Το Υπαρξιακό Χρονικό Ενός Έλληνα στην Μπολόνια της Ιταλίας εν Μέσω Πανδημίας

Ο Γιώργος Κωστιάνης τα τελευταία χρόνια ζει μόνιμα στην Μπολόνια. Αυτό είναι το «ημερολόγιό» του από τα τέλη Δεκεμβρίου, όταν και μπήκε στην καθημερινότητά μας η λέξη «κορονοϊός», μέχρι και σήμερα - σήμερα που βρίσκεται στην πέμπτη εβδομάδα καραντίνας.

Ενώ ο ασθενής «μηδέν» του COVID-19 άρχιζε να εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα στην Ουχάν της Κίνας, εμείς ατενιζαμε τα εκατοντάδες φαναράκια από λαδωμένο ριζόχαρτο να ανυψώνονται πάνω από την Πλατεία Κοτζιά και να χάνονται στο σκοτεινό ουρανό. Στην πλατεία δεν έπεφτε καρφίτσα. Ο συνωστισμός ήταν τόσο ασφυκτικός που είχα αρχίσει να ανησυχώ ότι έστω ένα φαναράκι να προσγειωνόταν πάνω σε μια απο τις δεκάδες, ακριβοθώρητες κυρίες με τις βαριές τους γούνες που σχεδόν σκούπιζαν το οδόστρωμα στον δρόμο τους προς την εκκλησία, θα τυλιγόμασταν όλοι στις φλόγες του Αγίου Πνεύματος σαν ένα μακάβριο, ορθόδοξο Burning Man.

Δύο βήματα πίσω μου, μια μητέρα εξιστορούσε στην κόρη της την κινέζικη προέλευση του εθίμου των ουράνιων φαναριών. Εκ των υστέρων, θαρρώ πως ήταν η τελευταία φορά που άκουσα κάποιον να μιλά για την Κίνα δίχως ίχνος πανικού στην χροιά του.

Έπειτα από 140 νέα κρούσματα, η Ουχάν τίθεται σε καραντίνα. Τα θύματα αυξάνονται και η κινέζικη κυβέρνηση αποπειράται να εφαρμώσει τη μεγαλύτερη επιχείρηση καραντίνας στην ανθρώπινη ιστορία. Για την Ευρώπη, ωστόσο, ο Γενάρης περνά -ως συνήθως- γοργός και ακλυδώνιστος.

Τα μεγάφωνα του Ελευθέριος Βενιζέλος ανακοινώνουν ότι η πτήση μου προς Ιταλία υπέστη την πατροπαράδοτη δίωρη καθυστέρηση. Σκρολάρω νωχελικά στο κινητό μου με βαριά βλέφαρα. Ανάμεσα στα meme του Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο, ξεπροβάλλουν, αραιά και πού, κάποια άρθρα περί επιδημίας στην Κίνα. Τα προσπερνώ ανοίγοντας long-form αναλύσεις του BoJack Horseman.

Η ταχύτητα της εξάπλωσης του ιού στην Ευρώπη είναι δεύτερη μόνο εκείνης στο Διαδίκτυο. Ο κόσμος αρχίζει να στρέφει το βλέμμα του προς την επικείμενη πανδημία, εντούτοις με πνεύμα επιπόλαιο. Στον δρόμο μου προς ενα απο τα μεγαλύτερα φεστιβάλ κινηματογράφου της Γαλλίας διαβάζω περί άμεσης επέμβασης του καθηγητή Γιώργου Μπαμπινιώτη, προς υπεράσπιση της ελληνικής ετυμολογίας: ΚορΟ/Ωνοϊός, το όνομά σου, ελθέτω η παρανοϊκή βασιλεία σου.

Παρ’ όλα ταύτα, η γαλλική σινεφιλία φαίνεται να κρατάει ακόμη γερά: ρεκόρ συμμετοχών στο φεστιβάλ, παρότι το σταντ του Χονγκ Κονγκ φαντάζει κάπως παραμελημένο.

Η νευρικότητα του κόσμου στο τραίνο είναι αισθητή. Κατευθύνομαι προς την Τσεζένα για ενα συνέδριο και σιγοψιθυρίζω την παρουσίαση μου για την εκατοστή φορά αγναντεύοντας τις πεδιάδες έξω από το παράθυρο. Είναι μια απροσδόκητα ζεστή και ηλιόλουστη μέρα, μα όλοι οι συνεπιβάτες μου έχουν τα βλέμματα τους καρφωμένα στις οθόνες.

Τα μεσάνυχτα της προηγούμενης, ο ιός έφτασε στη Λομβαρδία. Σε διάστημα μισής ημέρας από την επαλήθευση του πρώτου ασθενή, ανακοινώθηκαν άλλοι 16 και το πρώτο 77χρονο θύμα.
Λίγο πριν την παρουσίαση, κάνουμε αμήχανα καλαμπούρια με τους συνεργάτες μου περί υποχονδρίας. Την ίδια στιγμή, το τηλέφωνο μου χτυπά και η μηχανικός προβολής με ενημερώνει ότι δεν μπορεί να παραστεί διότι, όντας δίπλα στο επίκεντρο, η πόλη της έχει τεθεί σε καραντίνα. Ανεβαινω στην σκηνη με ένα μικρό κόμπο στο λαιμό.

Έως ότου γυρίσω σπίτι, οι νεκροί είναι πλέον δύο και τα κρούσματα ανέρχονται σε 76.

Ολόκληρη η Λομβαρδία έχει ακινητοποιηθεί. Το καρναβάλι της Βενετίας ακυρώνεται. Στην κεντρική πλατεία της Μπολόνια, ωστόσο, οι γονείς αποφασίζουν να μη στερήσουν στα παιδιά τους τον πανηγυρισμό που τόσο αδημονούσαν.

Όπως κάθε χρόνο, κόβω μια βόλτα με τη φωτογραφική μου στον ώμο. Κοιτώντας τα κλικ μου αργότερα στην οθόνη του υπολογιστή, παρατηρώ ότι η διαφορά στα βλέμματα των μικρών και των μεγάλων είναι καθηλωτική.

Ξανά άυπνος στο αεροδρόμιο. Γραφειοκρατικές συγκυρίες προστάζουν να γυρίσω ινκόγκνιτο στην Αθήνα. Αυτήν τη φορά περικυκλωμένος από μασκοφόρους. Πέρασα την προηγούμενη μέρα σε ένα κλίμα διάχυτης αβεβαιότητας. Οι φίλοι μου και η ιταλική κυβέρνηση προσπαθούσαν να με καθησυχάσουν ενώ οι γονείς μου στο Skype με παρότρυναν να προμηθευτώ μάσκες και ίσως να τσεκάρω για κάνενα ευάερο και ευήλιο Airbnb για την συνοπτική παραμονή μου στην πατρίδα.
Περιμένοντας στην πύλη, σήκωσα τον λαιμό του ζιβάγκου μου και έβγαλα μια σέλφι, νιώθοντας, αναπόφευκτα, κάπως κρετίνος. Το ίδιο βράδυ οι γονείς μου με υποδέχτηκαν σπίτι φορώντας μάσκες ελαιοχρωματιστών.

Ανοιγοκλείνω τα κουρασμένα μάτια μου, θαμπωμένος από το λέιζερ του φουτουριστικού θερμομέτρου που ενας τύπος με στολή χημικής προστασίας στοχεύει προσεκτικά στο μέτωπό μου. Μου ρίχνει ένα τελευταίο διερευνητικό βλέμμα προτού μου επιτρέψει να αποβιβαστώ. Παρόλη την κατάφωρη τηλεοπτική κινδυνολογία στην γενέτειρα, αποφάσισα να επιστρέψω και να περάσω την απομόνωση σε χαμηλό προφίλ κάτω από την δική μου ιταλική στέγη αντί εκείνης των δικών μου, παρά τις επίμονες εκκλήσεις τους. Αργότερα έμαθα πως ήταν η τελευταία πτήση που προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Μπολόνια.

Την ίδια βραδιά βρεθήκαμε με την κοπέλα μου σε ένα μπαρ κάτω από το σπίτι μου για το Spritz της επιστροφής. Ενώ μιλούσαμε περί αντικειμενικότητας και καταστροφολογίας, έβλεπα το μπαρ να αδειάζει γοργά. Όταν ξυπνήσαμε το επόμενο πρωί, ολόκληρη η χώρα είχε τεθεί σε αποκλεισμό.

Στην αρχή της εβδομάδας τα κρούσματα ανέρχονταν στα 10.149 και οι νεκροί στους 631. Ωστόσο, πενία τέχνας κατεργάζεται, παρότι βλέπαμε την αποσύνθεση του δυτικού πολιτισμού να ξεδιπλώνεται μπροστα στα μάτια μας, ο κόσμος ζούσε την καραντίνα σε φάση eat, pray, love.

Άλλωστε, το πρώτο στάδιο της οδύνης είναι πάντα η άρνηση. Ταμπουρωμένοι μέσα σε τέσσερις τοίχους, αρχίσαμε να ανασυγκροτούμε τους μικρόκοσμους μας ώστε να ξεχάσουμε ότι είμαστε παντελώς ανήμποροι να αλλάξουμε τον έξω κόσμο. Άλλοι με smart-working, άλλοι με κιθάρες και παράφωνα Imagine στα μπαλκόνια, άλλοι με memes και άλλοι κάνοντας μοναχικό jogging στους έρημους δρόμους, βρήκαμε όλοι μια κάποια μικρή μορφή εφήμερου οπτιμισμού.

Στο τέλος της εβδομάδας τα κρούσματα ανέρχονταν στα 31.506 και οι νεκροί στους 2.503.

Αν ο προπομπός της οδύνης είναι η άρνηση, σύντομα και αναπόφευκτα επέρχονται η κατάθλιψη, ο θυμός και o καταλογισμός υπαιτιότητας ή ευθύνης. Εξάλλου, πώς να δώσεις άδικο στον κόσμο όταν η ίδια η έννοια της πραγματικότητας αρχίζει να ξεθωριάζει;

Κάθε μέρα μοιάζει με Κυριακή. Ξετρυπώνουμε από τις πόρτες μας κοιτώντας δεξιά και αριστερά, σφίγγοντας μια κόλλα χαρτί στην τσέπη για τον έλεγχο κυκλοφορίας. Οι δρόμοι φαντάζουν ένα crossover μεταξύ Black Mirror και Stepford Wives: Βλέπεις μόνο άτομα με σκυθρωπά πρόσωπα κρυμμένα πίσω από, απολύτως άχρηστες πλην καινοτόμες, μάσκες να πηγαινοέρχονται κρατώντας ψώνια και σκύλους. Για να μην αναφέρω τους runner, οι οποίοι τελευταία μονοπωλούν σχεδόν την οργή και το ξέσπασμα των πολιτών συνεχίζοντας, ανέμελα και αναίσχυντα, να ασκούν το δικαίωμα τους στην ατομική σωματική άσκηση.

Έπειτα, έχοντας πλέον ξεπεράσει την ίδια την Κίνα σε ποσοστά θνησιμότητας, τα κυβερνητικά διατάγματα γίνονται όλο και πιο αυστηρά. H 3η Απριλίου, υποσχόμενη μέρα της απελευθέρωσης, μοιάζει πλέον με τα δοκάρια ενός τέρματος που συνεχίζουν να μετατοπίζονται, ενώ η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.

Περισσότερο από τον ίδιο τον ιό, ο κόσμος φαίνεται να αρχίζει να τρέμει τα μεθεόρτια του.

Kάτι η 25η Μαρτίου, κάτι η 16η μέρα εγκλεισμού, κάτι τα λόγια του παπά στο μυαλό μου αρχίζει να ανθίζει μια αναπάντεχη αποδοχή: Διανύουμε μια υπέροχη ιστορική στιγμή και δεν το έχουμε ακόμη αντιληφθεί.

Μου τα ‘σκασε η καραντίνα στην κούτρα; Ίσως. Αλλά θα ζητήσω για λίγο ακόμη την κατανόηση σας.

Ένας ερευνητής του πανεπιστημίου του Στάνφορντ, ονόματι Marshall Burke, εξακρίβωσε ότι περιβαλλοντικό όφελος της καραντίνας στην Κίνα πρόκειται να σώσει περισσότερες ζωές από εκείνες που θέρισε ο ιός. Πιο συγκεκριμένα, θα σωθούν: 4.000 παιδιά κάτω των 5 χρονών και 73.000 ενήλικες άνω των 70.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση στοιχίζει ετησίως 19 φορές τα θύματα της ελονοσίας, 16 φορές τα θύματα βίας, 9 φορές τα θύματα του AIDS, 45 φορές τα θύματα του αλκοόλ και 60 φορές εκείνα των ναρκωτικών. Από κλιματικής σκοπιάς, η Ιταλία βιώνει μια καινούρια αναγέννηση. Τα επίπεδα ρύπανσης έχουν μειωθεί δραστικά, ακόμη και τα αηδιαστικά, πράσινα νερά της Βενετίας είναι πλέον κρυστάλλινα.

Αναμφίβολα, η κατάσταση παραμένει κρίσιμη. Τα νοσοκομεία ασφυκτιούν, γιατροί και νοσηλευτές καταρρέουν και η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να δεχτεί τέτοιο πετσόκομμα που θα αναπολούμε το Κραχ του 2008 ως την εποχή του χρυσού.

Δικαιολογεί όμως αυτό τον στρουθοκαμηλισμό μας μπροστά στις προειδοποιήσεις που μας ψιθυρίζει ο πλανήτης; Αν είναι αυτός ο αναπόδραστος «πόλεμος» που καλείται να αντιμετωπίσει η γενιά μας, θα μπορέσουμε άραγε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων;

Τι μας εμποδίζει; Στην Ουχάν, οι χρήστες του Tik Tok μετέτρεψαν την παιδιάστικη αυτή πλατφόρμα σε δίαυλο επικοινωνίας εντός καραντίνας και ενημέρωσης περί ενδεδειγμένων πρακτικών υγείας. Βλέποντας τις μετοχές τους να βυθίζονται, πολλές μεγάλες εταιρείες αφήνουν για λίγο στην άκρη την κίβδηλη κοινωνική δικαιοσύνη του πεφωτισμένου καπιταλισμού και συνδράμουν ουσιαστικά στην μάχη παρέχοντας δωρεάν υπηρεσίες, εξοπλισμό και επαγγελματικά απολυμαντικά. Στην ίδια μου την πόλη, φίλοι μου προσφέρουν τα δωμάτια των σπιτιών τους δωρεάν σε γιατρούς και νοσηλευτές. H Britney Spears απαιτεί ανακατανομή πλούτου και έπειτα την αναμενόμενη ακύρωση του 73ου φεστιβάλ των Καννών, το ΥοuPorn προσφέρει το λαοφιλές βήμα του για online streaming.

Ίσως ο σιωπηλός αυτος «πόλεμος» καταφέρει τελικά να αποτρέψει την default ανθρωπολογική μας οπισθοδρόμηση ωθόντας μας να αναλογιστούμε τον υπαρξιακό μας ρόλο. Αποβάλλοντας τα βαθιά ριζωμένα πρότυπα ατομικισμού μας, είναι στο χέρι μας να δημιουργήσουμε μια νέα ισορροπία ενότητας. Αρκεί μόνο το χέρι αυτό να μην σκάει μπουνιές στο σουπερμάρκετ για το τελευταίο ρολό χαρτιού υγείας.

Η 3 Απριλίου πέρασε με σιγή ιχθύος. Κανείς μας πλέον δεν εξεπλάγην όταν η κυβέρνηση παρέτεινε τα μέτρα. Το Πάσχα πλησιάζει και ο Σαλβίνι βγαίνει και προσεύχεται στο γυαλί προτρέποντας κόσμο να πάει να κοινωνήσει διότι “η επιστήμη δεν επαρκεί”.

Απο τις οθόνες μας βλέπουμε την φυσική επιλογή εν δράσει, φαινομενικά καρμική.

Ακολουθεί μια μαραθώνια playlist (195 κομμάτια, 14 ώρες και 34 λεπτά συνεχόμενης μουσικής) από τον Γιώργο Κωστιάνη, αφιερωμένη στις στιγμές που ζούμε:

* Όλες οι φωτογραφίες είναι μια ευγενική παραχώρηση του Γιώργου Κωστιάνη.

Περισσότερα από το VICE

H Ζωή Ενός Έλληνα Ναυτικού Μέσα στην Πανδημία του Κορονοϊού

Ανατριχιαστικές Φωτογραφίες του Λος Άντζελες που Μοιάζει με Πόλη-Φάντασμα

Τα Eγκαταλειμμένα Αυτοκίνητα των Διακινητών στην Ορεινή Διαδρομή του Έβρου