Αυτή η Γυναίκα Ήταν το Αφεντικό σε ένα από τα Μεγαλύτερα Καρτέλ Ναρκωτικών

To θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Το να ανεβαίνεις τις πλαγιές του Rio de Janeiro πάνω στις οποίες είναι χτισμένη η φαβέλα Rocinha, μαζί με τη Raquel Santos de Oliveira είναι μια ιδιαίτερα μπερδεμένη υπόθεση. Κάθε λίγο και λιγάκι, σταματούν την 50χρονη για να τη χαιρετίσουν διάφορες προσωπικότητες της φαβέλας, από μέθυσους και γριές κυρίες, μέχρι μέλη συμμοριών. «Αν ρωτήσεις κάποιον εδώ αν ήμουν έμπορος ναρκωτικών θα σου πουν ναι», εξηγεί. «Ο κόσμος εδώ με σέβεται».

Η Raquel γεννήθηκε στη Rocinha, την μεγαλύτερη φαβέλα της Βραζιλίας. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα στην ανάστατη ιστορία της περιοχής, υπήρξε η πιο ισχυρή προσωπικότητά της. Ως το έτερο ήμισυ του μεγαλέμπορου ναρκωτικών Ednaldo de Souza, αλλά όντας και μια προσωπικότητα που από μόνη της προκαλούσε δέος και φόβο στους άλλους, η Raquel ανέλαβε τα ηνία του καρτέλ ως νέο αφεντικό μετά τον θάνατο του Ednaldo το 1988, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μιας αιματηρής συμπλοκής με την αστυνομία.

Παραμένει ιδιαίτερα ασυνήθιστο για μια γυναίκα να διατηρεί έναν τόσο αρχηγικό ρόλο στο εμπόριο ναρκωτικών του Ρίο. Στα ντουζένια της εγκληματικής της καριέρας, η κοκαΐνη άρχισε να πλημμυρίζει τη Rocinha και το Ρίο γενικότερα. Ο Ednaldo, o οποίος ήταν γνωστός ως Naldo, ήταν από τους πρώτους που υιοθέτησαν το πολυβόλο HK, αντί των μικρότερων αυτόματων όπλων και πιστολιών. Η αστυνομία σύντομα ακολούθησε το παράδειγμά του, καθώς ο πόλεμος μεταξύ των αντίπαλων συμμοριών του εμπορίου ναρκωτικών και τη αστυνομίας κορυφώθηκε βίαια την δεκαετία του '90.

Ο σταδιακός εθισμός της Raquel στην κοκαΐνη, καθώς και η απογοήτευση από την ακραία βία που περιελάμβανε ο τρόπος ζωής της, την οδήγησαν στο να ψάξει μια διέξοδο από την συμμορία στις αρχές του '90. Η ευχή της έγινε πραγματικότητα. Μετά από χρόνια θεραπείας για να ξεπεράσει το πρόβλημα εξάρτησης της, εξακολουθεί να ζει στη Rocinha και έχει γράψει το ημι-μυθιστορηματικό βιβλίο Number One, με θέμα τον έρωτά της με τον Naldo και τις αναμνήσεις της από εκείνη την εποχή, το οποίο έχει κυκλοφορήσει στην Βραζιλία.

VICE: Γεια σου Raquel. Πώς γνώρισες τον Naldo;
Raquel Santos de Oliveira: Πρωτογνωριστήκαμε όταν ήμασταν ακόμα παιδιά. Εκείνος ήταν έναν χρόνο μικρότερός μου και μάζευε λεφτά από χρέη τζόγου τα οποία έφερνε στους θείους μου. Συνήθιζε να με κοιτάει. Ήταν άσχημος, αλλά είχε μεγάλα, πανέμορφα μάτια. Άρχισε να με ακολουθεί, αλλά ο έρωτάς του ήταν όπως αυτός ενός μαθητή για τη δασκάλα του, μιας κι εγώ ήμουν μεγαλύτερη. Τον συνάντησα ξανά όταν ήμουν 15 ετών και μέχρι τότε είχε γίνει πια ένας οπλισμένος νέος, ήταν από άλλον κόσμο. Τα φτιάξαμε όταν ήμουν 25, ενώ εγώ έβγαινα από έναν κακό γάμο, έχοντας δύο μικρά παιδιά.

Πώς ήταν η ζωή μαζί του;
Ήταν διπολικός και υπέφερε από βαριά κατάθλιψη. Κοιμόταν στα χέρια μου, αλλά με άλλους ήταν πολύ σκληρός. Οι έμποροι ναρκωτικών μπορούν να πάνε από τον παράδεισο στην κόλαση μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Μέσα σε τρία χρόνια, ό,τι είχε καταστράφηκε. Ήταν πολύ αγχώδης, αλλά ζούσαμε στο παρόν, χωρίς κανέναν φόβο. Δεν ήμασταν ποτέ θλιμμένοι, ήταν λες και ζούσαμε μια αιώνια γιορτή. Όταν ήμασταν μόνοι μας, καπνίζαμε χόρτο και γελάγαμε. Ήταν μια κανονική ζωή, αλλά ήταν πάντα μέσα σε ένα σύστημα.

Περιέγραψέ μου μια τυπική μέρα σας.
Αν ήμουν στο σπίτι της μητέρας μου, θα ξυπνούσα και θα περίμενα να ακούσω τον ήχο του όπλου του, ένα πολυβόλο HK που αποκαλούσε Jovelina. Ήταν ένα σημάδι ότι ήταν ξύπνιος, οπότε ξεκινούσα για το σπίτι του ώστε να του πάω φαγητό. Όταν σκοτείνιαζε, πήγαινα για δουλειά μαζί του στο boca de fumo (το σημείο πώλησης ναρκωτικών) ή έμενα για να καθαρίσω τα όπλα. Είχαμε ένα πανέμορφο σπίτι, αλλά καταστράφηκαν τα πάντα κατά τη διάρκεια της εφόδου της αστυνομίας.

Υπήρχε πολύς ανταγωνισμός από άλλες γυναίκες;
Εκείνον τον καιρό, το να είσαι γυναίκα ενός εμπόρου ναρκωτικών ήταν σαν να ήσουν socialite. Οι γυναίκες τρυπούσαν τα προφυλακτικά ώστε να μείνουν έγκυες από έναν τέτοιον. Οι αδερφές του Naldo ήταν όλες ιερόδουλες, οπότε αυτό το είδος της γυναίκας δεν του άρεσε. Δεν αισθανόμουν ποτέ να απειλούμαι. Ήμασταν σαν παιδιά που ανακάλυπταν τον κόσμο μαζί, κανείς μας δεν είχε βιώσει ποτέ μια τέτοια αγάπη. Ήταν μεταφυσική.

Πώς ήταν τα παιδικά σου χρόνια στην Rocinha;
Μεγάλωσα κυρίως στους δρόμους. Στα 11 μου χρόνια, κουβαλούσα ήδη 38άρι πιστόλι. Πέρναγα μεγάλο μέρος του χρόνου μου σε ένα σπίτι στο οποίο δούλευε ως υπηρέτρια η μάνα μου, που ανήκε σε μια πλούσια οικογένεια στην Copacabana. Η αντίθεση μεταξύ αυτού του σπιτιού, που ήταν γεμάτο από όμορφα πράγματα και της Rocinha, ήταν σκληρή. Θυμάμαι να κοιτάω από το παράθυρό μου στη Rocinha και το μόνο που ήθελα ήταν να φύγω από εκεί. Τη δεκαετία του '70 στη Rocinha, πολύς κόσμος μετακόμιζε από τα βορειοανατολικά της χώρας για να δουλέψει οικοδομή. Έπρεπε να μπεις στην ουρά, στη μέση της νύχτας, για να πάρεις νερό. Δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα και πολλά άτομα ωθούσαν τα παιδιά τους στην πορνεία για να επιβιώσουν.

Τι συνέβη όταν σκοτώθηκε ο Naldo;
Δεν ήθελα να συνεχίσω να ζω, αλλά η κοκαΐνη λειτούργησε σαν αναισθητικό. Κάποιος ήρθε να με δει κουβαλώντας 300 γραμμάρια κοκαΐνης, χόρτο και όπλα και με οδηγίες προς εμένα ώστε να συνεχίσω τη δουλειά του Naldo. Πήγα να βρω βοήθεια και από τότε άρχισα να είμαι το αφεντικό.

Τι σε έκανε να τα αφήσεις όλα πίσω σου;
Είδα κάποιον να σκοτώνεται μπροστά μου. Δεν ήταν η στιγμή που τα παράτησα, αλλά ήταν κομβική.

Γιατί το οργανωμένο έγκλημα στο Rio ελέγχεται από άντρες;
Στη Rocinha, από την εποχή του jogo do bicho («το παιχνίδι των ζώων», ένα παράνομο στοιχηματικό κύκλωμα στη Rocinha που ήρθε πριν από το εμπόριο ναρκωτικών), το έγκλημα ελεγχόταν από άντρες. Έγινε κάτι σαν brand και το εμπόριο ναρκωτικών προήλθε από παρόμοιες ρίζες. Οι γυναίκες δεν είχαν καμία αξία τότε και συχνά έπεφταν θύματα βιασμού. Οι άντρες έπαιρναν μια κοπέλα σε κάποιο σπίτι, κάπνιζαν χόρτο και μετά την «έπαιρναν» είκοσι άτομα. Ακόμα και σήμερα, υπάρχουν γυναίκες που κάνουν τα πάντα για ένα σακουλάκι κόκα. Οι γυναίκες αντιμετωπίζονταν ως ιδιοκτησία κάποιου. Ακόμα και ένα αμάξι αντιμετωπιζόταν με περισσότερη στοργή.

Πώς κέρδισες τον σεβασμό σε έναν τέτοιο κόσμο;
Ήμουν όμορφη, αλλά ήμουν και επιθετική. Μεγάλωσα σαν αγόρι. Συνήθιζα να δένω τα μαλλιά μου και να τα κρύβω κάτω από ένα καπέλο. Δεν φοβόμουν τίποτα και εξακολουθώ να είμαι έτσι. Ήμουν σκληρή και ο κόσμος με φοβόταν. Είχα κανόνες, όπως το ότι απαγόρευα να καπνίζει κάποιος χόρτο στο boca de fumo. Έτσι έπρεπε να είναι όμως. Είχα 19 άντρες υπό την αρχηγία μου.

Τι σε ώθησε στο γράψιμο;
Το αφεντικό της μητέρας μου στο σπίτι στην Copacabana, μου διάβαζε όταν ήμουν μικρή. Το λάτρευα αυτό, αν και δεν καταλάβαινα τίποτα. Είχε πολλά βιβλία και πάντα μου άρεσε να διαβάζω. Ήταν ένας τρόπος για να αποδράσω σε έναν άλλο κόσμο.

Τι σε έκανε να αποφασίσεις να γράψεις το Number One;
Η ψυχοθεραπεύτριά μου, μου πρότεινε να γράψω για τη ζωή μου, έτσι ώστε να μάθω να διαχειρίζομαι τα συναισθήματά μου. Μου πήρε σχεδόν δύο χρόνια. Έκλαψα πολύ. Όταν ο εκδότης μου, μου πρότεινε το κεφάλαιο για τα παιδικά μου χρόνια έπεσα πάλι στην κόκα για ένα βράδυ. Ήταν απαίσια. Πέρασα δύο μέρες στο κρεβάτι, αλλά ήθελα να απομυθοποιήσω τη ζωή μου. Δεν ήθελα να γράψω μια απολογία. Ήθελα να δείξω ότι και οι έμποροι ναρκωτικών είναι άνθρωποι, οι οποίοι συχνά προέρχονται από πολύ σκληρές και δύσκολες συνθήκες ζωής.

Γιατί είναι μυθιστόρημα και όχι βιογραφία;
Είναι ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε μια πραγματική ιστορία, διότι δεν μπορούσα να το κάνω βιογραφία. Δεν είμαι και κάποια άλλωστε. Είμαι απλά μια πρώην έμπορος ναρκωτικών.

Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στη Rocinha;
Από τότε που μπήκε η αστυνομία (η παρουσία της αστυνομίας υπάρχει μέσα στη φαβέλα από το 2011) δεν υπάρχει σταθερότητα, ενώ παρατηρείται και σύγκρουση συμφερόντων. Οι έμποροι ναρκωτικών εμπορεύονται πλέον και άλλα προϊόντα. Παλιά, ήμασταν σαν μια μεγάλη οικογένεια. Πλέον, ελάχιστοι είναι πλούσιοι.

Πώς είναι η ζωή σου τώρα;
Είμαι πλέον χαρούμενη, έχω βρει τη γαλήνη μου. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δεν μπορούσα να νιώσω τίποτα. Διαχειριζόμουν το boca de fumo μόνο και μόνο για να τρέφω τη δική μου εξάρτηση από την κόκα. Τώρα έχω τελειώσει το πανεπιστήμιο και έχω γράψει ένα βιβλίο. Σπουδάζω για το Master μου και θέλω να μπω στον χώρο της πολιτικής και να μεταμορφώσω το σύστημα φροντίδας των εθισμένων στα ναρκωτικά, που λειτουργεί μέσα στη Rocinha.

Σε ευχαριστώ Raquel.

Περισσότερα από το VICE

Τι μας Έμαθαν οι Ταινίες για τα Ναρκωτικά

Φωτογραφίζοντας τη Ζωή στις Φαβέλες της Βραζιλίας

Καλώς Ήρθατε στη Γερμανική Πόλη τoυ Ναρκωτικού Kρακ