1 στους 5 Έλληνες Έχει Υπάρξει Θύμα Διαφθοράς

Εάν η διαφθορά στην Ελλάδα ήταν εταιρεία, θα παρουσίαζε το 2013 ετήσιο τζίρο €389 εκατομμύρια και θα είχε πελάτες ένα στα 11 νοικοκυριά (9%). Αν συμπεριληφθούν και προηγούμενα έτη, ο ένας στους πέντε ερωτηθέντες (20,6%) έχει υπάρξει προσωπικά θύμα διαφθοράς.

Αυτό δείχνουν τα στοιχεία της ετήσιας πανελλαδικής έρευνας που πραγματοποιεί η εταιρεία Public Issue για λογαριασμό του οργανισμού Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς από το 2007 με συμμετοχή 12.000 ατόμων. Τα αποτελέσματα του 2013 παρουσιάστηκαν την προηγούμενη εβδομάδα. Ακολουθεί μια σύνοψη.

Πως ορίζεται η διαφθορά στην έρευνα

Η έρευνα εξέτασε την «διάχυτη» κοινωνική διαφθορά, την λεγόμενη «μικρο-διαφθορά».

Θύματα διαφθοράς θεωρούνται “όσοι τους έχουν ζητηθεί χρήματα, εκτός από τα νόμιμα, για να προχωρήσει πιο γρήγορα, ή να τακτοποιηθεί μια υπόθεσή τους”. Γίνεται ανάλυση περιστατικών και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Σε στοιχεία από το 2011 και μετά στον ιδιωτικό τομέα περιλαμβάνονται και περιστατικά όπου δεν εκδίδεται απόδειξη.

Στο δημόσιο τα περισσότερα περιστατικά

63,3% των περιστατικών και 74% των χρηματικών ποσών το 2013 ήταν στο δημόσιο τομέα. Από εκτιμώμενο συνολικό μέγεθος €389 εκατ. τα €284 ήταν στον δημόσιο τομέα και €105 εκατ. στον ιδιωτικό τομέα. Το μέσο χρηματικό ποσό υπολογίζεται στα €1.226 για το δημόσιο και €1.333 στον ιδιωτικό τομέα.

Πρωταγωνιστεί ο κλάδος της υγείας

Στον δημόσιο τομέα, το 50% των περιστατικών ήταν σε νοσοκομεία το 2013, ενώ στον ιδιωτικό τομέα οι υπηρεσίες υγείας ήταν το 33% δίνοντας διπλή πρωτιά στον κλάδο της υγείας.

Τα “φακελάκια” δεν αποτέλεσαν πάντως την κύρια κατηγορία διαφθοράς. Συγκεκριμένα:

- Στον δημόσιο τομέα: επέμβαση/εγχείρηση 32,4%, γρηγορόσημο/επίσπευση διαδικασιών 29,8%, γρηγορότερη/καλύτερη εξυπηρέτηση 14,2%, φακελάκι/αμοιβή γιατρού 7,7%, ιατρικές εξετάσεις 6,8%

- Στον ιδιωτικό τομέα: επέμβαση/εγχείρηση 34,2%, γρηγορόσημο 22,4%, φακελάκι/αμοιβή γιατρού 15,8%, ιατρικές εξετάσεις 6.6%

Οι υπόλοιποι φορείς όπου σημειώνονται κρούσματα διαφθοράς

Στο δημόσιο τομέα: εφορίες με 12,1%, πολεοδομίες με 10,2%.

Στον ιδιωτικό τομέα: δικηγόροι/νομικοί, με 11%, κλάδος αυτοκινήτου 11%, κατασκευές 10%, τράπεζες 8%.

Δεν καταγγέλονται τα περιστατικά

Σε ποσοστό 95,2% για το δημόσιο και 93,7% για τον ιδιωτικό τομέα οι ερωτηθέντες δεν έχουν καταγγείλει ποτέ περιστατικό διαφθοράς.

Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των θυμάτων διαφθοράς

Στο σύνολο των ερωτηθέντων, 20,6% έχουν υπάρξει προσωπικά θύματα διαφθοράς κάποια στιγμή στη ζωής τους. Ορισμένες κοινωνικές ομάδες ξεχωρίζουν όμως.

Στους άνδρες, το ποσοστό είναι 25%, ενώ στις γυναίκες 16,4%. Οι ηλικίες με τα μεγαλύτερα ποσοστά αντίστοιχα είναι στους άνδρες 45-54 (30,5%) και στις γυναίκες 55-64 (19,2%). Τα ποσοστά ανεβαίνουν ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης με τους ερωτηθέντες με ανώτερη εκπαίδευση να έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό (22%). Σχετικά με τη θέση απασχόλησης, οι εργοδότες/αυτοαπασχολούμενοι δηλώνουν μακράν το μεγαλύτερο ποσοστό 29,5%. Στην παράσταση εισοδήματος, εκείνοι που δηλώνουν ότι “ζουν άνετα” έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό 26,2%. Γεωγραφικά, στα νησιά Ιονίου παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό 24,4% και στην Ανατολική Μακεδονία/Θράκη το χαμηλότερο 14,3%.

Το προφίλ προσωπικότητας των θυμάτων της διαφθοράς

Υιοθετήθηκε μια συντετμημένη εκδοχή του ερωτηματολογίου BFI (Big Five Inventory) που σύμφωνα με την έρευνα “αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά εργαλεία για την εμπειρική μέτρηση των βασικών συνιστωσών των «Πέντε Διαστάσεων της

Προσωπικότητας»”. Σε τρεις από τις διαστάσεις, άτομα που έχουν υπάρξει θύματα διαφθοράς παρουσίασαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές από το μέσο όρο. Συγκεκριμένα:

●      Παρουσιάζουν υψηλότερο μέσο όρο στη διάσταση της «Εξωστρέφειας» (δηλαδή είναι πιο εξωστρεφή και κοινωνικά άτομα).

●      Παρουσιάζουν υψηλότερο μέσο όρο στη διάσταση της «Καινοτομίας και της εφευρετικότητας».

●      Παρουσιάζουν χαμηλότερο μέσο όρο στη διάσταση της «Συμπόνιας».

Τι άλλαξε με την κρίση

Πριν την κρίση υπήρχε ανοδική πορεία στο εκτιμώμενο μέγεθος της διαφθοράς, με το 2009 να μετριέται το μεγαλύτερο ποσό μέχρι στιγμής (€787 εκατ.). Από το 2010 και έπειτα παρατηρείται κάθε χρόνο μείωση με το αποτέλεσμα 2013 των €389 εκατ. να είναι το χαμηλότερο από τό 2007 που ξεκίνησε η έρευνα. Παρόμοια πορεία παρατηρείται στον ετήσιο μέσο όρο των ζητηθέντων χρηματικών ποσών που επίσης ανέβαινε μέχρι την κρίση αλλά πέρσι ήταν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 7 ετών. Στο δημόσιο η υψηλότερη τιμή ήταν το €1.492 το 2010 και στον ιδιωτικό τομέα €1.671 το 2009. Οι χαμηλότερες τιμές και για τους δύο τομείς ήταν το 2013 με €1.226 στο δημόσιο και €1.333 στον ιδιωτικό.

Τι δεν άλλαξε με την κρίση

Στα συνολικά χρηματικά ποσά, από το 2007 ως το 2013 υπάρχει σχετικά σταθερή ανοδική πορεία του ποσοστού του δημοσίου τομέα, με το 74% του 2013 να είναι το υψηλότερο.

Στο ερώτημα αν θεωρούν πράξη διαφθοράς να δοθούν παραπάνω χρήματα σε γιατρό ή υπάλληλο κάποιας υπηρεσίας ή το μέσο για πρόσληψη ή μετάθεση συγγενή από το 2008 μέχρι το 2013 τα ποσοστά όσων απαντούν “Ναι” ανεβαίνει σταθερά. Τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονται πλέον από 84% ως 98% ανάλογα με την κατηγορία.

Ότι αφορά στην ανοχή περιστατικών διαφθοράς, η διαφωνία με απόψεις όπως “Αν είναι να κάνουμε τη δουλειά μας, τότε δεν πειράζει να δώσουμε και κανένα φακελάκι” ανέβηκε από το 81% από το 2008 στο το 88% το 2013.

Στην ερώτηση αν θα ήταν αποτελεσματικό μέτρο κατά της διαφθοράς “το κράτος να επεμβαίνει λιγότερο στην οικονομία” παρατηρείται ανοδική πορεία με το 2010 να είναι η πρώτη χρονιά όπου με 45% όσων συμφωνούν να ξεπερνάει το 39% αυτών που διαφωνούν. Το 2013 το ποσοστό αυτών που συμφωνούν διαμορφώθηκε στο 47% και 39% εκείνοι που διαφωνούν. Σε όλα τα υπόλοιπα προτεινέμενα μέτρα της έρευνας όπως “να γίνονται μαθήματα για την καταπολέμηση της διαφθοράς στα σχολεία” ή “να τιμωρούνται όσοι δίνουν μίζες και φακελάκια”, οι ερωτηθέντες τα θεωρούσαν αποτελεσματικά στη συντριπτική τους πλειοψηφία με τα ποσοστά να ανεβαίνουν από το 2008 μέχρι το 2013.

Τέλος, το ποσοστό εκείνων που συμφωνούν περισσότερο με την άποψη «Η Ελλάδα μπορεί να γίνει μια χώρα χωρίς διαφθορά» (54%) συνεχίζει να είναι υψηλότερο από το ποσοστό εκείνων που συμφωνούν περισσότερο με την άποψη «Η Ελλάδα είναι μια χώρα, στην οποία πάντα θα υπάρχει διαφθορά» (42%) όπως συμβαίνει κάθε χρόνο από το 2008.

Ολόκληρη η παρουσίαση με τα παραπάνω στοιχεία της Public Issue από το site της Διεθνής Διαφάνειας-Ελλάς εδώ.

Ακολουθήστε το VICE στοTwitter ,  Facebook και Instagram.