Τα Πλαστικά Μικροσφαιρίδια από το Αφρόλουτρο Μολύνουν τις Μεγάλες Λίμνες

Τα μικροπλαστικά από κοντά. Φωτογραφία από 5 Gyres

Τα μικροσφαιρίδια βρίσκονται σε αφρόλουτρα, κρεμοσάπουνα, απολεπιστικά προσώπου, ακόμα και οδοντόκρεμες, κάτω από τις ονομασίες πολυαιθυλένιο και πολυπροπυλένιο. Η αποστολή τους; Να απολεπίσουν το δέρμα. Αλλά μόλις φύγουν από το σιφώνι του μπάνιου στον αγωγό όμβριων υδάτων, απορροφούν τοξίνες και τις μεταφέρουν εκεί που καταλήγουν.

Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι ιδιαιτέρως οι Μεγάλες Λίμνες -το 20% του γλυκού νερού που υπάρχει στην γήινη επιφάνεια- επηρεάζονται σημαντικά από τα μικροσφαιρίδια. Συνορεύουν με οκτώ αμερικανικές πολιτείες και μια καναδική επαρχία, ενώ συνδέονται με πολλούς ποταμούς που διατρέχουν τη Βόρεια Αμερική.

«Οι Μεγάλες Λίμνες είναι ο εθνικός μας θησαυρός, ακόμα και θησαυρός δυο εθνών» λέει η Nancy Goucher, μάνατζερ του Προγράμματος Νερού στην Environmental Defence, στο Τορόντο. «Έχουμε μια υποχρέωση να τις προστατέψουμε για τις μελλοντικές γενιές».

Το 2012 και το 2013, μελέτη υπό την Sherri Mason στο SUNY Fredonia (Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης) και το Ινστιτούτο 5 Gyres στην Καλιφόρνια, ανίχνευσε υψηλότερη συγκέντρωση μικροπλαστικών σε μια από τις Μεγάλες Λίμνες, σε σύγκριση με τα ευρήματα άλλων μελετών στον ωκεανό.

«Βρήκαμε περισσότερα πλαστικά στην Λίμνη Έρι από ότι σε οποιοδήποτε άλλο ωκεάνιο δείγμα που πήραμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καλύπτοντας 50.000 μίλια» λέει η Anna Cummins, εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου 5 Gyres, που μάχεται κατά της ρύπανσης με πλαστικό. «Λοιπόν, σε αυτό το ένα δείγμα στη Λίμνη Έρι, βρήκαμε περίπου 1.600 σωματίδια και κατά τη διάρκεια περαιτέρω εξέτασης, ανιχνεύσαμε πολλά από αυτά στα μικροσφαιρίδια που βρίσκουμε στα προϊοντα προσωπικής φροντίδας».

Ένα από τα συστατικά των μικροσφαιριδίων βρέθηκε σε προϊοντα προσωπικής φροντίδας. Φωτογραφία από 5 Gyres

Επί του παρόντος ελέγχονται οι Λίμνες Οντάριο και Μίσιγκαν για μικροσφαιρίδια, τα οποία βρέθηκαν σε όλες τις Μεγάλες Λίμνες, αν και δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμα τα στοιχεία για εκείνους τους δύο υδάτινους όγκους.

Αμέσως μόλις τα μικρά μπλε μικροσφαιρίδια από το απολεπιστικό που αφαιρεί τα μαύρα στίγματα φύγουν προς τον αγωγό ομβριων υδάτων, μπαίνουν στο υδάτινο σύστημα. Δεν διαλύονται. Αντιθέτως, αρχίζουν να απορροφούν τοξίνες από ρύπους όπως τα φυτοφάρμακα, το πετρέλαιο και τα επιβραδυντικά φλόγας. Γιατί; Τα πλαστικά απωθούν το νερό και προσελκύουν το λίπος και με απλά λόγια, από αυτό είναι κατασκευασμένοι πολλοί ρύποι.

«Εάν με ρωτήσετε, ως ακτιβιστή κατά της ρύπανσης με πλαστικά, εάν θα προτιμούσα μια κανάτα γάλα μέσα σε μια λίμνη ή την αντίστοιχη ποσότητα πλαστικού, θα διάλεγα την κανάτα με το γάλα οποιαδήποτε στιγμή» λέει ο Stiv Wilson, αναπληρωτής διευθυντής του 5 Gyres. «Αυτό, διότι κατ’ όγκο, τα μικροσφαιρίδια έχουν μια πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια για να απορροφήσουν αυτές τις τοξίνες από ότι μια κανάτα γάλα… κι αυτό είναι που αυξάνει την απειλή τους».

Και το κακό δεν σταματάει εκεί. Τα σφαιρίδια μοιάζουν με αυγά ψαριών, με τα οποία τρέφονται πολλά υδρόβια είδη. Αυτό σημαίνει ότι μπαίνουν στην τροφική αλυσίδα.

«Ας πούμε ότι ένα μικρό ψάρι τρώει ένα σωρό μικροσφαιρίδια, έπειτα ένα μεγάλο ψάρι τρώει το μικρότερο» λέει η Cummins. «Από τη στιγμή που θα φθάσουν στο μεγαλύτερο ψάρι που καταναλώνουν οι άνθρωποι, ουσιαστικά μεταφέρουν το σύνολο αυτών των ρύπων από ολόκληρη την τροφική αλυσίδα».

Μερικές εταιρίες παρασκευάζουν ήδη προϊοντα με φυσικά εναλλακτικά των μικροσφαιριδίων προϊόντων, όπως το θαλασσινό αλάτι, οι φλούδες καρύδας και τα κουκούτσια των βερίκοκων. Όμως οι εταιρίες που χρησιμοποιούν τα μικροσφαιρίδια αντιμάχονται οποιαδήποτε προσπάθεια απαγόρευσής τους. Και κάνουν βρώμικο πόλεμο.

Η πολιτεία του Ιλινόι, που συνορεύει με τη Λίμνη Μίσιγκαν πέρασε νόμο που απαγορεύει τη μελλοντική παραγωγή προϊόντων με μικροσφαιρίδια. Ωστόσο, άφησε ένα μεγάλο κενό στο νόμο - ένα επίδομα για τα βιοδιασπώμενα πλαστικά. Αυτό είναι πρόβλημα, γιατί αν και ακούγονται φιλικά προς το περιβάλλον, τα πλαστικά δεν θα διασπαστούν στις Μεγάλες Λίμνες. Πρέπει να είναι σε ένα πολύ συγκεκριμένου τύπου περιβάλλον. «Προκειμένου αυτό το πράγμα να βιοδιασπαστεί, αυτό που χρειάζεται είναι μια βιομηχανική μονάδα κομποστοποίησης» λέει ο Γουίλσον. «Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε ένα περιβάλλον υγρασίας, οξυγόνο, 120 βαθμούς Φαρενάιτ και πρέπει να είναι συνεχώς γεμάτη… Δεν υπάρχει μέρος στη Γη, όπου να συμπίπτουν όλοι αυτοί παράγοντες την ίδια χρονική στιγμή».

Υπολείμματα πλαστικού βρέθηκαν στις Μεγάλες Λίμνες. Φωτογραφία από 5 Gyres

Αυτά τα βιοδιασπώμενα πλαστικά συχνά προωθούνται στην αγορά ως φτιαγμένα από φυτικά υλικά. Αλλά ανεξάρτητα από τι πλαστικό είναι φτιαγμένα, εξακολουθούν να έχουν την ίδια χημική σύνθεση: υδρογονάνθρακας. «Εάν ξεκινήσεις με φυτά, ή με πετρέλαιο ή αιθυλένιο ή φυσικό αέριο, χημικά εξακολουθεί να είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα» λέει ο Mason. «Οπότε το γεγονός ότι προέρχεται από τα φυτά είναι άσχετο, σημαίνει ότι το τελικό προϊον παραμένει πλαστικό που δεν βιοδιασπάται».

Οπότε γιατί οι εταιρίες προτίθενται τόσο να διατηρήσουν τα μικροσφαιρίδια στα προϊόντα τους;

Στο μικροσκόπιο, είναι προφανές ότι ένα πλαστικό μικροσφαιρίδιο είναι πολύ λιγότερο σκληρό από ένα αντίστοιχο προϊον φτιαγμένο από το κουκούτσι ενός βερίκοκου. Σύμφωνα με το 5 Gyres, ένα πιο τραχύ προϊον είναι πιθανό να είναι πιο αποτελεσματικό στην απολέπιση και απομάκρυνση των νεκρών κυττάρων του δέρματος - που θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο καταναλωτής το χρησιμοποιεί λιγότερο συχνά.

«Ο λόγος που τους αρέσουν τα μικροσφαιρίδια είναι γιατί είναι λιγότερο αποτελεσματικά και έτσι η κατανάλωση αυτών των προϊόντων [με πλαστικά μικροσφαιρίδια] είναι μεγαλύτερη επειδή τα χρησιμοποιείς κάθε μέρα» λέει ο Wilson.

«Και αυτό είναι που δεν θέλουν να χάσουν. Αυτό είναι που θέλουν να προστατεύσουν».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.