«Συχνά μας Αντιμετωπίζουν ως Άφυλα Όντα» - Μιλήσαμε με Έναν Ανάπηρο Κοινωνιολόγο για το Σεξ

Ο Αντρέας Κουζέλης είναι ανάπηρος κοινωνιολόγος. Έχει εκδώσει τρία βιβλία μέσω εκδοτικής επιχείρησης που είχε ιδρύσει στις αρχές της χιλιετίας. Συντηρούσε στήλη στην «Ελευθεροτυπία» με θέμα την αναπηρία κι έχει εργαστεί ως σύμβουλος για ζητήματα κοινωνικής πολιτικής στον Δήμο Χολαργού. Αυτή την περίοδο ετοιμάζει βιβλίο με θέμα την αναπηρία και το σεξ.

Αυτοπροσδιορίζομαι ως ανάπηρος κοινωνιολόγος-συγγραφέας. Ο όρος «ανάπηρος» είναι ταυτότητα, άρα υπερηφάνεια.

Η βλάβη μου είναι εγκεφαλική παράλυση, σπαστική τετραπληγία. Την αναπηρία όμως την έχει δημιουργήσει η κοινωνία, είτε βάζοντας εμπόδια στο περιβάλλον που κινούμαι, είτε δημιουργώντας στερεότυπα γύρω από τη βλάβη μου.

Όταν ανεβαίνω μία σκάλα που δεν έχει κουπαστές, δεν φταίει η βλάβη μου, δηλαδή η σπαστική τετραπληγία. Φταίει η σκάλα που δεν έχει κουπαστές και με καθιστά ανάπηρο λόγω της μη σωστής κατασκευής της.

Αυτό το διάστημα ετοιμάζω ένα βιβλίο με ένα πολύ δύσκολο κοινωνικό θέμα, την αναπηρία και το σεξ. Τι είναι το σεξ; Είναι ευχαρίστηση, είναι αποδοχή, είναι ταίριασμα, είναι έρωτας, είναι ανάγκη, είναι όλα αυτά ή τίποτα από όλα αυτά. Και πώς αντιμετωπίζει η κοινωνία και η αγορά του σεξ την αναπηρία; Πώς δημιουργεί καταπίεση στη σεξουαλικότητα ενός ατόμου; Δικαιούται ένα ανάπηρο άτομο να κάνει σεξ;

Το σεξ, ούτως ή άλλως, είναι ταμπού. Το ότι ζούμε στο 2020 δεν σημαίνει ότι η κοινωνία έχει ξεπεράσει απαρχαιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα γύρω από το σεξ.

Το μεγαλύτερο ταμπού γύρω από το σεξ και την αναπηρία είναι ο φόβος να το συζητήσουμε. Άλλωστε, όταν η κοινωνία μάς στερεί ζωτικές ανάγκες, όπως την προσβασιμότητα, την αξιοπρέπεια, τη δουλειά, είναι σαφές ότι το σεξ θεωρείται επουσιώδες. Ενισχύεται μάλιστα αυτή η αντίληψη από την παγιωμένη πεποίθηση ότι απλώς και μόνο η επιβίωση ενός αναπήρου αποτελεί επιτυχία και επαρκή στόχο του κοινωνικού συνόλου. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά μας αντιμετωπίζουν ως άφυλα όντα.

Ένας άλλος βασικός λόγος που το σεξ και η αναπηρία θεωρείται ταμπού είναι ότι η κοινωνία για να κάνει αυτή τη συζήτηση θα πρέπει πρώτα να κοιτάξει στον καθρέφτη τον ίδιο της τον εαυτό, τα δικά της ταμπού, τα δικά της πρότυπα, τις δικές της επιλογές.

Θα πρέπει να αναζητήσει ο καθένας και η καθεμία μέσα του το πώς επιλέγει ερωτικούς συντρόφους, ποια είναι τα πρότυπά του. Πώς έχει εκπαιδευτεί να επιλέγει; Γιατί να μη χωράει και ένα σώμα με βλάβη ανάμεσα σε αυτές τις επιλογές; Το ταμπού γύρω από την αναπηρία και το σεξ είναι συνυφασμένο με την γενικότερη αρνητική εικόνα γύρω από ένα ανάπηρο σώμα, που οφείλεται στη γενικότερη παιδεία και στο φόβο και τελικά την αποστροφή για την ποικιλομορφία.

Η παγιωμένη αντίληψη θεωρεί ότι ένας άντρας ή μία γυναίκα που μπορεί να δουλέψει, να γεννήσει, να κρατήσει ένα σπίτι και να διαιωνίσει το είδος είναι αυτονόητο ότι κάνει σεξ. Σε αντίθεση, η κοινωνία θεωρεί ότι ένας ανάπηρος και μία ανάπηρη δεν δικαιούνται να έχουν ερωτική ζωή.

Το άρτιο σώμα έχει ριζωθεί βαθιά στο υποσυνείδητο της κοινωνίας. Είναι πολύ δύσκολο ένα σώμα με βλάβες να θεωρηθεί άρτιο. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τους ανάπηρους, αλλά και για τους εύσωμους και για όσους αποκλίνουν από τα κυρίαρχα ανθρωπομετρικά πρότυπα.

Η προσβασιμότητα στους χώρους προσφοράς σεξ θα ήταν ένα σημαντικό βήμα ισονομίας και μείωσης της σεξουαλικής καταπίεσης που υφίστανται οι ανάπηροι και ανάπηρες. Πρέπει να εκσυγχρονιστεί το νομοθετικό πλαίσιο και η εργασία στο σεξ να γίνει πλήρως νόμιμη. Με αυτόν τον τρόπο οι ίδιοι οι εργαζόμενοι θα ήταν περισσότερο προστατευμένοι, ενώ θα διασφαλιζόταν και η προσβασιμότητα των ατόμων με βλάβες.

Σε αυτούς τους χώρους μπορεί και πρέπει να υπάρξει συμπερίληψη για τον/ην ανάπηρο/η. Κυρίαρχα, διότι όταν του/της προσφερθεί σαν υπηρεσία θα κατανοηθεί ότι πρόκειται για ένα δικαίωμά του/της. Μόνο έτσι θα σπάσει η απαρχαιωμένη αντίληψη ότι δεν μπορούμε να έχουμε σεξουαλικές ανάγκες.

Θα έλεγα ότι μπορούμε ακόμη να διεκδικήσουμε ως κοινωνία να συμπεριλάβουμε τους ανάπηρους/ες όχι μόνο ως πελάτες αλλά -γιατί όχι;- και ως εργαζόμενους/ες.

Θεωρώ απαραίτητο βήμα τη συνεκπαίδευση αναπήρων και εργαζομένων στο σεξ. Να καταλάβουμε κι εμείς τις φοβίες και τις αναστολές που μπορεί να έχει ένας/μια εργαζόμενος/η στο σεξ. Αλλά να καταλάβουν κι εκείνοι ότι ένας άνθρωπος ανεξαρτήτως εξωτερικής εμφάνισης έχει δικαίωμα στην ηδονή. Ότι ένα σώμα μπορεί να μην ανταποκρίνεται στα ανθρωπομετρικά πρότυπα, αλλά δεν παύει να είναι ένα σώμα. Ένα σώμα που θέλει το χάδι, την τρυφερότητα και την εκτόνωση. Γιατί πολύ απλά πρόκειται για έναν ζωντανό οργανισμό, έναν άνθρωπο.

Έτσι θα ήθελα οργανώσεις, όπως το Red Umbrella που δραστηριοποιείται στο ζήτημα, να διοργανώσει έναν διάλογο γύρω από αυτό, προκειμένου οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες στο σεξ να απενοχοποιήσουν το σώμα με βλάβη και να το αποδεχτούν, με σκοπό και οι ανάπηρες/οι να έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν το σεξ και τον έρωτα.

Η συνέντευξη έχει τροποποιηθεί για λόγους έκτασης και σαφήνειας.

Περισσότερα από το VICE

Η Έλενα Αποτυπώνει το Πάθος των «Μαχητών των Ρινγκ» της Ελλάδας

Fake News: Αλήθειες και Ψέματα στον Έβρο

Έφαγα σαν τον Χριστό για μια Eβδομάδα και Έχασα 2,6 Κιλά