​Ξεχάστε ό,τι Μύθους Ξέρατε για τη Yoko Ono

Το κείμενο εμφανίστηκε αρχικά στο i-D.

Μια νεαρή Γιαπωνέζα στέκεται απαθής, φορώντας τα πιο απλά ρούχα, καθώς τα μέλη του ακροατηρίου μπαίνουν με ένα ψαλίδι, «κλαδεύοντας» κομμάτια των ρούχων της, μέχρι που μένει εκτεθιμένη μπροστά τους. Αυτό είναι το «Cut Piece», που θεωρείται σήμερα ως ένα γεγονός-θεμέλιο της «performance art», λαμβάνοντας την πρώτη θέση στο «ΜοΜΑ's Yoko Ono: One Woman Show 1960-1971» - μια συλλογή ταινιών, παραστάσεων, εκτύπωσεων και ηχητικών, αρκετά παλιών όσο η μητέρα σας, αλλά διαποτισμένων με μια ριζοσπαστική φρεσκάδα που εξακολουθεί να θαμπώνει και να δονεί, σαν να γεννήθηκε χθες.

Η Yoko Ono ήταν κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι και άξιζε πάντα καλύτερη μεταχείριση από την κακή φήμη που της έμεινε, από τους οπαδούς των Beatles, που παράλογα (και με μισογυνισμό) κατηγόρησαν την καλλιτέχνιδα για τη διάλυση του συγκροτήματος του πρώην συζύγου της και αρνήθηκαν να τη σεβαστούν ως καλλιτέχνιδα, την ίδια. Αλλά οι κριτικοί είναι συχνά οι τελευταίοι που ξέρουν για τέχνη, εκτός της μουσικής. Είναι μεταξύ των πρώτων που βάζουν πατριαρχικά ταμπού γύρω από τη δημιουργικότητα των γυναικών. Μολονότι η πρακτική της μπορεί να φαίνεται θεωρητική και ελαφρύτερη κι από τον αέρα, στην πραγματικότητα είναι σπλαχνική και διαποτισμένη με μια ρητορική γύρω από την ιδιωτική της ζωή, την οποία ποτέ δεν κατάφερε να κρύψει από τα «φώτα». Για σχεδόν 50 χρόνια, οι μύθοι για τη Yoko Ono ήταν ενδεικτικοί του σεξισμού και του ρατσισμού, των επικριτών και της εποχής μας. Σήμερα, ήρθε η ώρα να επιστρέψουμε στα έργα.

Η Yoko συνεχίζει να ζητάει από το κοινό της να συμμετέχει ενεργά στην τέχνη της και ο καθένας σε ίσο βαθμό, προωθώντας τις ιδέες της συλλογικότητας και αλληλένδετων ενεργειών, που φαίνονται φυσικες σε όσους ενηλικιώνονται τον 21ο αιώνα. Δεν έχω βγει ποτέ από κάποια έκθεσή της με τη σκέψη ότι κάτι έλειπε, ή ότι κάτι ήταν άστοχο. Οι παρεμβάσεις της -είτε ως σόλο καλλιτέχνης είτε ως μέρος της FLUXUS, του γεννημένου το '60, διεθνούς δικτύου καλλιτεχνών, οι οποίοι εργάζονται εκτός ορίων– προσπαθούσαν πάντα να επεκτείνουν τη συνείδηση του κοινού της τέχνης, μέσα από την ενθάρρυνση μιας λιγότερο παθητικής σχέσης με τα πράγματα που δημιουργούνται από άλλους. Παρά το γεγονός ότι έχει υπάρξει Νεοϋορκέζα από το 1965, το έργο της θα αντικατοπτρίζει πάντοτε την ιαπωνική ευαισθησία της, προτείνοντας μια κοσμική μορφή του Σιντοϊσμού. Αυτή η «παλιά θρησκεία» της Ιαπωνίας, η οποία είναι προγενέστερη ακόμα και από τον Βουδισμό, ζητά από τους πιστούς της να επενδύσουν στην ιδέα του Θεού που υπάρχει σε όλα τα πράγματα. Το έργο της Yoko Ono, μας ζητάει να φανταστούμε την τέχνη με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Ακριβείς και συχνά ελάχιστες, οι παρεμβάσεις της πάντα κορυφώνονται σε κάτι μεγαλύτερο από την αρχική τους «εικόνα».

O αγαπημένος μου μύθος για τη Yoko Ono δεν είναι καν αλήθεια - αλλά σε αντίθεση με τους περισσότερους μύθους της, αυτός μάλλον θα έπρεπε να ισχύει. Ως νεαρή γυναίκα, η Yoko ήταν μια προπτυχιακή φοιτήτρια στο κολέγιο Sarah Lawrence, μιας σχολής καλών τεχνών, λίγο έξω από την Νέα Υόρκη, με μια μη παραδοσιακή προσέγγιση στη διδακτέα ύλη και τη βαθμολόγηση και με τη φήμη της προσέλκυσης μερικών από τους πιο δημιουργικούς ανθρώπους, πριν ο υπόλοιπος κόσμος τους αναγνωρίσει ως ιδιοφυΐες: JJ Abrams, Win Butler, Jenni Konner (πραγωγός των Girls), Julianna Margulies και Alice Walker, ήταν όλοι μαθητές εκεί (όπως κι εγώ). Στο SLC, γίνονταν χοροί με DJs, τα περισσότερα Σαββατόβραδα (στις μέρες μου, πέντε χρόνια πριν αυτή η μουσική μπει σε κάθε διαφήμιση, το DJ set ανήκε στον Moby). Αναψυκτικά για τους κουρασμένους/-ες χορευτές/-τριες και ένα πλήρως εξοπλισμένο μπαρ με παγωτά. Κάπως έτσι, διαδόθηκε μια φήμη: το παγωτό ήταν όντως μια παρέμβαση του FLUXUS, που χάρισε για πάντα η Yoko Ono στο κολέγιο. Αυτό ενίσχυσε τα μεταμεσονύχτια γλέντια μας και μας προσέφερε την ευκαιρία να δούμε την τέχνη σε ένα μέρος που δεν την είχαμε δει ποτέ ξανά. Ακόμη και αν η Yoko Ono δεν έβαλε ποτέ το παγωτό στην αίθουσα χορού, μας έκανε να δούμε πώς αυτό θα μπορούσε να είναι τέχνη - με ένα κερασάκι στην κορυφή.

Το «Yoko Ono: One Woman Show 1960-1971» βρίσκεται στο MoMa μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.