμερα, αυτές οι πρακτικές αναδιαμορφώνονται και μετουσιώνονται σε ψυχολογική βία εις βάρος των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν κάποιου είδους πρόβλημα. Οτιδήποτε κι αν είναι αυτό.

Όχι, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τους διακινητές δημόσιου λόγου ως προς τη χρήση αυτών των εκφράσεων, που αναφέρονται σε κάποιον ως «τρελό», «παρανοϊκό», «ψυχοπαθή», «σχιζοφρενή» ή παρακινούν κάποιον να «πάρει τα χάπια του», τη στιγμή που ολοένα και περισσότεροι χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή για να είναι καλά. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία, όταν, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, η αύξηση στη χρήση αντικαταθλιπτικών, αγχολυτικών αλλά και ναρκωτικών ουσιών που ανιχνεύτηκε στα λύματα, ήταν κατακόρυφη. Συγκεκριμένα, υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που είχε δημοσιεύσει το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας, η χρήση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων φαίνεται πως διπλασιάστηκε (αύξηση 176%), ενώ αύξηση 77% παρουσιάζει και αγχολυτική ουσία που ανήκει στην κατηγορία των βενζοδιαζεπινών, σε σύγκριση με την άνοιξη του 2019, ενώ αντίστοιχα αυξήθηκε η χρήση κοκαΐνης κατά 67%, συνιστώντας τη μεγαλύτερη μεταβολή από το 2019 μέχρι σήμερα.

VICE Video: Η «Οδύσσεια» της Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα

Την ώρα που χιλιάδες άτομα χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή για να ανταπεξέλθουν στη δυστοπική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε μετά το ξέσπασμα του ιού, έφερε τούμπα ό,τι θεωρούσαμε ως δεδομένο, έφερε στην επιφάνεια τραύματα που ήταν καταχωνιασμένα ή δημιούργησε καινούργιες σχισμές στον ψυχισμό μας, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να στιγματίζει κανέναν. Όταν καθημερινά προσπαθούμε να διαχειριστούμε τις κρίσεις πανικού και να κατευνάσουμε τις κρίσεις άγχους, όταν το στήθος μας πονάει, το στομάχι μας γίνεται κόμπος και τα αυτιά μας βουίζουν, όχι δεν υπάρχει καμία δικαιολογία στην ανοχή τέτοιων εκφράσεων. Προφανώς η άγνοια ως προς τις ψυχικές ασθένειες και τις επιπτώσεις τους είναι τεράστια και πηγάζει από τον τρόπο που είναι διαμορφωμένο όλο το οικοδόμημα - το σύστημα υγείας, το εργασιακό περιβάλλον, η πολιτική αντιπαράθεση, το μιντιακό τοπίο. Γιατί δεν υπάρχουν αναρρωτικές άδειες για τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικές διαταραχές ή παθαίνουν κρίσεις πανικού στην εργασία τους; Γιατί δεν υπάρχουν δομές ψυχολογικής υποστήριξης για εκείνους που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζητήσουν βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, γιατί οι ασθενείς πάντοτε αναφέρονται ως επικίνδυνοι ή ασταθείς και βιώνουν στο πετσί τους τον κοινωνικό ρατσισμό;

Σε μια κοινωνία, που ακόμα και σήμερα επιμένει να κρύβει «κάτω από το χαλί» τα θέματα που αφορούν την ψυχική υγεία, δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία της και συνήθως αντιμετωπίζει με καχυποψία και υποτιμητικό τρόπο τα άτομα που πάσχουν από διαταραχές, κρίσεις, κατάθλιψη, φοβίες, το αντίδοτο δεν είναι σίγουρα ένας δημόσιος λόγος που λειτουργεί επιβαρυντικά σε αυτό. Τα άτομα που το αντιμετωπίζουν, χάνουν την ηθική τους υπόσταση, υφίστανται διακρίσεις, ταμπού, προκαταλήψεις, ζουν σε έναν κοινωνικό ιστό που διαρκώς τους αποβάλλει από τους κόλπους του, επειδή δε «χωράνε». Τους αποβάλλει με περιθωριοποίηση στις δουλειές, με αποστασιοποίηση στις παρέες και bullying και τους αντιμετωπίζει με μία διαφορετική προσέγγιση, επειδή ακριβώς υπάρχει αυτό το στίγμα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι ότι πολλές φορές οι δράστες εγκλημάτων και δολοφονιών, περιγράφονται από τα μίντια αόριστα και ανυπόστατα ως «ψυχασθενείς», «ψυχάκια» ή «ψυχοπαθείς». Όμως κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν ισχύει, αλλά κατά καιρούς καταρρίπτεται από έρευνες, οι οποίες έχουν δείξει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που έχουν κάποια ψυχική ασθένεια, δεν χρησιμοποιούν βία και δεν είναι περισσότερο επικίνδυνα από τον υγιή πληθυσμό. Μάλιστα, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι στη θέση των θυμάτων, παρά των θυτών. Εάν κάποιο άτομο με ψυχικές διαταραχές εμφανίσει σημάδια βιαιότητας, μπορεί να οφείλεται στη μη λήψη φαρμάκων, την ακαταλληλότητα της θεραπείας ή την κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ. Επομένως, είναι άκαιρο η συμπεριφορά που επιδεικνύουν οι δράστες, οι εγκληματίες ή οι βιαστές να διακινείται γενικά ως απόρροια των ψυχικών ασθενειών. Πέρα από το ότι είναι προσβλητικό για τα ίδια τα άτομα, παίζει και καθοριστικό ρόλο στην δημιουργία εντυπώσεων για το πως αντιλαμβάνεται το κοινό τι εστί ψυχική ασθένεια. Η ετικετοποίηση των ασθενών και το στίγμα μπορεί να είναι τόσο επίμονο, όσο και τα συμπτώματα της ίδιας της ασθένειας. Και μπορεί να επιφέρει και επιδείνωση των συμπτωμάτων, αφού τα άτομα μπαίνουν σε μία διαδικασία ντροπής, ενοχής, απαξίωσης για τον εαυτό τους και έρχονται σε πιο δυνητική θέση.

Όσοι έχουν ένα προνόμιο και μια δυνατότητα έκφρασης στο δημόσιο λόγο, ας σκεφτούν λίγο περισσότερο πριν βάλουν το λιθαράκι τους σε αυτό το σαθρά δομημένο σύνολο συμπεριφορών που περιθωριοποιούν ακόμα περισσότερο μια ήδη ευάλωτη και περιθωριοποιημένη κοινωνική ομάδα, που καθημερινά πασχίζει να αποδείξει την αξία της, να αποδείξει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει και να απελευθερωθεί από τα στεγανά και τις προκαταλήψεις. Το φορτίο δεν το κουβαλούν μονάχα εκείνοι, αλλά και όλοι όσοι -ακόμα και άθελά τους– τους υπονομεύουν, τους στιγματίζουν και τους φορτώνουν ένα βαρύ πέπλο ενοχών.

Ακολουθήστε την Άντυ στο Instagram.

Περισσότερα από το VICE

Τουρίστες Απαντούν αν θα Πήγαιναν στο Άμστερνταμ σε Περίπτωση που Απαγόρευε το Χόρτο

Khay Be: Το “Pyro” Album, η Ζωή στην Αγγλία και το West Coast Rap

Φωτογραφίες Ανθρώπων που Ζουν Δίπλα στα Μεγαλύτερα Εργοστάσια Ενέργειας της Ευρώπη

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.