O Σκηνοθέτης που Γύρισε το «Αληθινό Trainspotting» με Βάση τα Νιάτα του

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK. O Gary Anthony Fraser έχει βιώσει πιο πολύ θάνατο και πόνο στη ζωή του από όσο θα χωρούσαν σε δέκα ζωές των περισσότερων από μας. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80, όταν ο Garry μεγάλωνε στο Muirhouse, μια φτωχή, εργατική γειτονιά βόρεια του Εδιμβούργου, η ηρωίνη και το AIDS θέριζαν, με ένα ασύλληπτο 51% του ντόπιου πληθυσμού να έχει βγει θετικό σε εξέταση για τον ιό HIV.

Μεγαλώνοντας γύρω από τα ναρκωτικά, τον θάνατο, το έγκλημα και με ελάχιστη ελπίδα, ο Garry έμπλεξε από νεαρή ηλικία. Με τους γονείς του να μην μπορούν να τον ελέγξουν, ξόδεψε οκτώ χρόνια της νεαρής του ζωής περνώντας από 36 διαφορετικά ιδρύματα, μέσα στα οποία βίωσε σωματική και σεξουαλική βία. Επιπλέον, έχασε αναρίθμητους φίλους από τα ναρκωτικά, ενώ ο ίδιος κατέληξε εθισμένος στο κρακ.

Έχοντας απεμπλακεί πλέον από τα ναρκωτικά και το έγκλημα, ο Garry είναι πια σκηνοθέτης βραβευμένος τόσο με BAFTA όσο και με Βραβείο MTV. Στο Everybody's Child, το οποίο ονομάστηκε «Trainspotting σε ντοκιμαντέρ», o Garry καταγράφει πώς κατάφερε να αποδεχτεί το παρελθόν του, μέσα από μια ταινία πλημμυρισμένη με πόνο, μιζέρια και δυστυχία. Εντούτοις, η ταινία αντλεί τον δυναμισμό και το πάθος της από τον ίδιο τον Garry, ο οποίος είναι ένας παθιασμένος άνθρωπος που πιστεύει ξεκάθαρα στην ικανότητα της τέχνης να μεταμορφώνει.

Θέλοντας να μάθω περισσότερα για τη ζωή του, κατάφερα πρόσφατα να του μιλήσω.

VICE: Ποιες είναι οι πρώτες σου αναμνήσεις μεγαλώνοντας στο Muirhouse;
Garry Anthony Fraser: Ω γαμώτο, δεν ξέρω. Μεγαλώνοντας εκεί, τα πάντα φάνταζαν κανονικά. Το εμπόριο ναρκωτικών, η αστυνομική βία, το να σε πλακώνουν στο ξύλο οι μπάτσοι κάθε εβδομάδα. Απλώς θεωρούσα πως όλα αυτά ήταν φυσιολογικά. Έπρεπε να πάω στο πανεπιστήμιο για να καταλάβω ότι δεν είχαν χάσει όλοι φίλους, δεν είχαν φάει όλοι μαχαιριές. Μεγάλωσα μέσα στον θάνατο, τον συνήθισα. Όταν τον συνηθίζεις, ο τρόπος που αντιμετωπίζεις τη ζωή αλλάζει.

Μεγάλωσα περιμένοντας πως θα περάσω τη ζωή μου στη φυλακή. Αυτή πίστευα πως ήταν η ζωή που με περίμενε. Το Muirhouse ήταν μια περιοχή παντελώς αποκομμένη και νομίζω πως η κυβέρνηση δεν έδινε δεκάρα για όσους πέθαιναν εκεί.

Πότε κατάλαβες πόσο επηρέαζε το AIDS την περιοχή σου;
Άκουγα γι' αυτό καθώς μεγάλωνα. Κάθε φορά που ήμουν στη φυλακή ή σε κάποιο κρατητήριο ή αναμορφωτήριο μίλαγαν για το AIDS με μειωτικούς χαρακτηρισμούς. Ήξερα το στίγμα που έφερε αυτή η ασθένεια. Στο πανεπιστήμιο κατάλαβα όμως τι σήμαινε πραγματικά, όταν η σύμβουλος εθισμού που μου είχαν αναθέσει, η Steph, μου είπε για τους θανάτους που σχετίζονταν με την ασθένεια – ήξερα πως κάτι έπρεπε να γίνει.

Τα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν πόσοι είχαν τον ιό HIV στο Muirhouse εκείνοι την περίοδο είναι τρομακτικά.
Ήταν τρελό. Αν σε έπιαναν με βελόνα, ουσιαστικά ήταν λες και σε έπιαναν με ηρωίνη, οπότε όλοι μας αρχίσαμε να μοιραζόμαστε τις βελόνες. Είχες 30 άτομα σε ένα σπίτι που μοιράζονταν την ίδια βελόνα. Γι' αυτό πήρε μορφή επιδημίας όλο αυτό.

Το trailer του «Everybody's Child»

Μια σκηνή που μου έμεινε είναι εκείνη όπου συναντιέσαι με έναν φίλο σου που είχε τον ιό HIV, ο οποίος θυμάται μια στιγμή όπου κάποιος του ζήτησε να σουτάρει με το αίμα του, ώστε να μολυνθεί κι εκείνος για να μπορεί να παίρνει το επίδομα αναπηρίας (Disability Living Allowance). Σαφώς και είναι πολύ λυπηρό, αλλά έδειχνε την παντελή έλλειψη ελπίδας αλλά και επιλογών που είχαν οι άνθρωποι εκείνη την περίοδο.
Μιλάμε για την απόλυτη απόγνωση. Δεν ήταν μόνο στο Muirhouse, ξέρεις. Πολλές φορές δεν μπορώ να πιστέψω ότι μεγάλωσα πάσχοντας από μετατραυματικό στρες και θεωρώ πως πολλά από αυτά τα παιδιά πάσχουν από το ίδιο, αλλά οι γιατροί δεν το βλέπουν. Η βία γίνεται το μόνο παράσημο στη ζωή τους… το εμπόριο ναρκωτικών… Το μόνο που σκέφτονται είναι τα λεφτά, όχι τις καταδικαστικές αποφάσεις και τις ποινές. Υπάρχει ένα σύστημα το οποίο είναι φτιαγμένο για να οδηγεί άτομα σαν κι εμένα στην αποτυχία: η φυλακή, το ποινικό σύστημα, οι υπηρεσίες που αντιμετωπίζουν τα εθισμένα άτομα… Κανείς δεν είναι εκεί για να βοηθήσει, απλώς μας κρατούν κάτω.

Πότε μπήκαν τα ναρκωτικά στη ζωή σου;
Στα 11 περίπου. Είχα μόλις αρχίσει να πουλάω acid, speed, χασίσι, ό,τι έβρισκα. Στα 14 με 15 με έβαζαν σε κανονικές φυλακές, μαζί με ισοβίτες, βιαστές… Όλα αυτά τα σκατά τα έτρωγα από τα 10 μου. Αυτή η εγκληματική νοοτροπία μόλυνε το μυαλό μου. Όταν αποφυλακίστηκα στα 16 μου, είπα «γάμησέ τα όλα, είναι η ζωή του γκάνγκστερ και ο θάνατος του γκάνγκστερ, αυτό είμαι». Όταν γεννήθηκε ο Garry J (o γιος του Garry), επήλθε μια μεγάλη αλλαγή, ήξερα πως κάτι έπρεπε να αλλάξει, αλλιώς θα κατέληγα ισοβίτης.

Κατέληξες να έχεις πάρε-δώσε με την τουρκική μαφία. Πώς έγινε αυτό;
Πουλούσα πρέζα εδώ και ήταν σκατά, κομμένη με ένα σωρό μαλακίες. Ένας τύπος που έχει πεθάνει πια –και που πήγε φυλακή για 15 χρόνια– ήταν αυθεντικός γκάνγκστερ και με πήγε στο Λονδίνο για να με γνωρίσει στους τύπους. Από εκεί και πέρα μπήκα στα ραντάρ τους. Πίστευα πως αυτή ήταν και η μοίρα μου, να τριγυρνάω με μια BMW. Ήταν όλα ψεύτικα, οι ανασφάλειές μου, αλλά δεν το καταλάβαινα αυτό τότε.

Εθίστηκες κι εσύ έντονα, έτσι δεν είναι;
Αν είχα ξανακατέβει στο Λονδίνο τόσο βαριά εθισμένος και το είχαν μάθει, θα με είχαν βγάλει από τη φάση. Δεν μπορούσες να είσαι εθισμένος όταν δούλευες με αυτούς τους τύπους, δεν πρέπει να ακουμπάς τίποτα. Το έκρυβα καλά όταν κατέβαινα εκεί κάτω.

Πώς το σταμάτησες λοιπόν;
11 Σεπτεμβρίου. Καθόμουν στο σπίτι μετρώντας ένα σκασμό λεφτά και μετά κοίταξα τις ειδήσεις και είδα τα αεροπλάνα να πέφτουν πάνω στους δίδυμους πύργους. Αυτό ήταν. Για τους επόμενους πέντε μήνες η τιμή της ηρωίνης εκτοξεύτηκε, γιατί όποιος την ήλεγχε σταμάτησε τη ροή. Αυτό σήμαινε πως σταμάτησαν τα πάρε-δώσε με τους Τούρκους στο Λονδίνο και μετά, γύρω στα 25 μου, άρχισαν να συμβαίνουν διάφορα που δεν μπορώ να σχολιάσω και σκέφτηκα πως έτσι όπως πάω θα με σκοτώσουν – το αισθανόμουν. Όταν γεννήθηκε ο Garry J σταμάτησα να ντιλάρω γιατί δεν ήθελα να μου την πέσει η Δίωξη. Αυτό βέβαια έγινε αρκετές φορές: μου την έπεσαν στο σπίτι μου, αλλά δεν πουλούσα πια – προσπαθούσα να καθαρίσω. Τότε έγινα πρεζάκιας με συνταγή γιατρού.

Κι αυτό με τη σειρά του είναι πολύ δύσκολη αλυσίδα για να τη σπάσει κανείς.
Το όλο σύστημα είναι στημένο, από την κορυφή μέχρι τον πάτο. Οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι οι μεγαλύτεροι πρεζέμποροι. Έχω πάρει βάλιουμ, μεθαδόνη, διυδροκωδεΐνη, αλλά κι αυτό καταντάει κουραστικό όταν πας στο φαρμακείο κάθε μέρα και δεν βγάζεις μία. Όταν τα έπαιρνα αυτά, έγραφα κιόλας. Ήμουν στο πανεπιστήμιο, πέρασα και εξετάσεις, αλλά δεν θυμάμαι ούτε μία μέρα του πανεπιστημίου. Πέρασα βέβαια με ελάχιστη εκπαίδευση και αυτό σίγουρα με βοήθησε να βρω τον εαυτό μου και να δυναμώσω. Η πρώτη μου ταινία, το In for Life, πήρε ένα Βραβείο MTV και άρχισα να πηγαίνω στο Λονδίνο και τέτοια και σκέφτηκα πως μου άρεσε αυτός ο τρόπος ζωής, μου ταίριαζε. Οι σπουδές μού έσωσαν τη ζωή.

Πότε αποφάσισες να φτιάξεις το Everybody's Child;
Είδα ένα βίντεο, το Heroin, ένα ντοκιμαντέρ σε τρία μέρη του 1986. Είχα μεγαλώσει με πολλά άτομα που απεικονίζονται σε αυτό και, χωρίς να το ξέρω τότε, οι περισσότεροι είχαν AIDS. Όταν έφτασα στο τέλος του ντοκιμαντέρ σκέφτηκα πως κανείς τους δεν ήξερε ότι είχε AIDS τότε –μιλούσαν απλώς για τον εθισμό τους στην ηρωίνη.

Αναρωτήθηκα λοιπόν αν θα μπορούσα να συνεχίσω την ιστορία – αυτή ήταν η αρχική μου ιδέα. Σκέφτηκα πως ήταν ένα θέμα πολύ κοντά στην καρδιά μου. Αρχικά, λοιπόν, θέλησα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με το γιατί το Muirhouse ήταν η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα του AIDS. Δεν ήθελα να συμπεριλάβω και τη ζωή μου σε αυτό, γιατί αρχικά σκέφτηκα πως ως σκηνοθέτης θα ήταν πιο σωστό να τη «φυλάξω» για μια ταινία, ότι δεν έπρεπε να τα δώσω όλα με τη μία. Όμως δεν μπορούσα να κάνω το ντοκιμαντέρ με μισή καρδιά. Έτσι, όταν κατάλαβα τι έπρεπε να κάνω είπα «δεν γαμιέται, πάμε».

VICE Video:

---

Δείτε ακόμη:

Με έναν περίεργο τρόπο, φαίνεται πως αυτά που τράβηξες στα νιάτα σου είναι λες και σου έκαναν καλό, σου έδωσαν τα δημιουργικά «καύσιμα» για την τέχνη σου.
Σίγουρα. Θεωρώ ότι ζούμε σε κοινωνία στερεοτύπων, οπότε όταν εμφανίζεται ένας άνθρωπος σαν κι εμένα που είναι έξυπνος και δημιουργικός, είναι λες και λέει η κοινωνία «α, δεν ήξερα πως κάποιος από το Muirhouse μπορεί να είναι έτσι». Χρησιμοποίησα τη δημιουργικότητά μου ως εργαλείο επιβίωσης από τα 14 μου χρόνια, οπότε ελπίζω αυτό να αντηχεί και σε αυτό που κάνω τώρα. Κοιτάζοντας τα μπλεξίματά μου με συμμορίες, βρίσκω πως τώρα η ζωή μου δεν δεσμεύεται από αυτό τον ανδρισμό. Πολλοί φίλοι μου από το παρελθόν είναι ακόμα δεμένοι με αυτό τον macho κόσμο και δεν θα ξεφύγουν ποτέ γιατί δεν μπορούν να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους. Γράφω ποιήματα κάθε μέρα, οπότε εκφράζω την οργή μου και όλα τα άλλα συναισθήματά μου.

Όταν γύριζες την ταινία, ένιωσες την ανάγκη να ψάξεις τους ανθρώπους στους οποίους είχες κάνει κακό τότε;
Δεν μίλησα σε κανέναν εγκληματία στην ταινία γιατί δεν ήθελα να εκθέσω κανέναν. Έπρεπε και ο ίδιος να προσέχω να μην εκτεθώ, να μην ενοχοποιήσω τον εαυτό μου. Τι αισθάνομαι για τους ανθρώπους που έβλαψα; Τι να σου πω. Ίσως πρέπει να αισθάνομαι άσχημα, αλλά το ίδιο θα έκαναν κι αυτοί σε εμένα. Ή αυτοί ή εγώ.

Ακούγεται απαίσιο, το ξέρω, διότι δεν έχω αυτή την αντίληψη για τη ζωή, αλλά αυτή ήταν η ψυχολογία μου τότε, πως ό,τι έκανα εγώ σε αυτούς είχε γίνει και σε μένα. Έχω συναντήσει ανθρώπους στους οποίους έχω «χαρίσει» ουλές που μου είπαν ότι βρήκαν την ταινία απίθανη. Είναι σουρεαλιστικό, γιατί αισθάνομαι φοβερές ενοχές αν δω κάποιον τον οποίο έχω τραυματίσει. Τι μπορώ να κάνω όμως γι' αυτό τώρα; Έχω προσπαθήσει να αλλάξω. Εργάζομαι με παιδιά για να τους δείξω πως υπάρχει και άλλος δρόμος.

Το Muirhouse τα πάει λίγο καλύτερα αυτό τον καιρό;
Δεν ξέρω αν θα το έθετα έτσι, μιας και εξακολουθούν να έχουν τον υψηλότερο δείκτη εγκληματικότητας στη Σκωτία. Έχει φύγει κάπως η πρέζα, αλλά υπάρχουν τα «νόμιμα» που καταστρέφουν κόσμο. Όχι μόνο στο Muirhouse βέβαια, αλλά και πάλι, η κυβέρνηση έχει αποκόψει πλήρως αυτές τις φτωχές περιοχές, οπότε δεν υπάρχουν δουλειές, είναι απλώς φτωχογειτονιές που έχουν δημιουργήσει οι πλούσιοι. Η περιοχή εξακολουθεί να είναι γκέτο, απλώς η διαφορά είναι πως τώρα έχεις ένα σπίτι με τρεις BMW και κόσμο να εργάζεται και δύο σπίτια πιο κάτω έχεις την απόλυτη φτώχεια. Δουλεύω με τη μονάδα μείωσης βίας, έχω φτιάξει ταινίες για τους κινδύνους των εγκλημάτων που γίνονται με τη χρήση μαχαιριών – μέχρι και με την αστυνομία συνεργάζομαι, που είναι πολύ περίεργο.

Πώς έχει αλλάξει ο ρόλος της αστυνομίας σε σχέση με αυτόν που είχε όταν ήσουν πιο μικρός;
Δεν ξέρω. Υπάρχουν παντού κάμερες πλέον, οπότε δεν μπορείς απλώς να πλακώνεις στο ξύλο όποιον γουστάρεις, έχει κοπεί κάπως αυτό. Δεν είμαι πλέον κομμάτι αυτού του κόσμου, οπότε δεν μπορώ να μιλήσω γι' αυτό. Δεν αναμειγνύομαι και δεν γνωρίζω.

Πώς γνωρίστηκες με τον Irvine Welsh και πώς ξεκίνησε η συνεργασία σας;
Ήμουν στο Twitter και χρειαζόμουν υλικό για μια νέα ταινία και σκέφτηκα «δεν γαμιέται, θα ρωτήσω τον Irvine Welsh, είναι κι αυτός από το Muirhouse, θα καταλάβει». Του έστειλα μήνυμα και τον ρώτησα αν θα μπορούσα να κινηματογραφήσω μια από τις ιστορίες του και δέχτηκε αμέσως. Ο Irvine θα είναι πλέον παραγωγός των επόμενων ταινιών μου. Τον συνάντησα στο Εδιμβούργο και μου έδωσε ένα κάρο υπογεγραμμένα βιβλία για να δώσω σε παιδιά με τα οποία δουλεύω. Δεν νομίζω ότι έχει αναλάβει κανείς σαν κι εμένα δουλειά του Welsh στο παρελθόν˙ όταν αναλαμβάνει να κάνει τη δουλειά του ταινία κάποιος σαν τον Danny Boyle, πρέπει να το ψάξει το θέμα – για μένα είναι η ζωή μου. Το να μπορέσω λοιπόν να «ζωντανέψω» αυτό το υλικό με συναρπάζει. Το λένε State of the Party. Θα είναι το επόμενο βήμα μου πριν κάνω την πρώτη μου ταινία μεγάλου μήκους, Tolerance, η οποία θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2016.

Περισσότερα από το VICE

Ένα Γράμμα Προς τους Ράπερ που Αντιμετωπίζουν Προβλήματα Ψυχικής Υγείας

Το Επόμενο Μεγάλο Ταλέντο της Μπάγερν Μονάχου - Η Ασταμάτητη Πορεία του Joshua Kimmich

Οι Κάτοικοι στου Φιλοπάππου Έχουν Κηρύξει Πόλεμο στους Ravers