«Χαρτογραφώντας» την Ψήφο στον Φασισμό

Photo via Flickr/Andrew Dupont

Αν θέλουμε να αναλύσουμε τη δομή του νεοναζιστικού κόμματος της Χρυσής (ή Ελληνικής) Αυγής, ο πιο απλός τρόπος είναι να σκεφτούμε τρεις κύκλους -ο ένας μέσα στον άλλον. Στο εσωτερικό βρίσκεται ο μικρός κύκλος που αποτελείται από τον σκληρό πυρήνα της ηγεσίας των μελών της. Ο δεύτερος, λίγο μεγαλύτερος κύκλος, αποτελείται από τα μέλη του κόμματος που παίρνουν μέρος στα πογκρόμ, ενώ ο τρίτος και πολύ μεγαλύτερος κύκλος, αποτελείται από τους ψηφοφόρους του κόμματος που δεν παίρνει μέρος στα πογκρόμ, δεν έχει κάρτα μέλους, αλλά υποστηρίζει και υιοθετεί την φασιστική και ρατσιστική ατζέντα της Χρυσής Αυγής.

Ο πρώτος κύκλος, ο σκληρός πυρήνας της ηγεσίας των μελών της Χρυσής Αυγής, είναι πλέον αποδεκατισμένος, έπειτα από τις διώξεις και τις φυλακίσεις των κεφαλών. Παράλληλα, ενώ η Χρυσή Αυγή άφηνε να εννοηθεί ότι έχει χτίσει «στρατό» και «κίνημα» μέσα στη γειτονιά, η «γύμνια» του δεύτερου κύκλου, αυτού των μελών της, έλαμψε διά της απουσίας των «αλληλέγγυων» στις συγκεντρώσεις κατά την περίοδο των διώξεων της ηγεσίας, όπου ενώ περιμέναμε χιλιάδες υποστηρικτών έξω από τη ΓΑΔΑ, μετράγαμε με τα δάχτυλα τις γνωστές φάτσες Χρυσαυγιτών. Η μικρή δυναμική των μελών του νεοναζιστικό κόμματος φάνηκε και με το γεγονός ότι δεν κατάφερε να στήσει ψηφοδέλτια ούτε σε όλους τους Δήμους της Αττικής, πόσο μάλλον της Ελλάδας, ούτε καν σε περιοχές όπως η Νίκαια και το Κερατσίνι, όπου έχει πραγματοποιήσει και τα περισσότερα πογκρόμ της.

Το ανησυχητικό είναι το φαινόμενου του τρίτου κύκλου, αυτού των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής. Τελικά φαίνεται πως όντως ζούμε στη χώρα με την πιο ασθενή μνήμη, αφού την περασμένη Κυριακή 18 Μαϊου, οχτώ μήνες ακριβώς μετά από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα στις 18 Σεπεμβρίου του 2013 στο Κερατσίνι από το μαχαίρι του Γιώργου Ρουπακιά, μέλους της Χρυσής Αυγής, οι κάλπες των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών μαύρισαν και βάφτηκαν με αίμα, με τους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής από αγανακτισμένους αντιμνημονιακούς πολίτες, να αποδεικνύονται συνειδητοί συννένοχοι των ρατσιστικών και βίαιων εγκλημάτων.

Οι συλλήψεις, το ξεσκέπασμα από τα Μέσα, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα, η απόφαση της Δικαιοσύνης στην υπόθεση Λουκμάν, τα δεκάδες θύματα, τίποτα δεν μοιάζει σήμερα αρκετό. Τα μέλη της Χρυσής Αυγής αντί να βρεθούν στην φυλακή, θα «παρελάσουν» από τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια και προσεχώς, αν κρίνουμε από τις δημοσκοπήσεις, θα βρεθούν και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.

Μέχρι σήμερα η Χρυσή Αυγή δεν είχε κανένα εκπρόσωπο σε περιφερειακό συμβούλιο της χώρας, ενώ πλέον θα έχει εκπροσώπηση σε 12 από τις 13 περιφέρειες, με το ποσοστό του Παναγιώταρου στην Αττική να αγγίζει το 11,13%. Στο δήμο της Αθήνας ενώ στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές ο Νίκος Μιχαλολιάκος είχε συγκεντρώσει 5,29% εκλέγοντας έναν δημοτικό σύμβουλο, τέσσερα χρόνια αργότερα ο Ηλίας Κασσιδιάρης φτάνει το ποσοστό του 16,12%, και κερδίζει 4 έδρες. Όμως, ακόμα και στο 6Ο διαμέρισμα που ανήκουν Κυψέλη και Πατησιά, στο οποίο η Χρυσή Αυγή πήρε τις περισσότερες ψήφους της, συνολικά 6.713, πρώτος έρχεται ο Γιώργος Καμίνης με 7.326 ψήφους, ενώ η Αριστερά συνολικά  (ΣΥΡΙΖΑ-ΚΚΕ-ΑΝΤΑΡΣΥΑ) συγκεντρώνει 9.782 ψήφους. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα στο 4ο διαμέρισμα της Αθήνας (Κολωνός, Ακαδημία Πλάτωνος και Σεπόλια) όπου ναι μεν η Χρυσή Αυγή έρχεται πρώτη με ποσοστό 20,08%, τα ποσοστά των κομμάτων όμως που συνολικά αντιστέκονται στη φασιστική απειλή είναι πολύ πιο υψηλά.

Στον Πειραιά τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής στο πρώτο «κατέβασμα» στο Δήμο ήταν 5, 67%, μικρό σε σχέση με τα υπόλοιπα ποσοστά του κόμματος στην Αθήνα,μικρότερο από το 8,23%, που είχε πάρει στις εθνικές εκλογές τον Ιούνιο του 2012 στην Α΄ Πειραιώς, αλλά αρκετό για να κερδίσει μία έδρα στο δημοτικό συμβούλιο του Δήμου.

Στις γειτονιές του Παύλου Φύσσα μπορεί η Χρυσή Αυγή να μην κατάφερε να «κατέβει» με δημοτικό σχήμα, όμως στην περιφέρεια Πειραιά 24.788 άτομα (ποσοστό 11.84%) έδωσαν ψήφο στον Παναγιώταρο. Η Κατερίνα Θωϊδου, δημοσιογράφος της εφημερίδας «Εργατική Αλληλεγγύη», που αυτή τη στιγμή διώκεται με μήνυση από συνεργάτη της Χρυσής Αυγής, συγγραφέας του βιβλίου «Φάκελος Χρυσή Αυγή, τα εγκλήματα των νεοναζί και πώς να τους σταματήσουμε» κι εκλεγμένη δημοτική σύμβουλος στις τελευταίες δημοτικές εκλογές στην Νίκαια με το σχήμα  «Ανταρσία στην Κοκκινιά της προσφυγιάς και της αντίστασης» εξηγεί στο VICE πως:

«Η Νίκαια στοχοποιήθηκε από τη Χρυσή Αυγή και με το άνοιγμα των γραφείων τους είχαμε σχεδόν καθημερινές επιθέσεις σε μετανάστες και αριστερούς με τάγματα εφόδου. Το 2012 αυτά τα τάγματα ήταν η προεκλογική καμπάνια της Χρυσής Αυγής στην περιοχή. Όμως όλοι οι φορείς στη Νίκαια, το δημοτικό συμβούλιο, τα συνδικάτα, οι άνθρωποι στη γειτονιά έδωσαν σκληρές μάχες για να μην επιτρέψουν στους νεοναζί να είναι στο δρόμο και να τρομοκρατούν. Καταφέραμε να κλείσουν τα γραφεία τους μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα γιατί ουσιαστικά δεν μπορούσαν καν να κυκλοφορούν στους δρόμους της Νίκαιας. Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να μιλάμε για άνοδο της Χρυσής Αυγής στη Νίκαια, καθώς είναι φανερό ότι δεν μπορούν να εμφανιστούν στο δρόμο και να κάνουν επιθέσεις. Ωστόσο εξακολουθούν να παίρνουν ένα ποσοστό στις κάλπες κι αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να συνεχιστεί το αντιφασιστικό κίνημα της περιοχής με ανάλογες πρωτοβουλίες το επόμενο διάστημα».

Επικοινωνώ με τον Δημήτρη Ψαρρά, δημοσιογράφο και συγγραφέα του βιβλίου «Η Μαύρη Βίβλος της Χρυσής Αυγής. Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πόλις» για να μας πει τη δική του άποψη για το φαινόμενο συνολικά.

VICE: Πώς αναλύετε εσείς την άνοδο της Χρυσής Αυγής κυρίως στην Περιφέρεια της Αττικής και στο Δήμο της Αθήνας; Πιστεύετε ότι είναι θέμα προσωπικοτήτων Κασιδιάρη - Παναγιώταρου, από τη στιγμή που πανελλαδικά τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής δεν είχαν τεράστια άνοδο;

Πιστεύω ότι ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Το γεγονός ότι ο Παναγιώταρος φτάνει σ’ αυτό το ποσοστό επιβεβαιώνει ότι δεν είναι η «γοητεία Κασιδιάρη» που μετράει, αλλά επιβεβαιώνεται η βαθύτερη σχέση της οργάνωσης με ένα σημαντικό μέρος των πολιτών. Αλλά και οι πανελλαδικές επιδόσεις των εκπροσώπων της οργάνωσης δίνουν τα ίδια αποτελέσματα. Μια ακριβή εικόνα θα έχουμε μετά τις ευρωεκλογές, αλλά φοβάμαι ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι καθόλου ελπιδοφόρο.

Πώς εξηγείτε ότι στις δημοτικές εκλογές του Πειραιά είχαμε τόσο μικρά ποσοστά της Χρυσής Αυγής σε σχέση με την υπόλοιπη Αττική; Τι σχέση παίζει η πόλωση μεταξύ Μώραλη και Μιχαλολιάκου;

Ο Πειραιάς είναι ένα σκοτεινό σημείο της δράσης της ΧΑ. Ας μην ξεχνάμε ότι όχι μόνο η δολοφονία του Φύσσα, αλλά και η δολοφονική επίθεση εναντίον των αφισοκολλητών του ΠΑΜΕ μια βδομάδα νωρίτερα, εκδηλώθηκαν στις γειτονιές του Πειραιά. Περιορίζομαι να σημειώσω ότι οι δυο μονομάχοι του δεύτερου γύρου (Μώραλης και Μιχαλολιάκος) αλληλοκατηγορούνται για σχέσεις με τη ΧΑ. Οσο για τους περιφερειακούς δήμους του Πειραιά δεν είναι ασφαλώς τυχαίο το γεγονός ότι η οργάνωση επέλεξε να μην βάλει υποψήφιο πουθενά, και να αξιοποιήσει τις υπόγειες διασυνδέσεις της με άλλους υποψήφιους.

Μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, το ξεσκέπασμα από τα Μέσα αλλά και τις φυλακίσεις των μελών της Χρυσής Αυγής, πώς δικαιολογείται αυτή η άνοδος;

Αυτό που συνέβη μετά τη δολοφονία του Φύσσα και τις πρώτες διώξεις ήταν ότι μειώθηκαν δραστικά οι δολοφονικές βραδινές επιθέσεις. Αυτό από μόνο του για μένα είναι εξαιρετικά σημαντικό. Οσο για τη δημοφιλία της οργάνωσης που επιμένει μετά τις αποκαλύψεις, την αποδίδω στο γεγονός ότι η πολιτεία και ειδικά η κυβέρνηση εξακολουθεί να εκπέμπει ένα διπλό μήνυμα: ενώ υποτίθεται ότι καταγγέλλει τη ναζιστική εγκληματική οργάνωση, από την άλλη κλείνει το μάτι στους οπαδούς και την ίδια. Αυτό που αποδείχτηκε με την περίπτωση Μπαλτάκου, δηλαδή η υπόγεια διασύνδεση με την οργάνωση, πήρε και άλλες μορφές, όπως είναι η υιοθέτηση της χρυσαυγίτικης ατζέντας από τον εκλεκτό του κ. Σαμαρά για το δήμο της Αθήνας ή και η δήλωση Σαμαρά τρεις μέρες προτού αποφασίσει ο Αρειος Πάγος ότι δεν πρέπει να απαγορευτεί η κάθοδος της Χρυσής Αυγής. Όλα αυτά νομιμοποίησαν την οργάνωση και οι οπαδοί της αναθάρρυναν.

Μέχρι στιγμής μιλούσαμε για μπερδεμένους αγανακτισμένους ψηφοφόρους. Πλέον μιλάμε για συνειδητοποιημένους ψηφοφόρους που εις γνώσην τους επιλέγουν ένα ναζιστικό κόμμα που δολοφονεί;

Είναι γεγονός αυτό. Και το χειρότερο είναι ότι η γοητεία που ασκεί η Χρυσή Αυγή σε τμήμα των ψηφοφόρων οφείλεται ακριβώς στην αίσθηση της ισχύος που αποπνέει η ωμή βία και στην ανάγκη μέρους των πολιτών να ενταχθούν στο πλευρό του «νικητή», όσο και αν η νίκη σημαίνει δολοφονική βία.

Ποια είναι η δική σας εκτίμηση για την άνοδο του φασισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο στις προσεχείς εκλογές;

Όσο η Ευρώπη παραμένει στα χέρια της νεοφιλελεύθερης ελίτ και όσο αναπαράγονται οι ίδιες συνταγές που ζήσαμε στην Ελλάδα δεν υπάρχει περίπτωση να αναχαιτιστεί το ακροδεξιό ρεύμα στην ήπειρό μας. Όμως δεν πρέπει να ταυτίζουμε κάθε κριτική στην Ευρώπη με τον ακροδεξιό λαϊκισμό. Ακόμα η Ελλάδα και η Χρυσή Αυγή δεν είναι χαρακτηριστική περίπτωση. Αλλά τίποτα δεν αποκλείει να συμβεί αυτό πολύ σήμερα.

Τελικά πώς θα αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο «Χρυσή Αυγή»;

Νομίζω ότι όσο δύσκολη κι αν είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου, δεν παύει να είναι και απλή. Αρκεί να στραφούν προς αυτή την κατεύθυνση τόσο οι θεσμοί της πολιτείας (αστυνομία, δικαιοσύνη), όσο και οι μηχανισμοί της οργανωμένης δημοκρατίας, δηλαδή τα κόμματα. Όσο εξακολουθεί η κυβέρνηση να κλείνει το μάτι στην οργάνωση, και όσο η αντιπολίτευση αμφισβητεί το έργο της δικαιοσύνης, χωρίς να έχει γνώση του τεράστιου ανακριτικού υλικού, τόσο η Χρυσή Αυγή θα συνεχίζει το έργο της, δηλαδή τη διασπορά του μίσους, του φόβου και της βίας στην ελληνική κοινωνία.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.