Ρωτήσαμε Έναν Ειδικό Τι θα Γίνει στην Ελλάδα τις Επόμενες Εβδομάδες

Εικονογράφηση: Γιώργος Ξύστρης

Όσο η διαπραγμάτευση της ελληνικής κυβέρνησης συνεχίζεται με τους δανειστές, ενόψει και του Eurogroup της Πέμπτης, έχουν αρχίσει να διαδίδονται διάφορα σενάρια για capital controls μέσα στο Σαββατοκύριακο, δηλαδή ότι δεν θα μπορείς να βγάλεις όσα χρήματα θες από τα ATM. Δεν χρειάζεται να σου πούμε τι θα γίνει αν πάει η γιαγιά σου να βγάλει τη σύνταξη και δεν τα καταφέρει. ΠΑΝΙΚΟΣ! Πόσο πιθανό είναι όμως τελικά αυτό το σενάριο;

Για να λύσω τις απορίες μου, επικοινώνησα με τον πολιτικό αναλυτή, Αριστείδη Ν. Χατζή, Αναπληρωτή Καθηγητή Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνιδρυτή του GreekCrisis.net.

VICE: Για μία ακόμα φορά ακούγονται σενάρια για capital controls. Ισχύουν; Τι θα σημαίνει κάτι τέτοιο;
Αριστείδης Χατζής: Την Τετάρτη έχουμε την συνεδρίαση της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας. Μόνο αν δεν αυξήσει τον ELA (μηχανισμός παροχής ρευστότητας) τότε θα έχουμε σοβαρό ενδεχόμενο για κάτι τέτοιο. Είμαι όμως σίγουρος ότι θα το αυξήσει, γιατί από την αρχή έχει δείξει η Kεντρική Τράπεζα ότι δεν θέλει να είναι αυτή που θα στραγγαλίσει την Ελλάδα και θα προκαλέσει το ατύχημα. Και τι capital controls να βάλεις τώρα; Δεν έχει μείνει τίποτα από λεφτά στις τράπεζες. Τα μόνα που μένουν είναι οι μισθοί και οι συντάξεις. Η κυβέρνηση θα αποφύγει με κάθε τρόπο το capital controls γιατί θα πλήξει κυρίως τις ομάδες του πληθυσμού που έχουν στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ. Κι αυτό θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος.

Δεν είναι η περίπτωση της Κύπρου, που οι Κύπριοι αντέδρασαν πολύ πιο ώριμα. Αν μπει όριο 200 ή 150 ευρώ ανάληψης την ημέρα, είμαι απολύτως βέβαιος ότι οι πάντες θα περιμένουν στις ουρές να πάρουν τα χρήματά τους, όσα τους αναλογούν κάθε μέρα. Θα προκληθεί ένα μικρό bank run (μαζική απόσυρση καταθέσεων) παρά το capital controls και οι τράπεζες δεν θα μπορούν να το υποστηρίξουν. Θα είναι τεράστιες οι ουρές, θα γίνονται φασαρίες, και θα προκληθεί ένα πολύ αρνητικό κλίμα. Γιατί να το κάνει αυτό η κυβέρνηση; Γιατί να καταφύγει σε αυτό το μέτρο που έχει τόσο μεγάλο πολιτικό κόστος; Θα σημαίνει ότι η κατάσταση είναι δραματική.

Θα υπάρξει συμφωνία την Πέμπτη; Ποια είναι τα σενάρια;
Όχι, την Πέμπτη εγώ δεν βλέπω απαραίτητα συμφωνία. Είναι μία πιθανότητα, αλλά θα καταλήξουμε πιο μετά σε συμφωνία. Η συμφωνία εξαρτάται από έναν πολύ κρίσιμο παράγοντα. Ο παράγοντας αυτός είναι τα χρήματα που έχει στην διάθεσή της η ελληνική κυβέρνηση. Η μοναδική κόκκινη γραμμή που έχει η ελληνική κυβέρνηση κι εκεί που θα αναγκαστεί να συμβιβαστεί είναι οι πληρωμές μισθών και συντάξεων. Όλα τα υπόλοιπα μπορούν να περιμένουν. Ουσιαστικά έχει κάνει στάση πληρωμών για τα πάντα. Δεν πληρώνει τίποτα, εκτός από αυτά τα δύο.

Ένας από τους βασικούς σκοπούς είναι να μπούμε στο καλοκαίρι. Γιατί το καλοκαίρι είναι γνωστό πώς επιδρά στην Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση θα προσπαθήσει να το φτάσει μέχρι το τέρμα. Άρα λοιπόν την Πέμπτη, μπορεί να έχουμε ένα θετικό ανακοινωθέν, αλλά δεν θα υπάρχει τελική συμφωνία. Ειδικά αν την Τετάρτη δώσει μία ένεση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Εγώ ποντάρω ότι η συμφωνία θα έρθει την επόμενη εβδομάδα. Η ουσία είναι όμως ότι θα συμφωνήσει.

Τι άλλο σενάριο υπάρχει;

Όπως έχω γράψει, το δεύτερο σενάριο είναι το σενάριο της "απόδρασης" του πρωθυπουργού, όπως το ονομάζω. Αν ο πρωθυπουργός πάει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και του πει πρέπει να γίνουν πρόωρες εκλογές γιατί υπάρχει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υποχρεωμένος να ξεκινήσει τη διαδικασία διερευνητικών εντολών. Αν συμβεί αυτό ο Τσίπρας πετάει το μπαλάκι σε όλους τους υπόλοιπους.

Το πλεονέκτημα σε αυτή την περίπτωση για τον Τσίπρα -αν και θα είναι κάτι τελείως οπορτουνιστικό, ανεύθυνο και ανήθικο- είναι ότι το κάνει γιατί δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος της συμφωνίας και γιατί δεν μπορεί να ελέγξει το κόμμα του αν την φέρει στη βουλή. Αν την ψηφίσει ο Θεοδωράκης και η Γεννηματά μπορεί να περάσει, όμως σημαίνει ότι χάνει τη δεδηλωμένη και η Ν.Δ. θα θέσει ζήτημα δεδηλωμένης. Θα φανεί λοιπόν ότι δεν κατέχει την πλειοψηφία και στηρίζεται σε δεκανίκια

Το πρώτο μειονέκτημα με τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών είναι ότι με το που θα γίνει αυτό, οι τράπεζες ή θα καταρρεύσουν ή θα γίνει capital control. Το δεύτερο μειονέκτημα που είναι πολιτικό, είναι ότι θα οδηγήσει να πάρει την διερευνητική εντολή ο αρχηγός της Χρυσής Αυγής, Νίκος Μιχαλολιάκος. Αν πάρει την εντολή θα την κρατήσει τρεις μέρες. Πέρα των άλλων λοιπόν, θα έχουμε κι αυτόν τον εξευτελισμό. Κάτι τέτοιο μπορεί να ξεπεραστεί με ένα τρικ, που θα πρέπει να εγκρίνει η πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου. Να προσχωρήσουν προσωρινά στο ΠΟΤΑΜΙ βουλευτές από άλλα κόμματα, ώστε το ΠΟΤΑΜΙ να μετατραπεί σε τρίτο κόμμα και να πάρει αυτό την εντολή. Αλλά κάτι τέτοιο δεν νομίζω ότι θα το δεχτεί η Κωνσταντοπούλου που έχει ιδιαίτερες ευαισθησίες σε αυτά τα ζητήματα.

Αφού τελειώσει η διαδικασία της διερευνητικής εντολής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να τους μαζέψει όλους και να γίνουν τουλάχιστον δυο τρεις συσκέψεις. Στην περίπτωση αυτή οπωσδήποτε θα καταλήξουμε σε μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Το καλό για τον Τσίπρα σε ένα σενάριο κυβέρνησης εθνικής ενότητας, την οποία θα στηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ αναγκαστικά είναι ότι εκείνη θα αναλάβει να υπογράψει τη συμφωνία. Άρα αντί να αναλάβει μόνος του το κόστος της συμφωνίας και να διαλύσει ή κλονίσει το κόμμα του, θα μοιραστεί αυτή την ευθύνη και με τους άλλους. Μετά θα ρίξει την κυβέρνηση όπως έκανε κι ο Σαμαράς με την κυβέρνηση Παπαδήμου, θα πάμε σε εκλογές, κι ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναλάβει την εξουσία με καλύτερες συνθήκες. Αυτό λοιπόν το σενάριο είναι το ανεύθυνο σενάριο. Και παρατηρώντας τον Τσίπρα τους τελευταίους πέντε μήνες δεν πιστεύω ότι θα έκανε κάτι τόσο ανήθικο και μακροπρόθεσμα βλαβερό για τη χώρα.

Μία συμφωνία, ένα μνημόνιο δηλαδή είναι λιγότερο βλαβερό μακροπρόθεσμα για τη χώρα;

Η κυβέρνηση δεν μπορεί να πει ότι από εδώ και πέρα αναλαμβάνει μόνη της να πληρώσει μισθούς και συντάξεις. Το ελληνικό κράτος δεν λειτουργεί. Αγορά δεν υπάρχει για να δημιουργεί πλούτο, που να μπορεί να φορολογηθεί και μετά να χρησιμοποιηθεί με οποιοδήποτε τρόπο. Επίσης, η Ελλάδα δεν έχει αυτάρκεια σε τρία πολύ βασικά πράγματα. Τα τρόφιμα, την ενέργεια και τα φάρμακα. Αυτό θα είναι τρομακτικό πλήγμα για το πιο αδύναμο κομμάτι του πληθυσμού, το οποίο θα βρεθεί σε συνθήκες εξαθλίωσης, όχι φτώχειας. Ακραίας φτώχειας.

Άρα μπροστά σε αυτό το σενάριο, ο ελληνικός λαός μπορεί να δει θετικά ένα νέο μνημόνιο;

Έχει το ένστικτο κι έχει πειστεί ο ελληνικός λαός ότι δεν πρέπει να φύγει από την Ευρωζώνη. Εμείς παίρνουμε κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 4 δις από την Ευρώπη. Έχουμε πάρει τα τελευταία 30 χρόνια 120 δις. Ε, αυτά τα ποσά η ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει να τα χάσει. Γ΄αυτό επιμένω ότι θα καταλήξει σε συμφωνία με ένα νέο μνημόνιο.

Τι μνημόνιο θα είναι αυτό;
Ένα πολύ κακό μνημόνιο.

Χειρότερο από τα προηγούμενα;
Θα είναι χειρότερο με την εξής έννοια. Τα προηγούμενα μνημόνια είχαν δύο προβλήματα: Το πρώτο ότι οι περικοπές που έγιναν ήταν και άδικες κι αναποτελεσματικές. Ήταν οριζόντιες. Δεν μειώθηκε το κόστος του κράτους με βάση κάποιο σχέδιο. Δεύτερο μειονέκτημα των προηγούμενων μνημονίων είναι πως ό, τι μεταρρυθμίσεις έπρεπε να γίνουν δεν έγιναν. Έγινε μόνο το 8%.

Τώρα, το καινούριο μνημόνιο θα κάνει κάτι ακόμα πιο καταστροφικό. Πρώτον, θα βασιστεί σχεδόν αποκλειστικά στην αύξηση της φορολογίας. Θα έχουμε μία φοροκαταιγίδα, η οποία θα ισοπεδώσει την αγορά, θα την εξαφανίσει και θα αυξήσει τρομερά την φοροδιαφυγή. Δεύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν θα λυθεί το ασφαλιστικό. Το τρίτο πρόβλημα στο οποίο κάνουν πολύ μεγάλο λάθος οι εταίροι είναι το ζήτημα της ελαστικότητας στην αγορά εργασίας. Αναρωτιέμαι γιατί επιμένουν σε αυτό, ελπίζω να το χρησιμοποιούν ως διαπραγματευτικό όπλο και τελικώς να μην επιμείνουν. Γιατί η αγορά εργασίας στην Ελλάδα είναι πλέον πολύ ελαστική και το εργατικό δίκαιο δεν εφαρμόζεται. Είναι ανάγκη να επιμένεις τώρα για τις συλλογικές συμβάσεις;

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα το περάσει αναίμακτα το μνημόνιο στην Ελλάδα;
Καθόλου αναίμακτα. Το θέμα είναι πόσο αίμα θα χυθεί. Μπορεί να το περάσει χάνοντας κάποιους βουλευτές. Όμως αν ξεπεράσουν τους 10 θα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Κι εκεί ξεκινάει το δεύτερο σενάριο, της «απόδρασης».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.