Βλέποντας τη Ζωή στις Φτωχογειτονιές της Αγγλίας, Όχι και Τόσο Παλιά

Κινητοποιημένος από την έκρηξη του κοινωνικού ακτιβισμού στα τέλη της δεκαετίας του ‘60, ο Nick Hedges θεώρησε ότι οι φωτογράφοι θα έπρεπε να κάνουν πολλά πρότζεκτ για να στηρίξουν την αναμόρφωση και τη βελτίωση της κοινωνίας. Ήταν τελειόφοιτος φωτογραφίας στο Κολλέγιο Τεχνών του Μπέρμιγχαμ, καταγράφοντας ανθρώπους που επιβίωναν σε ακραία φτώχεια και άθλιες συνθήκες στέγασης στην πόλη. 

Έτυχε να γνωρίσει τον τότε διευθυντή του Shelter ενώ ετοίμαζε μια έκθεση στο Birmingham Housing Trust το 1968 και άρχισε να συνεργάζεται με τον φιλανθρωπικό οργανισμό υπέρ αστέγων για πολλά χρόνια. «Η τύχη παίζει μεγάλο ρόλο στις ζωές όλων», λέει.

Ο Hedges ταξίδεψε στη Βρετανία, επισκέφτηκε πόλεις όπως η Γλασκόβη, το Σάλφορντ, το Μπράντφορντ, το Λίβερπουλ  και το Νιουκάσλ και αιχμαλώτισε συγκλονιστικές σκηνές με οικογένειες στις φτωχογειτονιές, μέσα σε ακατάλληλα κτίρια, κακή υγεία και φτώχεια.

Φωτογράφιζε με ευαισθησία, μερικές φορές χωνόταν στις γωνίες για να εξαφανίζεται και έδειξε τρυφερότητα, αγάπη και δεσμούς που καμία κατάσταση δεν μπορούσε να διαλύσει. Με τον καιρό είδε αλλαγές καθώς οι πόλεις αναπτύχθηκαν ξανά και χτίστηκαν πολυκατοικίες – κάτι που περιγράφει ως το φρικτό λάθος της δεκαετίας του ‘70. Οι εντυπωσιακές εικόνες που σε έκαναν σίγουρα να σκεφτείς αποτέλεσαν το υλικό μιας συλλογής που ονομάστηκε Make Life Worth Living.

Μίλησα με τον Hedges για τη δουλειά του και για το πώς συγκρίνονται οι φρικτές συνθήκες διαβίωσης που κατέγραψε τότε με τη σημερινή στεγαστική κρίση.

VICE: Τι σε σόκαρε περισσότερο όταν δούλευες το πρότζεκτ;
Nick Hedges: Η αίσθηση αδυναμίας που είχαν οι άνθρωποι. Όσοι ζούσαν σε αυτές τις φρικτές συνθήκες ήταν παγιδευμένοι. Είχαν εξερευνήσει κάθε δρόμο και πάλι δεν μπορούσαν να διαφύγουν. Σου έδειχναν σημειώματα γιατρών, επιστολές που έλεγαν για προβλήματα υγείας, είτε για παιδιά είτε για ενήλικες, που οφείλονταν στις συνθήκες στέγασης. Γίνονταν πολλές προσπάθειες για να μπουν σε λίστες για στέγη, και πάντα τις απέρριπταν γιατί υπήρχε μεγάλη έλλειψη κοινωνικής κατοικίας και αξιοπρεπών σπιτιών προς ενοικίαση. Όταν είσαι έτσι παγιδευμένος και δεν βλέπεις τρόπο διαφυγής, όση αντοχή κι αν έχεις σε τσακίζει – σε επηρεάζει ψυχολογικά.

Είδες ποτέ ανθρώπους τόσο καταρρακωμένους που δεν άντεχαν άλλο;
Ήταν τρομερό πόση αντοχή είχαν. Έβλεπες ανθρώπους να ζουν σε τραγικές συνθήκες και προτεραιότητά τους ήταν να ταΐσουν τα παιδιά τους, να τα φροντίσουν, να τα κάνουν να νιώσουν ασφάλεια και να τούς εκφράσουν την αγάπη τους. Αυτό τους επέτρεπε να συνεχίζουν να μένουν στις φρικτές εκείνες συνθήκες. Μοιάζει σαν να το ωραιοποιώ, αλλά όχι.

Θυμάμαι μια οικογένεια στο Μπέρμιγχαμ όταν ήμουν φοιτητής. Η Greta ήταν δυο χρόνια πιο μικρή από μένα και είχε δύο παιδιά. Δεν μπορούσα να πιστέψω πόσο ώριμη ήταν σε σχέση με εμένα. Σκεφτόμουν ότι εγώ δεν θα μπορούσα να αντέξω κάτι τέτοιο. Κι όμως, αυτή η γυναίκα ήταν χαρούμενη και φρόντιζε έξοχα τα παιδιά της. Ήταν μια εμπειρία που με αφύπνισε.

Υπάρχει κάποιο γεγονός ή σκηνή που δεν μπορείς να ξεχάσεις;
Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο, γιατί θα ήταν λάθος να ξεχωρίσω μια συγκεκριμένη οικογένεια. Αλλά θυμάμαι την κυρία Moran στο Νιουκάσλ και ένιωσα σε πόσο απελπιστική κατάσταση βρισκόταν. Ήταν καθολική και στον τοίχο του σπιτιού της είχε τρεις φωτογραφίες. Δεν είχε τίποτε άλλο.

Η μια ήταν μια ιησουιτική αφίσα του Χριστού, η άλλη μια κορνιζαρισμένη φωτογραφία ενός σκύλου – το σκυλάκι της που είχε πεθάνει – και η άλλη μια σχολική φωτογραφία, όπου το παιδί στέκεται μπροστά σε έναν τοίχο για να το φωτογραφίσουν. Την κοίταξα και σκέφτηκα, «Γιατί την έχει εκεί;» Τη ρώτησα και είπε ότι είχε πεθάνει πριν από δέκα χρόνια. Ήταν η κόρη της. Βλέποντας αυτές τις τρεις εικόνες συνειδητοποίησα τι περνάνε οι άνθρωποι. Και αυτό με συγκίνησε βαθύτατα.

Έχουν περάσει 50 χρόνια. Σκέφτεσαι ακόμα αυτούς τους ανθρώπους.
Στην 50η επέτειο του Shelter πριν από μερικά χρόνια κάποιος από τον οργανισμό επικοινώνησε με μερικά παιδιά από τις φωτογραφίες και συνάντησα ανθρώπους που είχα φωτογραφήσει όταν ήταν έξι ή εφτά χρονών. Τώρα ήταν πενηντάρηδες. Μια γυναίκα στη Γλασκόβη με θυμόταν φρικιό με μούσια και μαλλιά.

Θυμάμαι που μίλησα με κάποιον που είχε έρθει από το Μάντσεστερ για ένα μνημόσυνο στο Σεντ Μάρτιν ιν δε Φιλντς και θυμόταν που τον φωτογράφισα. Μου είπε, «Δεν θεωρούσαμε ότι ζούσαμε στη φτώχεια. Δεν καταλαβαίναμε ότι ήμασταν στερημένοι. Και μόνο όταν μεγαλώσαμε αρχίσαμε να προσέχουμε τις διαφορές. Η παιδική μας ηλικία ήταν, σε γενικές γραμμές, όπως όλων». Αυτό ήταν διαφωτιστικό.

Οι περισσότεροι είχαν σχετικά πετυχημένες ζωές. Προχώρησαν. Αλλά θα ήταν λάθος να βγάλεις γενικό συμπέρασμα, γιατί μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες που δεν ξέρεις. Εγώ συνάντησα μόνο όσους επιβίωσαν.

Συνέχισες να συνεργάζεσαι με το Shelter για χρόνια. Υπήρχε μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στη Σκωτία και την υπόλοιπη Βρετανία;
Η πρώτη μου επίσκεψη στη Γλασκόβη ήταν το 1969 και σοκαρίστηκα από το μέγεθος του προβλήματος. Σε μεγάλες περιοχές, το Γκόρμπαλς, το Μέριχιλ, υπήρχαν φρικτά διαμερίσματα, χαμόσπιτα.

Αλλού υπήρχαν προβλήματα ανεπαρκούς κοινωνικής στέγασης και εργατικών κατοικιών ή ενοικιαζόμενων. Σε μέρη όπως το Νότινγκ Χιλ και σε κάποια μέρη του Λίβερπουλ υπήρχαν σπίτια που τα μοιράζονταν πολλοί άνθρωποι και ανήθικοι ιδιοκτήτες. Σε άλλες περιοχές υπήρχε έλλειψη κοινωνικών κατοικιών που προκλήθηκε από την αναβολή της ανάπλασης  λόγω Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Με τον καιρό, τι αλλαγές είδες στην κοινωνική στέγαση;
Η μεγάλη παραμέληση στη στέγαση που υπήρχε στα τέλη της δεκαετίας του 60 και στις αρχές του ‘70 έχει εξαφανιστεί. Η όψη της φτώχειας έχει αλλάξει αλλά οι πιέσεις είναι οι ίδιες. Κάποιοι σήμερα ζουν σε ανεπαρκείς συνθήκες, αλλά η φτώχεια δεν φαίνεται πάντα στις φωτογραφίες. Πρέπει να την εξηγήσεις. Συνωστισμός, ανασφάλεια, υπερβολικά ενοίκια, το ότι δεν ξέρεις αν θα μπορείς να ζεις στο ίδιο μέρος την επόμενη βδομάδα ή τον επόμενο μήνα, και μετά πού θα πας; Όλα αυτά είναι κρυμμένα. Δεν αποκαλύπτονται στον φακό.

Μπορείς να κάνεις συγκρίσεις ανάμεσα σε ό, τι είδες κατά τη διάρκεια του “Make Life Worth Living” και σημερινές περιοχές στη Βρετανία;
Κάποια σπίτια ήταν σε τέτοια άθλια κατάσταση, που δεν θα έβλεπες κάτι τέτοιο σήμερα. Ήταν παλιά, φθαρμένα. Τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα είναι εξίσου άσχημα αλλά εκδηλώνονται διαφορετικά.

Πώς μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό;
Το Shelter ήταν και εξακολουθεί να είναι μια αφοσιωμένη ομάδα ατόμων που στόχο έχουν να βοηθήσουν να λυθεί ένα πρόβλημα. Είναι μια κοινή προσπάθεια που επιτρέπει τη συνεργασία φιλανθρωπικών και άλλων οργανώσεων. Το άτομο δεν αρκεί. Χρειάζεται η ομάδα.

Η συνέντευξη έχει τροποποιηθεί για λόγους έκτασης και σαφήνειας. Περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω.

Όχι Άλλο Big Brother, Όχι Άλλο Κάρβουνο

Επιστήμονες Έφτιαξαν ένα Μπλουζάκι που Μπορεί να Φορτίσει το Κινητό σου

Moose: «Να το Κάνεις σαν τον Γιάννη Σημαίνει να Πετυχαίνεις τα Όνειρά σου»

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.